Tíminn - 04.10.1973, Side 17

Tíminn - 04.10.1973, Side 17
Fimmtudagur 4. október 1973 TÍMINN 17 Útgefandi: Framsóknarflokkurinn Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar: Þór- arinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tómas Karlsson, Auglýsingasijóri: Steingriinur Gislason. Ritstjórnárskrif- stofur i Edduhúsinu viö Lindargötu, simar 18300-18306. Skrif- stofur i Aöalstræti 7, simi 26500 — afgreiöslusimi 12323 — aug- lýsingasimi 19523. Askriftagjald 360 kr. á mánuöi innan lands, i lausasölu 22 kr. eintakiö. Blaöaprent h.f - Ákvörðun, sem dugði Það orkar ekki tvimælis, að áfangi sá, sem náðst hefur i landhelgisdeilunni með brott- kvaðningu brezku herskipanna og dráttarbát- anna, er fyrst og fremst árangur þeirrar djarf- legu ákvörðunar rikisstjórnarinnar að tilkynna brezku stjórninni, að stjórnmálasambandið yrði rofið, éf brezku herskipin færu ekki út fyr- ir 50 milna mörkin. Sú stefna, að setja Bretum slik skilyrði, var fyrst mörkuð á fundi þingmanna og fram- kvæmdastjórnar Framsóknarflokksins, sem haldinn var að Hallormsstað i byrjun septem- ber. Þar var samþykkt að ráði forsætisráð- herra, að Bretum yrði tilkynnt, að stjórnmála- sambandið yrði rofið, ef þeir hættu ekki ásiglingum á islenzk varðskip. Jafnframt var lýst yfir þvi, að áframhaldandi ofbeldi Breta gæti breytt afstöðunni til Nato. Þessi ályktun hafði mikil áhrif á vettvangi Nato. Fram- kvæmdastjóri þess kom til íslands og hóf siðan kappsamlega að vinna að brottkvaðningu her- skipanna. Bretar létu sér hins vegar ekki segj- ast og héldu áfram ásiglingum. Rikisst. og utanrikismálan. stóðu þá frammi fyrir þeirri ákvörðun, hvort tilkynna ætti stjórnmálaslit eða ekki. í utanrikismálanefnd voru fulltrúar stjórnarflokkanna og Alþýðuflokksins sam- mála um það, að eftir ásiglingu Lincolns á Ægi væri ekki hægt að draga lengur að taka ákvörðun um stjórnmálaslit og tilkynna Bret- um þau. Fulltrúar Sjálfstæðisflokksins vildu hins vegar fresta ákvörðun um að tilkynna stjórnmálaslit og hefja óformlegar viðræður á grundvelli bréfs, sem Heath hafði skrifað Ólafi Jóhannessyni og ekki fól neitt nýtt i sér. Rikis- stjórnin ákvað að ráði Ólafs Jóhannessonar að tilkynna stjórnmálaslitin, en láta þau ekki koma til framkvæmda fyrr en að nokkrum dögum liðnum. Þá fyrst létu Bretar undan siga, þegar þeir sáu, að ekki var um nema tvennt að velja: Stjórnmálaslit eða brott- kvaðningu herskipanna. Það er nú ljóst orðið, að það var mikil gæfa, að ekki var farið að ráðum þeirra, sem vildu fresta tilkynningunni um stjórnmálaslit. Viðurkenna ber þá afstöðu Alþýðuflokksins, að hann stóð heill með stórnarflokkunum i þessu máli. Mikill árangur hefur hér náðst vegna ein- beittrar framgöngu undir forustu forsætisráð- herra. En lausn hefur enn ekki náðst. Til þess að ná æskilegum árangri, þarf bæði samnings- vilja og festu. 30 ár 1 dag eru liðin 30 ár siðan tekið var upp stjornmálasamband milli Islands og Sovétrikj- anna. 1 tilefni af þvi, er vert að minnast þess, að samskipti milli landanna hafa mjög aukizt á þessum tima, bæði á sviði viðskiptamála og menningarmála. Þá ber þess að minnast, að Rússar hafa sýnt íslendingum góðan skilning i landhelgismálinu, þótt þeir séu okkur ósam- mála um framtiðarstefnuna. Það er von ís- lendinga, að hin vinsamlegu samskipti land- anna geti eflzt, báðum til ávinnings. J. Kírítsjenko, sendiherra Sovétríkjanna á íslandi: Þrjátíu ára afmæli stjórnmálasambands Kirítsjcnko sendiherra afhendir forseta lslands trúnaöarbréf sitt aö viöstöddum utanrikisrúöherra. FYRIR þrjátiu árum, þann 4. október 1943, var komiö