Fréttablaðið - 31.12.2004, Qupperneq 34

var ekki æðiskast. Uppsafnaður
sjúkleiki sumars sprakk út á ein-
um degi. Og reyndist vera af öðr-
um og einfaldari toga en við héld-
um. Forsætisráðherra var borinn
út af sviðinu; hvarf inn á sjúkra-
hús þar sem Bláa höndin lærði
loks að brjóta saman rúmföt.
About time.
Allt datt í dúnalogn. Hinn sí-
brjálaði heimilisfaðir sem hafði
verið á sjóðandi túr í þrjá mánuði
var allt í einu kominn í meðferð.
Vonandi tækist læknum að skera
af honum mestu gallana. Aðstand-
endur önduðu léttar. Viðbrigðin
voru mikil. Þjóðin fékk sitt lang-
þráða sumarfrí og jafnvel veð-
urguðirnir misstu sig af tómri
gleði. Þegar skaphitinn lækkaði
tók lofthitinn við. Hitabylgja allra
tíma reið yfir landið líkt og það
væri með fráhvarfseinkenni.
Við þurftum öll á því að halda
að fá frí frá Davíð. Og landið líka.
En mest þó hann sjálfur.
Batni honum vel.
Svikasumar
Ríkisstjórnin hafði lúffað fyrir
öllu nema stjórnarskránni. Mitt í
öllum hamaganginum gleymdist
hún. Lögin voru afnumin og þjóð-
aratkvæðið líka. Fyrirmæli
stjórnarskrár höfð að engu. Og
satt að segja voru menn hreinlega
orðnir of þreyttir til að fylgja
þeim. ALLIR voru svo fegnir að
ljúka þessu máli. ALLIR vildu
gleyma því sem fyrst. Forsetinn
skrifaði meira að segja sjálfur
upp á afnám laganna sem þýddi að
engin atkvæðagreiðsla færi fram.
Gleymum þessu bara, var við-
kvæðið.
Það breytir því ekki að sumar-
ið 2004 var sumar svika. Ríkis-
stjórnin sveik okkur. Hún sveik
stjórnarskrána. Hún kallaði hana
vanheilagt plagg og reyndi allt til
að hafa sitt fram. Forsetinn var
ataður aur, dóttir hans dregin nið-
ur á skítaplan forsætisráðherra,
málskotsrétturinn dreginn í efa
og lýðræðið svikið um kosningar.
Frá því að forsetinn neitaði að
skrifa undir fjölmiðlalögin, þann
2. júní, og þar til forsætisráðherra
var fluttur á sjúkrahús, þann 21.
júlí, reyndi stjórnin allt sem hún
gat til að komast hjá því að fylgja
hinum einföldu fyrirmælum
stjórnarskrárinnar, bara vegna
þess að þau voru henni í óhag.
Maður vaknaði orðlaus og sofnaði
orðlaus og var næstum því hættur
að geta skrifað út af þessum djöf-
uldómi. Var jafnvel farinn að ef-
ast um að þingkosningar yrðu
haldnar að þremur árum liðnum.
Við megum ekki gleyma þessu.
Við megum aldrei gleyma
sumrinu 2004, heitasta sumri sög-
unnar, svikasumrinu mikla. Þegar
á hólminn kom var ekki hægt að
treysta þessum herramönnum.
Þeir lutu ekki leikreglum lýðræð-
isins. Þeir brugðust þjóðinni,
landinu og stjórnarskránni. Og
eiga ekkert gott skilið.
Mörgum mánuðum seinna var
forseti Alþingis enn að tuða um
forsetann og málskotsréttinn:
Ólafur Ragnar hafði sýnt þinginu
vanvirðingu með því að nýta sér
stjórnarskrárbundinn rétt sinn.
Bara vegna þess að það hentaði
þeim ekki var sjálft vegabréf hins
íslenska þjóðríkis einskis virði.
Halldór Blöndal hlýtur titilinn
Þusari ársins. Og honum fylgdi
hálfur þingflokkurinn. Sumir
Sjálfstæðismenn eru enn ósáttir
við reglurnar á sparkvelli ís-
lenskra stjórnmála og sýndu
barnaleg tapsárindi sín með því
að mæta ekki í árlega jólaveislu
forsetans á Bessastöðum. Litlar
sálir í stórum flokki.
Blindaðist af Norðurljósum
Þegar horft er á þessa atburði úr
fjarlægð blasir þetta við: Davíð
vildi ekki hætta sem forsætisráð-
herra áður en honum hafði tekist
að sparka duglega í Jón Ásgeir og
Baug. Einhverra hluta vegna var
hann með þennan mann og þetta
fyrirtæki á heilanum. Kannski
var hann að hefna fyrir alla gömlu
heildsalana sem áttu harma að
hefna gagnvart Bónus og Baugi.
