Tíminn - 04.10.1973, Page 19

Fimmtudagur 4. október 1973
TÍMINN
19
Kirkjugarösveggurinn aö Saurbæ á Hvaifjaröarströnd, hlaöinn af Marteini Davfössyni, listmúrara. Þeir standa þarna hjá garöinum, Marteinn (t.v.) og Aöalsteinn (t.h.)
Ein er sú starfsemi i landi okk-
ar, sem ekki er neitt mjög oft i
sviösljósinu. Það er umsjón, hrið-
ing og skipulagning kirkjugarða.
Þó er þarna mikið verk unnið,
iðulega af óeigingjörnum söfnuð-
um i fámennum sóknum, — fólki,
sem ekki lætur sér á sama standa
um útlit þess reits, þar sem for-
feður, frændur og nágrannar hafa
verið til hvildar lagðir.
Til okkar er kominn Aðalsteinn
Steindórsson. Hann hefur á hendi
yfirumsjón með kirkjugörðum á
öllu Islandi, það er að segja þeim
görðum, sem eru á snærum þjóð-
kirkjunnar. Aðalsteinn varð góð-
fúslega við þeim tilmælum að
svara hér nokkrum spurningum,
og liggur þá fyrst fyrir að spyrja
um verkefni þess sumars, sem fer
nú senn að kveðja okkur.
Verkefni liðins sumars
— Hvað bar helzt til tiðinda hjá
ykkur i sumar, Aðalsteinn?
— Þvi er fyrst til að svara, að
það hefur sjaldan verið eins mikið
lif i tuskunum hjá okkur og ein-
mitt i sumar. Þetta hófst með þvi
— eða orsökin er i raun og veru
sú, — að ég komst i samband við
ágætan mann, Martein Daviðs-
son, listmúrara. Siðan hefur hann
unnið að lausn þeirra verkefna,
sem fyrir hendi voru, og stein-
smið þurfti til þess að fram-
kvæma.
I Miklabæ var vigð ný kirkja i
vor. Séra Sigfús hafði mikinn hug
á að umhverfi hennar yrði engu
siðra en hún sjálf og bað mig þess
vegna að koma norður og vera sér
innan handar við tiltekt og skipu-
lagningu, svo og að leggja gang-
stéttir og gera vissa afmörkun
innan lóðarinnar. Þetta tókst. Ég
fékk Martein með mér til verks-
ins, við unnum þarna saman i
nokkra daga, en siðan varð hann
eftir, þegar ég fór, lauk verkinu
og skilaði þvi þann veg af sér, að
ég held, að allir megi vel við una.
Það eru ekki heldur neinar öfgar,
þótt sagt sé, að Miklibær hafi bók-
staflega endurfæðzt i höndunum á
séra Sigfúsi.
Næst vil ég nefna það, að við
byggðum upp tröppurnar að hin-
um fræga heiðursgrafreit á Þing-
völlum, þar sem þeir hvila Einar
Benediktsson og Jónas Hall-
grimsson. Þessar tröppur eru
gerðar úr islenzku helluhrauni.
Marteinn sagaði þær til og felldi
saman, svo þær eru mjög auð-
veldar yfirferðar og auk þess
einkar náttúrlegar og falla vel inn
i umhverfið.
Frá Þingvöllum fórum við að
Saurbæ á Hvalfjarðarströnd. Þar
þurfti að byggja sérstakan vegg
við stórkostlegt sáluhlið, sem þar
er, gert úr dönskum múrsteini, en
teikningu af þvi hafði Finninn
Lennart Segerstrále, gert. Venju-
leg, islenzk girðing hefði ekki far-
ið vel við þetta geysimikla hlið,
sem minnisstætt mun verða flest-
um, er séð hafa.
Það stóð dálitið i mér, hvernig
bezt væri að ráða fram úr þessu,
en svo þóttist ég um siðir hafa
dottið niður á sæmilega hugmynd
og bar hana undir Martein og
séra Jón Einarsson, prest i Saur-
bæ.
Upp úr þvi var ákveðið að
hefjast handa, að sjálfsögðu i
fullu samráði við sóknarnefndina.
Það var fenginn ágætur meður til
þess að steypa undirvegginn, en
siðan tók Marteinn verkið að sér.
Handbragði hans ætla ég ekki að
fara að lýsa hér. Sjón er sögu
rikari. Þeir, sem hug hafa á þvi
að kynna sér, hvernig þetta litur
út, ættu ekki að fara þarna fram-
hjá, þegar þeir eiga leið um, held-
ur stanza um stund og virða það
fyrir sér, sem þar hefur verið
gert.
