Tíminn - 23.03.1975, Qupperneq 17

Sunnudagur 23. marz 1975.
TÍMINN
17
Marteinn M. Skaftfells:
ER NOTKUN LIFGRASA
SKOTTULÆKNINGAR?
„Innflutt jurtate kann ab
innihalda kannabis”. Svo hljóðar
feitletruð fyrirsögn i Timanum
14. þ.m., yfir samtali við land-
.lækni. Tilefnið var tejurtainn-
flutningur J.S., sem Timinn hafði
áður átt viðtal við.
Ekki ætla ég að svara fyrir
hann. Innflutningur hans er mér
ókunnur og óviðkomandi. En um-
mæli, sem höfð eru eftir land-
lækni um lækningagildi jurta,
koma mér, og liklega nokkuð
mörgum, spánskt fyrir sjónir. Og
þar sem ég hef um áratugi flutt
inn fjölda tegunda tejurta, og ber
alla ábyrgð á innflutningi þeirra,
sem enginn var áður, koma
ummæli landlæknis mér við, þar
sem ég tel mig hafa ærin gögn I
höndum fyrir þvi, að ég hafi flutt
inn heilsusamlegar jurtir. Og
hvert það efni, sem er hollt heilsu
okkar, hlýtur að hafa læknandi
áhrif, vanti okkur það.
,,,, — Fullyrðingar um
lækningamátt ekki annað en
skottulækningar,” segir land-
læknir”.
Fullyrðingar um lækningamátt
eru að sjálfsögðu hvorki
lækningar né skottulækningar.
Einungis fullyrðing — sönn eöa
ósönn. En ummælin verða vart á
annan veg skilin, en landlæknir
dragi „lækningamátt” jurta svo I
efa, að notkun þeirra til
heilsubóta eða gegn sjúkdómum,
tilheyri skottulækningum.
Jurtir hafa fylgt manninum frá
öndverðu til neyzlu. Og eru ekki
llkur til, að svo hafi einnig verið
til lækninga? Minnsta kosti mjög
snemma á ferli mannkynsins.
Dýr forðast vissar jurtir en
sækjast eftir öðrum. Eðlisávlsun
er þeirra visindi, sem stundum
hafa jafnvel varpað skugga á
vlsindi mannsins, og orðið honum
til leiðbeininga og lærdóms. Og
víst er, að um aldir og árþúsundir
hefur þróazt þekking á lækninga-
gildi jurta. Og slíkur er „máttur”
jurta, aö þær hafa verið og eru
þáttur I hjátrú, trúarbrögöum,
dulrænu og visindum, þáttur i
forni og nýrri menningu.
Batinn er
höfuðatriðið
Meðal allra þjóða heims eru
jurtir notaðar til lækninga. Og
þótt allir heimsins landlæknar
legðust á eitt, tækist þeim ekki að
„drepa” reynsluþekkingu fólks
og telja því trú um, að bati af
jurtum og náttúrlegum lyfjum sé
skottulækning, fremur en af lyfj-
um apótekanna. Sjúklingnum er
batinn höfuðatriði, en aukaatriði,
hvort lyf hafa háskólastimpil eða
ekki. Hann er þvl miður engin
trygging fyrir gæðum. Staðreynd
er svo hitt, að háskólalæknis-
fræðin hefur orðið ráöandi. Og ég
held, að svo hljóti og eigi að vera
og verða, svo framarlega sem
hún á gerviefnaöld, staðnar ekki i
gerviefnum, sem eru llkamanum
framandi, og þvi likleg til að
valda meira eða minna t jóni, eins
og reynslan af „syntetiskum”
lyfjum hefur sannað. Og stundum
á hryggilega alvarlegan hátt. En
dæmi þess munu ekki greind I
heilbrigöisskýrslum eða annars
staðar. En líklega mun óhætt að
fullyrða að vantrú á „syntetisk”
lyf fari stöðugt vaxandi. Til þess
bendir aðsókn að þeim, sem
stunda lækningar með aðferðum,
sem háskólalæknisfræðin viður-
kennir ekki. T.d. er aðsókn að
hinum danska „náttúrulækni”,
sem von er á, að sögn slík, að
hann getur aðeins sinnt hluta
þeirra. Sllk er einnig aðsókn að
lækningamiðlum. Og um áratugi
var Erlingur Filippussen grasa-
læknir eftirsóttur. Og hvers
vegna? Vegna þess lækninga-
árangurs, sem hann náði. Og
fyrir kom, að læknar sendu hon-
um sjúklinga og leituðu til hans,
er f raunir rak. Góðu heilli, heldur
dóttir hans starfi hans áfram. í
Danmörku er fjöldi grasalækna.
