Fréttablaðið - 13.09.2004, Blaðsíða 8

13. september 2004 MÁNUDAGUR
BJÖRGUN Tveir menn sem gengið
höfðu á Heklu á laugardag óskuðu
aðstoðar við að komast að bíl sínum,
á öðrum tímanum í fyrrinótt. Flug-
björgunarsveitin á Hellu var kölluð
út og kom mönnunum til hjálpar og
komust þeir að bíl sínum heilir á húfi.
Mennirnir lögðu af stað á Heklu
um klukkan tvö á laugardag og áætl-
uðu að vera komnir til baka áður en
myrkur skylli á og voru því ekki með
vasaljós meðferðis. Bíl sínum lögðu
þeir frekar langt frá rótum fjallsins
sem varð til þess að ferð þeirra varð
lengri en áætlað var í fyrstu. Þegar
mönnunum varð ljóst að þeir finndu
ekki leiðina að bílnum ætluðu þeir að
bíða af sér myrkrið og fara aftur af
stað í birtingu. Þeim fór hins vegar
að kólna þegar líða tók á nóttina og
hringdu í neyðarlínuna og óskuðu
aðstoðar. Björgunarsveitarbílar og
mannskapur frá Flugbjörgunar-
sveitinni á Hellu fór að Suðurbjöllum
við Næfurholtshraun en þaðan er
vinsæl gönguleið að Heklu og hefur
áður þekkst að ókunnugir hafi villst
þar. Þar kveiktu björgunarsveitar-
menn á öflugum kösturum og gátu
mennirnir gengið að ljósinu og
komust þannig til baka. ■
Ryðsveppur að
breiðast út víðar
Ryðsveppur í ösp er að breiðast út um landið. Asparryðs hefur orðið vart
á Norðurlandi og á Suðurlandi er ástandið slæmt á Kirkjubæjarklaustri.
Fyrst kom sveppurinn fram í Hveragerði og á Selfossi árið 1999.
NÁTTÚRUFAR Ryðsveppur á ösp er
tekinn á breiðast út á einstökum
svæðum þar sem sveppsins hefur
ekki verið vart áður. „Ryð er kom-
ið að lóni í austri og um allan Borg-
arfjörð í vestri, en ekki á Snæfells-
nes eða í Dalina. Á Norðurlandi
hefur ryðs svo orðið vart á einum
stað, Gunnfríðarstöðum, þannig að
þetta er farið að breiðast út á ein-
stökum stöðum,“ segir Hreinn
Óskarsson, skógarvörður Skóg-
ræktar ríkisins á Suðurlandi. Þá
mun ástandið vera slæmt á Kirkju-
bæjarklaustri þar sem ryðsveppur
stakk sér fyrst niður í fyrra.
Sveppur í ösp kom fyrst fram í
Hveragerði og á Selfossi árið 1999,
en síðan þá hefur smitið breiðst út.
Lerki er millihýsill sem í ber
sveppinn yfir í öspina. „Þess vegna
þarf að vera lerki á staðnum til að
sýking eigi sér stað. Svo dreifist
þetta aftur af öspinni yfir á aðrar
aspir. Þar sem
búið er að höggva
lerki er smit því
minna áberandi,“
segir Hreinn og
bætir við að
minna beri á ryð-
svepp á Selfossi
og í Hveragerði
en oft áður. „Þetta
er í raun af því að
það eru einfald-
lega færri lauf-
blöð á trjánum og
þau öll gisnari en
áður en þetta smit
kom upp. Þetta
virðist því vera
minna og er
kannski ekki eins
alvarlegt, því ef krónan er gisin þá
eru skilyrði verri fyrir sveppinn.“
Á Kirkjubæjarklaustri fer hins
vegar saman nokkuð mikið lauf-
skrúð aspa og lerki og því um
kjöraðstæður að ræða fyrir ryð-
sveppinn. Hreinn segir töluvert
kal hafa verið í öspinni, en ein af
hliðarverkunum ryðsveppsins sé
að trjánum sé hættara við kali.
„Ryð hægir á haustþroska trjánna,
þau hausta sig síðar.“
Góðu fréttirnar segir Hreinn
hins vegar vera að til séu klónar
sem sleppi vel frá asparryði.
Klónar eru tré sem ræktuð hafa
verið upp af afklippum frá ákveðnu
tré og eru því erfðafræðilega eins.
Hreinn nefnir að svokallaður
Sælandsklón, sem mikið hafi verið
notaður í Laugarási, hafi gefið
góða raun, en oft sé um að ræða af-
klippur af trjám í Alaska. „Svo eru
stórar tilraunir
í gangi þar sem
bestu klónunum
hefur verið
víxlað með það
fyrir augum að
búa til af þeim
f r æ p l ö n t u r, “
segir hann og
bætir við að úr
þeim tilraunum
hafi orðið til
nokkrir klónar
sem virðast
sleppa ótrúlega
vel. Hann telur
því að hægt
verði að komast
fyrir vandann
að einhverju leyti. „En síðan geta
líka alltaf komið upp nýir sveppa-
stofnar,“ bætir hann við.
olikr@frettabladid.is
,,Svo eru
stórar til-
raunir í
gangi þar
sem bestu
klónunum
hefur verið
víxlað með
það fyrir
augum að
búa til af
þeim fræ-
plöntur.– hefur þú séð DV í dag?
Lá við stórslysi þegar Kristján Gíslason
kastaðist nokkra metra og lenti á höfðinu
Skíðahjálmur bjargaði
lífi sjómanns
4. flokki 1992 – 43. útdráttur
4. flokki 1994 – 36. útdráttur
2. flokki 1995 – 34. útdráttur
1. og 2. flokki 1998 – 25. útdráttur
Frá og með 15. september 2004 hefst innlausn á
útdregnum húsbréfum í eftirtöldum flokkum:
Innlausnarverðið er að finna í Morgunblaðinu
mánudaginn 13. september.
Innlausn húsbréfa fer fram hjá Íbúðalánasjóði, í bönkum,
sparisjóðum og verðbréfafyrirtækjum.
Innlausn
húsbréfa
Nutu aðstoðar Landsbjargar:
Villtust við Heklurætur
TVEIR MENN VILLTUST VIÐ
RÆTUR HEKLU
Flugbjörgunarsveitin á Hellu kom tveimur
mönnum til hjálpar. Rauði depillinn á mynd-
inni sýnir svæðið sem mennirnir voru villtir á.
RYÐSVEPPUR Á ÖSP
Nokkurs kals hefur orðið vart í ösp en kal getur verið einn af fylgifiskum ryðsvepps sem
fyrst kom fram fyrir fimm árum síðan og er að breiðast út.
HREINN ÓSKARS-
SON
Hreinn, sem er skóg-
arvörður á Suðurlandi,
segir góðan árangur
hafa náðst í að rækta
upp afbrigði aspar
sem þolir ryð betur
en aðrar tegundir.
SÝNA TENNURNAR
Philipp Kern, hrossabóndi og hryssan hans, sem nefnist Rena, sýndu bæði tennurnar á
hrossasýningu sem fram fór í St. Maergen nærri Freiburg í Þýskalandi í gær. Þriðja hvert ár
hittast þarna bændur sem rækta svokölluð Svartaskógarhross og sýna afraksturinn.
08-09 12.9.2004 21:13 Page 2