' — Hvað um fleiri verkefni i
sumar?
— Jafnframt þessu, sem ég hef
veriö að tala um, höfum við nú i
sumar unnið talsvert aðþvi að þvo
og hreinsa grafskriftir og leiða
þannig i ljós gamalt letur, sem
orðið var ólæsilegt. Við fórum að
Staðarfelli i Dölum. Þar er
merkisgarður, sem hefur verið i
fremur lélegu ásigkomulagi, og
er það að visu enn, þótt hann hafi
fengið þessa heimsókn okkar. Viö
reistum við gamlar marmara-
plötur, limdum þær saman, sem
brotnað höfðu, þógum og
hreinsuðum letur eftir þvi sem
föng voru á. önnur minnismerki
voru sett á stall, hreinsuð og
þvegin.
— Voruð þið ekki lengi að þessu
öllu?
— Það tók okkur ekki langan
tima. Að visu eru þetta alltaf dýr
verk, bæði efnið og vinnan, en það
er nú ekki nýtt, að það þyki dýrt,
sem kirkjum við kemur.
Hellan hans Bjarna
amtmanns
Næst fórum við að Möðruvöll-
um I Hörgárdal. Séra Þórhallur
Höskuldsson var búinn að biðja
mig að koma og hressa upp á
gömul minnismerki. Við þessu
varð ég að sjálfsögðu, fór norður
og var á Möðruvöllum i þrjá daga
ásamt Marteini og öðrum manni
til.
— Var ekki margt fróðlegt þar
að sjá?
— Jú. Það fundust þarna stein-
ar, en ekki hafði verið hægt að
lesa á um langt árabil, jafnvel
áratugum saman. En á Möðru-
völlum eru grafnir margir merkir
og þjóðkunnir menn, sem of langt
yrði upp að telja hér, en ég leyfi
mér að visa til ágætrar greinar i
blaöinu Degi á Akureyri frá 22.
ágúst s.l. Það er viðtal við séra
Þórhall Höskuldsson á Möðru-
völlum.
Frá Möðruvöllum fór Marteinn
Daviðsson að Bolungarvik og
blátt áfram reisti þar skrautvegg
við Hólskirkju — á hinu gamla
menningarsetri. Þennan skraut-
vegg þurfa menn að sjá með eigin
augum. Það er ekki nóg að skoða
myndiraf þeim, að minnsta kosti,
ef ekki er um litmyndir að ræða.
Steinarnir geta nefnilega litið út
eins og hinn fallegasti gróður, ef
þeireru þannig settir saman. Hóll
gefur ekki tilefni til að vera þar
meö stór skjólbelti eða mikla
mergð skrautblóma, þess vegna
ber að leggja áherzluna á annað
og reyna að vera i sem mestu
samræmi við umhverfið. Það er
reyndar þetta, sem allar sóknar-
nefndir á landinu eiga sifellt að
hafa I huga og keppa að: Að hafa
varnir kirkjugarðanna og allan
frágang þeirra i nánu samræmi
við landslag og veðurfar, eins og
þetta er á hverjum stað.
Næst vil ég nefna Kotströnd i
ölfusi. Þar var i fyrra lokið fram-
kvæmdum, sem voru mjög mynd-
arlega af hendi leystar, bæði af
hálfu sóknarnefndarinnar og
af garðyrkjuverktakanum, Þór
Snorrasyni. Þess má geta, að
hann hlóð lika garð i Grindavik i
mjög liku formi.
A Stórólfshvoli hefur verið
hlaðinn veggur við sáluhlið ný-
lega, og á Olfljótsvatni voru
framkvæmdir i sumar, og eins á
Mosfelli i Grimsnesi. Þetta hefur
verið hlaðið af heimamönnum, að
visu með hjálp. A Mosfelli vann
aö framkvæmdum Sigurþór, sá er
hlóð garðinn á Hjalla, og á Úlf-
ljótsvatni vann Guðmundur, fyrr-
um bóndi á Nesjavöllum. Hann er
nú kominn á niræðisaldur og get-
ur enn vel lagt stein I vegg.
— Hefur ekki gerzt eitt og ann-
að skemmtilegt hjá ykkur i
sumar?
Hluti af kirkjugarðsvegg I Boiungarvik. Unninn af Marteini Davíðssyni, sem styðst upp að veggnum,
rétt við sáluhiiðið.