Og þeirra meðal maður, sem er
orðinn kunnur vlða um lönd,
vegna lækninga sinna með jurta-
lyfjum.
Það er ekki óeðlilegt, aö með
ófróðum vakni sú spurning, hvort
náttúruleg lyf séu ekki byggö á
miklu traustari raunvisinda
grundvelli en hin „syntetisku”?
Er grundvöllur „syntetiskra”
lyfja, þrátt fyrir allar vlsindaleg-
ar prófanir, ekki menguð og
meingölluð visindi. Hálfgerð
gervivisindi, enn sem komið er?
Gömul visindi og
ný tengd saman
Er ekki timabært að fella
kennslu um náttúruleg lyf innan I
nám lækna. Tengja saman gömul
og ný visindi? Það ætti ekki að
vera svo erfitt, þar sem til er
fjöldi bóka um lækningagildi
jurta og náttúrleg lyf. En séu
ummælin rétt eftir landlækni
höfð, mun hann eðlilega sízt
hrifinn af þessari hugmynd. Og
færi hann rök fyrir staðhæfingu
sinni, eru syndir mínar gegn
heilbrigði neytenda ósmáar. Ekki
sfzt þar sem ég á einnig sök á
stofnun NLF-búðanna og sér-
vörum þeirra, vitamlnum,
steinefnum o. fl. sem um árabil
hafa verið ýmsum, er með
heilbrigðismál fara, sár fleinn I
holdi. Svo sár, að sakamálakærur
hef ég fengið fyrir sölu vitamlna
og náttúrlegra lyfja.
Meöal annars fyrir sölu B 12 I
fjölefnatöflum, er innihéldu
örlltinn hluta þess, sem sjúkling-
um er gefið, án aukaverkana, og
apótekin selja I ungbarnafæðu.
Og þótt fjarstæðukenndar kærur
hafi ekki orðið mér hegningaról
um háls, sanna þær varla
vinsamlega afstöðu manns, sem
fagna ættu hverju þvi, sem orðið
getur til að efla heilbrigði og
starfsorku.
I viðtali sínu við Timann, gat
landlæknir þess, að hann hefði I
tímariti bandarlsku læknasam-
takanna rekizt á grein, þar sem
greint var frá láti fjögurra
manna, eftir að hafa drukkið
kínverskt te. Þetta hryggilega
„slys” hefur vakiö athygli. Ég sá
þess getið i Newsweek eða Der
Spiegle. Og fyrir nokkrum dögum
var landlæknir svo hugulsamur
að senda mér ljósrit af grein
læknaritsins, sem er miklu fyllri.
Ér ég honum þakklátur fyrir það,
þvl að ég veit aðeins nóg til að
vita, — hve undurlitiö ég veit. Ég
er þvl þakklátur öllum, sem sent
hafa mér greinar, er snerta
hollefni og heilsurækt —• það getur
verið gagnlegt að flytja fregn af
þessu „slysi” til viðvörunar I isl.
blöðum. Ég sé sjaldan tlmarit
lækna. Og er ég las greinina, kom
mér I hug spurning um, hvort t.d.
