Tíminn - 18.12.1973, Blaðsíða 20

20
TÍMINN
Jólablaö 1973
Gömul mynd frá hattabúö Sofflu Pálma. Sofffa mátar nýjan hatt á unga stúlku, Albert eiginmaöur Sofffu veitir ráö.
ÞEGAR ÉG BYRJAÐI AÐ VERZLA
Á KREPPUÁRUNUM, HÉLDU ALLIR
AÐ ÉG VÆRI ORÐIN VITLAUS
segir Soffía Pálma, hattadama
1 Iðnsögu Islands stendur á
blaðsiðu 182, siðara bindi:
„Hattasaumur er og sérgrein
kvenna. Hann krefst þriggja ára
iönnáms og er aö öllu leyti háöur
fyrirmælum þeim um iönnám, er
sett voru mcö lögum nr. 100, frá
II. júli 1038. Hattasaumakonur
eiga fulltrúa I iönráöum.”
Um þaö leyti eru 10 starfandi
hattageröir á tslandi, þar af ein i
Vestmannaeyjum, þrettán i
Reykjavik, tvær á Akureyri, og
þrjár voru á Siglufiröi.
Hattar á islandi
Þessar hattagerðir saumuðu
kvenhatta af öllum gerðum.
Nú eru aðeins örfáar hatta-
verzlanir á Islandi, og telja má á
fingrum annarrar handar þá
hatta, er saumaöir eru i landinu,
þvi innflutningur á höttum hefur
lagt iðngreinina að velli — svo til
alveg. Samkvæmt þeim upplýs-
ingum, sem handbærar eru, var á
timabili mikið fjör i þessari
iöngrein. Islenzkar konur áttu
hatta til skiptanna og hatturinn
var stöðunnar tákn hjá konum og
körlum.
En nú eru hattaverkstæði hljóð,
og yfirgefin, þar sem áður var
setið viö sauma. A þeim stærstu
unnu allt aö tiu konur við hatta-
gerð, og þá var ys og þys,
skvaldur og hviss, og allir fallegu
hattarnir fóru fram i búðina þar
sem glæsilegt úrval var af hött-
um. Allar gerðir varð að hafa,
sumarhatta, vetrarhatta, jarðar-
fararhatta og brúðarhatta, og
mörgum karlmanninúm var það
ærin raun að ganga á sólbjörtum
degi fram hjá þessum musterum
fáránleikans, hattabúðunum,
með konuna sér við hlið.
Ein þessara hattabúða er
hattabúð Soffiu Pálma, sem
allar konur þekkja og við ræddum
við Soffiu hér á dögunum, til aö
fræðast svolitiö um hatta. bótt
ekki megi undir neinum kringum-
stæöum lita á þetta spjall sem
einhverja úttekt á gamalli, og
umfram allt virðulegri, iðngrein.
Hattabúð Soffiu Pálma.
Rætt við Soffiu Pálma
Gamalt hús, sem stynur, en er
samt svo viðfeldið, og mjó gang-
stéttin fyrir framan verður ennþá
mjórri, þegar Kleppur hraðferð
rennur eins og stórskip eftir sund-
inu milli húsanna, sem heitir
Laugavegur.
Við ætlum að hitta Soffiu Pálma
og tala við hana um hatta og
hattadömur, sem eru ekki lengur
til, þvi allir hattar koma nú frá
útlöndum, eins og frægðin hjá
söngvaranum mikla. Sagðist
henni frá á þessa leið:
— Ég fæddist á Mjóafirði, en
ólst upp hjá móður-ömmu minni,
Sigþrúði Jónsdóttur, þar til ég
var tólf ára gömul. Ég var „for-
boðinn ávöxtur”, eins og það er
oft kallað. Fóstra min dó, og þá
fór ég til föður mins, Pálma
Pálmasonar, er átti verzlun á
Norðfirði. Hann var bróðir Ingv-
ars Pálmasonar alþingismanns,
sem margir kannast við.
Upp úr þvi fór ég fljótlega að
vinna fyrir mér sjálf, og ég er
eins ómenntuð og unnt er að vera,
en tel mig hafa haft meðal gáfur.
Ég vann hvaöeina sem hægt
var að fá, fyrst á Mjóafirði, en
siðar á Seyðisfirði, og þar gekk ég
meðal annars um beina á gisti-
húsinu. Ég var þar, þegar Sterl-
ing gamli strandaði, og þá urðum
við að stjana kringum stóran hóp
af fólki i hálfan mánuð. Ég man
varla eftir þvi, hvað fólkið var
margt, en það var fjöldi manns.
Seyðisfjörður var i uppgangi
þá. Þetta var á þeim árum, er
Guðmundur Hagalin var þar rit-
stjóri.
Frá Reyðarfirði fór ég til
Reykjavikur. Það var árið 1925,
minnir mig. Þar var ég hjá frú
Elinu Thorarensen, móður séra
Jóns Thorarensen, sem er ein-
hver albezta manneskja, sem ég
hefi kynnzt. Svo veiktist ég og
varð að vera tvö ár á Vifilsstöð-
um.
Tvö ár á Vífilsstöðum
Berklahælið var þá fullt af ungu
gáfuðu fólki, reyndar fólki á ýms-
um aldr^og það dó margt á Vifils-
stöðum þá, en annað fékk bata.
Guð gaf sumu fólki afskaplega
góðan bata vegna hans Helga
Ingvarssonar, yfirlæknis, sem
var mikið prúðmenni og góður við
alla menn. Hann var alveg eins og
helgur maður.
Ég man eftir mörgum sjúkling-
um þarna, m.a. Hildi Valfells,
Jóni Valfells, Þórbergi Þórðar-
syni og Jónasi Þorbergssyni,
siðar útvarpsstjóra.
Jónas stóð siðar( fyrir þvi, að
hreinsað var til á Vifilsstöðum.
Þegar hann fór af hælinu, gagn-
rýndi hann harðlega ýmislegt i
rekstrinum. Var eitthvað af
starfsliðinu látið hætta störfum
upp úr þvi. Jónas gagnrýndi ekki
sjálfa hjúkrunina og læknisþjón-
ustuna, heldur m.a. mataræðið,
sem var iélegt, og að sjúklingun-