Þessir gömlu máttarstólpar
flokksins höfðu jú kallað sinn
mann á neyðarfund um árið og
sagt honum farir sínar ósléttar:
Gat hann ekki gert eitthvað í mál-
unum? Jón Ásgeir hótaði þeim
með neðstu hillunni í búðinni
væru þeir ekki góðir og gæfu góð-
an afslátt. Þessir fyrrum ein-
okrarar Íslands, millar bernsku
minnar, höfðu mætt ofjarli sínum
og hlupu vælandi í „stóru
mömmu“. Kannski var þetta upp-
sprettan að Baugshatrinu og þó...
hún hlaut eiginlega að vera önnur
og stórvægilegri. Að minnsta
kosti hafði orðið „heildsali“ í
millitíðinni öðlast ansi fornlegan
blæ; að hefna fyrir þá hljómaði
dálítið eins og forsætisráðherra
væri að hefna sín á nýjum starfs-
a ð f e r ð u m
Póstsins í
nafni gömlu
l a n d p ó s t -
anna.
S í ð a s t a
sumar sitt í
e m b æ t t i
minnti Davíð
Oddsson á
fígúru í
k l a s s í s k r i
teiknimynd
sem hefur
hlaupið á sig,
hlaupið fram
af bjargbrún-
inni þar sem
hún spólar í
lausu lofti
nokkra stund
áður en hún
fellur niður í
gilið dimma
og djúpa. Og
á meðan hún
spólar slettist
s k í t u r i n n ,
sem hún hef-
ur safnað á
sig á löngum
ferli, í allar
áttir. Þjóðin
horfði á með
hendur í skauti, döpur í bragði.
Sumir hlupu í pontu og hrópuðu
„drusla!“ á meðan aðrir fóru hjá
sér úti í horni. Það sorglegasta við
þessa teiknimynd var þó sú stað-
reynd að með höfuðfígúrunni
spólaði heill stjórnmálaflokkur.
Flokkur sem eitt sinn hafði verið
voða virðulegur. Ekki einn einasti
yfirlýstur Sjálfstæðismaður efað-
ist um hinn ofsafengna málflutn-
ing foringjans. Allir kóuðu þeir
með honum. Þótt skipstjórinn
hefði blindast af Norðurljósum
stóð áhöfnin þögul hjá. Og var þar
þó komið gullið tækifæri fyrir
efnilegt foringjaefni að sanna sig
og taka af skarið, þora að sýna ör-
lítið sjálfstæði innan flokksins
sem er jú kenndur við það sama
fyrirbæri. Sá eða sú sem staðið
hefði gegn ofsanum í Davíð síð-
astliðið vor hefði að hausti staðið
uppi sem skynsamur og sterkur
stjórnmálamaður, jafnvel for-
mannsefni framtíðar, þegar fár-
viðrið hafði skilað höfundi sínum í
sjúkrarúm og málinu aftur á byrj-
unarreit. En þetta reyndust allt
vera tómir kjúklingar og eftir að
Björn fékk bráðabrellu austur í
Kína og Geir komst í ónáð hjá
kóngi er enginn arftaki í augsýn.
Arftaki starfsbróður Saddams
Fimmtándi september kom og fór
án þess að nokkurt mannfall yrði.
Dóri tékkaði sig inn í sögubæk-
urnar (reyndar aðeins of seint
fyrir fyrsta bindið) og tók við
keflinu af Davíð. Dóri er rólegri
maður en forverinn og allt annar
blær á landsstjórninni, en keflið
var og er enn heitt af þeim eldum
sem Davíð kveikti. Það er fjand-
anum snúnara að halda á því og
Halldór er enn þá nálægt því að
missa það út úr höndunum.
Verst er Írak. Við fórum í stríð
með bandamönnum án þess að
ræða málið líkt og gert er í alvöru
lýðræðisríkjum. Þeir sem lesið
hafa þá annars litlausu bók Thirty
Days um Tony Blair og aðdrag-
anda stríðsins muna eftir hinni
hörðu baráttu sem honum var
gert að heyja við eigin þingflokk
og breska þingið ÁÐUR en hann
gat farið inn í Írak. Hér leit hins
vegar forsætisráðherra á sig sem
kollega Saddams: Hann réði þessu
öllu einn. Og ekki var að finna
einn einasta mann í Baath-flokki
hans sem var á öðru máli. Þá virð-
ist forsætisráðherrann fyrrver-
andi ekki hafa tapað neinu af sínu
mikla egói þrátt fyrir alla upp-
skurðina: Eitt síðasta verk hans á
árinu var að líkja Íraksstríðinu
við eigið krabbamein, og það þótt
á þeim tveimur „aðgerðum“ muni
aðeins eitt hundrað þúsund
mannslífum eða svo. Sumir læra
eitthvað annað en þakklæti og
auðmýkt inni á sjúkrahúsunum.