þetta bandariska timarit, flytti
einnig greinar um „slys” af
„syntetiskum” lyfjum. Hve
margir 4 deyja af „syntetiskum”
lyfjum? Hve margir 4 verða fyrir
alvarlegu heilsutjóni? Hve
margir 4 verða fyrir andlegum
eða llkamlegum örkumlum? Er
það rétt, að mest sé gert úr
„slysum” I sambandi við
náttúruleg lyf, komi þau fyrir, en
falin hin?
Þá getur landlæknir þess, að
lyfjaeftirlitið muni athuga te-
birgðir náttúrulækningaverzlun-
um. Telji landlæknir ástæðu til að
halda aö inn séu flutt fíknilyf I
skjóli tejurta, og þau seld I NLF-
búöum, er slik athugun sjálfsögð.
Og á föstudag sl. aflaði lyfjaeftir-
litið sér sýnishorna I NLF-
búðinni. Hér er um heilbrigðis-
mál að ræða Það er þvi sjálfsagt,
að niðurstaða athugunar verði
birt opinberlega. Og rökstudd
greinargerð, verði einhver teg-
und talin heilsuskaðleg. Persónu-
lega er ég þakklátur hverri
rökstuddri ábendingu um slikt.
Markmiðið hefur frá upphafi
verið aö stuðla að heilbrigði og
heilsurækt. Og sama stefna var I
upphafi mörkuð um rekstur
NLF-búðarinnar, þótt óhjá-
kvæmilegt væri og sé enn, að
selja flestar algengar vörur. Eftir
föngum ber aö fjölga úrvals-
tegundum. Og benda ber á þær.
En valfrelsið er kaupandans. Og
svo á einnig að vera um náttúru-
leg lyf. Bann við því er brot á
sjálfsögðum nannréttindum og
slzt fallið til að vekja traust og
viröingu fyrir heilbrigðisyfirvöld-
um.
Landlæknir getur þess I
viðtalinu, að tollayfirvöld sendi
embætti hans og lyfjaeftirlitinu
skýrslur um innflutning lyfja og
vltamina. Þetta er einfalt og
skynsamlegt eftirlit. En hvaða
aöferð hefur svo verið beitt gegn
Elmaro? Hér er ekki rúm til að
rekja þá furðusögu. Einungis skal
geta þess, að i nóv. var gerð
ákveöin tilraun til að banna víta-
mln og steinefni. En tilraunin
strandaði á landlækni. Þess skal
einnig geta, að Páll Sigurðsson
læknir og ráðumeytisstjóri, hefur
mér vitanlega aldrei, I orði eða
athöfn, reynt að torvelda
hollefnainnflutning Elmaro. Og
frá læknum yfirleitt, hef ég aldrei
orðiö var við neinn fjandskap.
Síöur en svo.
Notkun lifgrasa
skottulækningar?
Feitletruð eru ummæli land-
læknis um skottulækningar með
jurtum — það er nú það. — Svo er
nú það. — þá vitum við það, að
notkun lifgrasa að fornu og nýju,
er nú kennd við skottu. Voru
læknarnir Oddur Hjaltalin, Jón
Pétursson og Sveinn Pálsson þá
skottulæknar?
Til þeirra sóttu Alexander
Bjarnason efni i bækling sinn um
drykkjar- og lækningajurtir, sem
út kom árið 1860. Og Björn L.
Jónsson læknir, gekk mjög
smekklega frá I endurútgáfu 1973.
Ot kom árið 1880 bæklingur um
nytsemi Isl. jurta til lækninga,
eftir Jón Jónsson,
garðyrkjumann. Og með
útgáfunni mælti Jón Hjaltalin,
landlæknir. En 95 árum siðar
dæmir svo eftirmaður hans skottu
þessi fræði. Og hver veit nema
eftirmaður ólafs, að liðnum 95
árum, dæmi skottu „syntetisku”
lyfin, sem læknar dagsins I dag
nota og trúa á. Og trúað gæti ég,
að jurtirnar, sem landlæknir telur
til skottulyfja, verði eftir 95 ár
taldar til lyfja og mikilvægra
hollefna I heilsudrykkjum.
Trúlegt að læknar morgun-
dagsins — framtiðarinnar, telji
flest hinnar „syntetisku” lyfja,
sem nú eru notuð, óhæf.