á beinu stjórnmálasambandi milli Islands og Sovét- rlkjanna. tslenzkir stjórn- málamenn hafa oftar en ekki lagt áherzlu á þaö, að Sovét- rikin hafi verið i hópi fyrstu rikjanna, sem viðurkenndu ts- land. Að siriu leyti varö tsland eitt af fyrstu kapitalisku rikjunum i Evrópu til að styöja mikilvægt frumkvæði Sovétrikjanna á sviði þróunar verzlunarsamskipta á grund- velli langtimasamninga. Eins og menn vita,- hafa lengi verið vinsamleg sam- skipti milli þjóða landa okkar, sem engir árekstrar hafa varpað skugga á. Þegar til forna áttu tslendingar kaupskap og ýms önnur sam- skipti við þjóðir Rússlands, svo sem lesa má á fornum bókum. Á siðustu öld efldist áhugi á islenzkri menningu i Rússlandi með þýðingum á ts- lendingasögum og verkum Gests Pálssonar, Þorgils Gjallanda og fleiri. Arið 1849 gafhinn þekkti sagnfræðingur og málfræðingur Sabinin út is- lenzka málfræði, sem hann hafði samið. Rússneska þjóðin hefur ávallt haft samúð með is- lenzku þjóðinni, sem lengi barðist fyrir þjóðfrelsi. t þeim efnum áttu þjóðirnar að nokkru leyti samleið — um sama leyti og fyrsta rússneska byltingin 1905 gróf verulega undan innviðum einveldisins, efldist barátta islenzkra framfarasinna fyrir aukinni sjálfsstjórn. Sigur rússnesku þjóðarinnar I Öktóberbylting- unni 1917, bar upp á auknar kröfur tsíendinga um sjálfs- ákvörðunarrétt — en 1. des. 1918 var tsland svo lýst sjálfstætt riki. Og Island var lýst lýðveldi 1944, um það leyti sem sovézki herinn háði úrslitaorrustur við árásarher Hitlers. UM ÞESSAR mundir ber það ekki ósjaldan við, að viðhorf tslands og Sovét- rikjanna til eflingar friði eru skyld, eða falla jafnvel saman. Aðalritari KFS, L. Brézjnéf, sagðiá hátiðafundi i Kief þann 26. júli s.l.: „Vér viljum að öll lönd, stór sem smá, losni undan styrjald- arhættu. Smáriki hafa, vel á minnzt, i liðnum heims- styrjöldum verið dregin inn i hildarleikinn, ósjaldan þvert gegn vilja sinum.” Sovézk-islenzk samskipti hafa mjög þróazt að undan- förnu, eins og kunnugt er. Sovétrikin fylgja þeirri friðar- áætlun, sem mótuö var á 24ða þingi KFS, og beita sér fyrir samstarfi á jafnréttisgrund- velli milli þjóða, sem búa við mismunandi þjóðskipulag. 1 þessu sambandi mætti og minna á ummæli Ólafs Jóhannessonar forsætisráð- herra um að samskipti Sovét- rikjanna og tslands séu gott dæmi um sambúðstórveldisog smárikis, sem búa viö mis- munandi þjóðskipulag. Sovétrikin vilja stefna að varanlegum friði i öllum heiminum. L. Brézjnéf lagði enn á ný áherzlu á þessa stefnu I ræðu, sem hann hélt i Tashkent 24. september s.l. Hvað viðkemur ástandinu i Evrópu, sagði hann að öryggismálaráðstefnan mark- aði nýjan og mikilvægan áfanga I baráttunni fyrir öryggi og friðsamlegri sam- búö I álfunni. Brézjnéf benti einnig á, að Sovétrikin hefðu lagt til, að komið verði á sam- eiginlegu öryggiskerfi i Asiu, meö þátttöku allra rikja og þjóöa álfunnar, án undan- tekningar. A 28. fundi allsherjarþings Sþ. bar A. Gromyko, utan- rikisráðherra SSR, fram til- lögu um samdrátt i hernaðar- útgjöldum þeirra rikja, sem fasta aðild hafa að öryggisráði Sþ. Samdrátturinn nemi 10% og hluta þess fjár, sem þannig sparaðist, verði varið til aö- stoðar við þróunarlöndin. Þá kom fram i ræðu Gromykos, að Sovétrikin eru reiðubúin að semja við öll kjarnorkuveldin um bann við notkun á kjarn- orkuvopnum, og benda á nauðsyn þess, að haldin verði sem allra fyrst alþjóðleg af- vopnunarráðstefna með þátt- tökuallra kjarnorkuveldanna. AÐ ÞVt er varðar samskipti á pólitiska sviðinu, ber fyrst af öllu að minna á það, að um 14 ára skeið hafa þingmanna- ferðirmilli landanna