Sumir læra bara að búa um.
Svo virðist meira að segja að
lög hafi verið brotin þar sem
ákvörðunin um stuðning við
Íraksstríðið virðist ekki hafa ver-
ið borin undir utanríkismála-
nefnd. Ég segi „virðist“ því hér er
um klassískt íslenskt deilumál að
ræða þar sem ekki einu sinni stað-
reyndirnar liggja fyrir. Menn
stíga sinn deiludans í kringum
kjarna málsins. Það ætti að vera
SJÁLFSAGT MÁL fyrir okkur að
fá það á hreint hvort ákvörðunin
um að styðja
stríðið var
yfir höfuð
rædd í
n e f n d i n n i
eða ekki.
Steingrímur
Joð situr í
nefndinni og
segir svo
ekki hafa
verið. Sigríð-
ur Anna er
f o r m a ð u r
nefndarinnar
og segir svo
hafa verið.
Hinn nýi for-
s æ t i s r á ð -
herra segir
einnig að
málið hafi
verið rætt í
n e f n d i n n i .
Því eru stað-
reyndirnar
ekki dregnar
fram? Hér er
mest við okk-
ar aumu fjöl-
miðla að
sakast. Stór-
máli sem
þessu er
leyft að gufa upp án þess að niður-
staða fáist. Því málið er alvarlegt.
Komi í ljós að forsætisráðherra
hafi sagt okkur ósatt hlýtur hann
að þurfa að segja af sér.
En, hvað... Hér segja menn
aldrei af sér heldur segja þeir af
sér sögur. Ha ha ha! Og málið er
dautt.
Landvættir Íslands
Málið er hins vegar ekki alveg
dautt. Þökk sé Þjóðarhreyfing-
unni. Þessi samtök nokkurra
góðra Reykvíkinga urðu til í byrj-
un fjölmiðlasumars og stóðu þá
fyrir nokkrum vel heppnuðum
mótmælastöðum. Í dag eru þau
þekktari fyrir baráttu sína gegn
þátttöku Íslands í Íraksstríðinu og
settu á dögunum fram bestu hug-
mynd ársins: Að mótmæla stríðs-
rekstri okkar í sjálfu New York
Times. Það sýnir best hve snjöll
þessi hugmynd er hversu margt
gott fólk hún hefur egnt til reiði.
Hvers vegna eru menn svo reiðir?
Jafnvel menn sem þykjast vera
almannatenglar leggjast gegn
hugmynd sem hefur vakið meiri
athygli á málstaðnum en nokkuð
annað og það löngu áður en henni
hefur verið hrint í framkvæmd.
Einu rökin sem heyrst hafa gegn
auglýsingunni í The New York
Times, fyrir utan þau að Halldór
og Davíð hafi aldrei á ævinni opn-
að það blað, eru þau að frekar ætti
að gefa peningana bágstöddum.
Þetta fólk ætti fremur að gefa
reiði sína gleðinni, ekki síst nú
yfir hátíðarnar. Hans Kristján
Árnason og Ólafur Hannibalsson
hljóta titilinn Landvættir Íslands.
Samráðsherrar
Óvættir Íslands heita hinsvegar
Kristinn, Einar og Geir.
Er það ekki dálítið magnað að
einn af þremur stærstu þjófum Ís-
landssögunnar skuli enn sitja sem
forstjóri Olís? Hann situr þar enn
undir fullu nafni og lætur sem
ekkert sé en heldur bara áfram að
herma bensínverðið eftir hinum
og bjóða okkur ókeypis ferðir til
London ef við gerumst svo vitlaus
að taka þátt í samráðinu með hon-
um. Og það sorglega er að VIÐ
ERUM SVO VITLAUS að villast
annað slagið inn í uppljómuð ræn-
ingjabælin meðfram stofnbraut-
um borgarinnar og taka þar upp
stútinn og kortið og hanskann
fyrir forstjórann. Einar Bene-
diktsson hlýtur titilinn Yfirskúrk-
ur ársins.
Hinir samráðsmeistararnir eru
löngu horfnir úr sínum stólum og
birtast okkur misölvaðir í morg-
unsárið úti í Leifsstöð, á leið til út-
landa, burt frá hinum stóra dómi
götunnar; á leið í sjálfskipað
stofufangelsi á einhverju Hilton-
hótelinu. Og við lesum það úr aug-
unum á þeim að þeir hafa þegar
fengið sína refsingu. Það liggur
við að maður vorkenni þeim um
leið og maður sér þá hverfa inn á
Saga-class: Forsmáðir menn og
eyðilagðir. Jafnvel þótt þeir síðar
fengju þrjátíu ára fangelsisdóm
væru þeir ekki verr settir en þeir
eru nú. Við huggum okkur við það
á meðan við ökum út á Kársnes til
að fylla tankinn hjá Atlantsolíu.
Fjölmiðlar á fjölmiðlafrum-
varpsári
Miðlarnir stóðu vaktina í sumar
en svo er líkt og þeir hafi sofnað.
Þeir minna okkur til dæmis ekki á
þá staðreynd að forstjóri Olís
heitir ennþá Einar Ben og þeir
segja okkur ekki hvort Halldór
Ágrímsson laug um Írak eða ekki.
Þetta eru greinilega engin stór-
mál, þannig. Ef Íslendingar hefðu
stjórnað bandarískum fjölmiðlum
væri Nixon enn á lífi, löngu búinn
að breyta stjórnarskránni og því
enn þá forseti Bandaríkjanna,
hefði dætur sínar sem aðstoðar-
menn og búinn að raða barnabörn-
unum í The Supreme Court. Eða
hvar eru blaðamennirnir sem geta
sagt okkur hvað samráðsfurstarn-
ir borguðu mikið í sjóði olíuflokk-
anna tveggja sem aldrei fást til að
opna sitt eðla bókhald? DV hefur
meiri áhuga á að segja okkur
hvernig blessaðir morðingjarnir
muni hafa það yfir jólin. Fréttanef
Fréttablaðsins finnur bara pen-
ingalykt nú orðið. Blaðið er tómar
auglýsingar. Og Mogginn er kom-
inn út í móa. Styrmir hefur reist
sér og blaðinu stórglæsilegt
skuldafangelsi uppi við Rauða-
vatn. Á aðeins tuttugu árum hefur
þeim tekist að skrifa sig burt úr
hjarta miðborgarinnar og út úr
hjarta þjóðarinnar.
Ljósvakamiðlarnir eru lítt
meira vakandi. Þrátt fyrir nýjan
og ríkisalinn fréttastjóra er Stöð
Tvö enn þá yfirborðsleg frétta-
stöð þótt Ísland í dag sé komið
langt fram úr Kastljósinu sem
hefur dofnað mjög í seinni tíð líkt
og gjörvallt Ríkissjónvarpið.
Flokkurinn er að ganga af því
dauðu. Þrátt fyrir að vera stærsti
flokkur landsins verður að segjast
eins og er að innan hans er ekki
alltof mörg sjónvarpstalent að
finna.
Og nú þegar Norðurljósin
ljóma stafræn á skjánum er
gamla ríkislúkkið ekki bara halló
heldur líka loðið; við hliðina á
digital stöðvunum lítur RÚV út
eins og gömul lopapeysa. Þá tekst
þeim enn ekki að koma fréttatím-
anum óbrengluðum frá sér og á
dögunum gátu þeir ekki einu sinni
sett Frasier í loftið á réttum tíma.
Þegar hann loks birtist vantaði á
hann textann. Tæknimenn Ríkis-
sjónvarpsins fá titilinn Tréhausar
ársins.
Líklega er þörf á nýju og allt
öðru vísi fjölmiðlafrumvarpi á
næsta ári. ■
34 31. desember 2004 FÖSTUDAGUR
Hvar eru blaða-
mennirnir sem geta
sagt okkur hvað samráðs-
furstarnir borguðu mikið í
sjóði olíuflokkanna tveggja
sem aldrei fást til að opna
sitt eðla bókhald?
,,
ÓVÆTTIR ÍSLANDS
GEIR MAGNÚSSON, KRISTINN BJÖRNSSON OG EINAR BENEDIKTSSON
Þrír stærstu þjófar Íslandssögunnar fá titilinn „Óvættir Íslands“.
FRAMHALD AF BLS. 33
ÓLAFUR HANNIBALSSON OG HANS KRISTJÁN ÁRNASON
Settu fram hugmynd ársins: Að mótmæla stríðsrekstri okkar í Írak í New York Times.
LANDVÆTTIR ÍSLANDS