orðið góð hefð. tslenzkir þingmenn, undir forystu Eysteins Jóns- sonar alþingisforseta, heim sóttu Sovétríkin nú siðast I janúar 1973. Sovétrikin hafa á ýmsum timum heimsótt þeir Einar Olgeirsson, Eggert G. Þorsteinsson, Gylfi Þ. Gisla- son, Lúðvik Jósepsson og Pétur Thorsteinsson ráðu- neytisstjóri. Sendinefnd Framsóknarflokksins hefur sótt Sovétrikin heim. tsland hafa heimsótt m.a. E. Fúrtséva menntamálaráð- herra, A. tsjkof sjávarútvegs- ráðherra, L. Zémskof að- stoðarutanrikisráðherra og N. Bélokhvostikof, yfirmaður Norðurlandadeildar sovézka utanrikisráðuneytisins. Að sjálfsögðu hafa þessar heim- sóknir haft jákvæð áhrif á sovézk-islenzk samskipti á hinum ýmsu sviðum. Saga alþjóðasamskipta Sovétrikjanna ber þvi glöggt vitni, að bætt pólitisk sam- skipti greiða fyrir betri nýtingu á þeim möguleikum sem eru á samstarfi landa, sem búa við mismunandi þjóðskipulag, á sviði verzlunar og efnahagsmála. Um leið er þróun hagkvæmra viðskiptatengsla þýðingar- mikil aðferð til aðkomaá eðli legum pólitiskum aðstæðum. Reynslan sýnir, að þetta á einnig fyllilega viö um sam- starf Sovétrikjanna og Islands á sviði verzlunar, efnahagslifs og tækni. Æ MEIRI þroska ná sam- skipti landanna á sviði menningar og visinda. Þróast þau i samræmi við samk.lag um samstarf á sviði menning- ar, tækni og visinda, sem undirritað var árið 1961. Báðir aðilar lýstu sig reiðubúna til að stuðla að sendinefndaskipt- um og gagnkvæmum heim- sóknum fulltrúa visinda og lista, ýta undir ferðalög, o.s.frv. t april 1973 var undir- rituð fyrsta áætlun i sögu sam- skipta landann um samstarf þetta, og gildir hún fyrir árin 1973 og 1974. 1 fyrra fóru á milli landanna u.þb. tuttugu sendinefndir fulltrúa visinda og mennta frá hvoru landi. Flest bendir til, að sendi- nefnaskipti muni fara i vöxt. Sovétmenn bera mikla virðingu fyrir fornri menningu tslendinga. Liklega má nú finna i hverju sovézku bóka- safni tslendingasögur sem nú i ár voru gefnar út i 300 þús. eintökum. Hinn þekkti fræði- maður, Steblin-Kamenski, sem nokkrum sinnum hefur gist tsland, og aðrir sovézkir fræðimenn hafa skrifað bækur um islenzka menningu. t sovézkum háskólum er lögð stund á islenzka sögu og menningu. Mikill gaumur er og gefinn að samtiðarmenningu Islands. Við hlið lslendingasagna standa i bókasöfnum okkar verk Halldórs Laxness, Þór- bergs Þórðarsonar, Jóhannes- ar úr Kötlum, Jónasar Arna- sonar og ólafs Jóhanns Sigurðssonar. Milljónir sjón- varpsáhorfenda hafa fylgzt með kvikmynd um tsland. Fyrir skemmstu klöppuðu tónlistarunnendur lof i lófa Kristni Hallssyni, sem söng i nokkrum sovézkum borgum. Áhugi á islenzkri menningu fer vaxandi, og beðiö er eftir nýjum samfundum við fulltrúa hennar. Á tslandi þekkja margir til sovézkrar menningar og listar. tslendingar hafa séö nokkrar sovézkar kvik- myndir,og vildum við vona, að kvikmyndahús muni einnig i framtiðinni reiðubúin til að svara eftirspurn Islenzkra áhorfenda eftir sovézkum kvikmyndum. Ýmsir sovézkir rithöfundar, listamenn og tón- listarmenn hafa he.imsótt ts- land. Meðal þeirra voru rit- höfundarnir Polevoj, Dolmatovski, Zaligin og Budris, myndlistarmaöurinn Orest Vereiski, tónlistar- mennirnir Maxim Sjostakovitsj, Vajman, Sjakohovskaja og Katsatúrjan. Starfsmenn blaða, útvarps og sjónvarps hafa heimsótt hver annan reglulega, og hefur þess orðið vart á dagskrám fjölmiöla. Magnús Jónsson sýndi kvik- mynd um tsland á nýlegri al- þjóðlegri kvikmyndahátið i Moskvu. Ferðalög hafa aukizt milli landa, enda þótt mögu- Framhald á 35. siðu. Þ.Þ.

x

Tíminn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.