En hvað er skottulæknir?
„Skottulæknirinn ” grasa-
læknirinn Erlingur Filippusson,
tók við fjölda sjúklinga, sem áður
höfðu gengið til lækna, en ekki
hlotið bót sinna meina — og
læknaði þá. Landlæknir hefur
gefið tilefni til að spyrja: hvor er
skottulæknirinn, sá sem læknar,
eða hinn, sem ekki getur læknað?
Hver er skýringin. á hugtakinu
„skottulæknir”? í orðabók
Menningarsjóðs segir:
„Skottulæknir? gervilæknir,
ólærður læknir, lélegur læknir,
hlaupalæknir.” Skv. þvi er léleg-
ur læknir, hversu lærður, sem
hann kann að vera, skottulæknir:
Hvað segja erlendir læknar? Dr.
med Richard Cabot sagði: „Ef
læknisfræði væri áreiðanleg
vlsindagrein, væru skottu-
lækningar útilokaðar. Ef við get-
um greint rétt, einungis 50%
sjúkdómstilfella erum við þó ekki
skottulæknar i greiningu og
meðhöndlun hinna 50%. Til
skýringar 50% segir hann svo, að
krufningar hafi leitt I ljós, að rétt
ar greiningar hans reyndust ekki
vera yfir 50%.
Hér er ekki rúm fyrir fleiri
tilvitnanir. Verða þvi að biða að
sinni.
Landlæknir var spurður um
gildi ölkelduvants gegn hjarta
sjúkdómum. Og taldi hann það
óraunhæft, að unnt væri að lækna
þá með ölduvatni.
I þessu sambandi vil ég leyfa
mér að geta rannsókna I Bret-
landi, sem leiddu I ljós, að I þeim
borgum.þar sem neyzluvatn er
mjög „hart”, þ.e. steinefna
auðugt, voru miklu færri dauðs
föll af „cardiovascular” en i þeim
borgum, þar sem vatn er
„mjúkt”. Þetta virðist sanna, að
steinefni tefji fyrir hjarta-
sjúkdómum. Hvort ölkelduvatn
hefur sama gildi, ætti að vera
auðvelt rannsóknar- og tilrauna-
efni. Og hvert er gildi hvera-
vatnsins, sem við fáum úr heita
krananum i eldhúsinu? Hefur það
verið rannsakað? Eru þessi efni
of nærtæk og náttúruleg til að
þeim sé sinnt?
Opinber umræða
til gagns
Það er vel, að landlæknir hefur
leitt þessi mál inn á vettvang
blaðanna. Hér er um heilbrigðis-
mál að ræða. Og þau ber að ræða
fyrir opnum tjöldum og sem flest-
ir að leggja þar orð I belg, þvi að
öllum má vera ljóst, að alvarleg-
ar veilur hljóta að vera i „kerfi”
heilbrigðismála.
Sjúkrahúsum fjölgar, læknum
fjölgar, og sjúklingum fjölgar. Og
er það ekki rétt, að hækkandi
hundraðastala þjóðartekna renni
til heilbrigðismála?
Hverjar eru orsakir þessarar
þróunar? Hvar liggur hundurinn
grafinn? Og hvers vegna er ekki
lögö höfuöáherzla á að fyrir-
byggja sjúkdóma? Orsakirnar
eru áreiðanlega margar. Og
jafnáreiðanlegt, að þeirra er ekki
aö leita i þeim uppbótarefnum:
vítamínum, steinefnum, náttúr-
legum lyfjum, jurtum o. fl„ sem
undirritaður hefur verið að
berjast fyrr, siðasta aldar-
fjórðung.meðóþökk og fjandskap
I fangið, jafnvel frá mönnum,
sem styðja ættu að sem almenn-
ustum skilningi á gildi hollefna til
að bæta heilsufar almennings.
Otilokun þeirra eða einokun, eins
og stefnt hefur verið að, verður
engum til heilsubóta. öll rök
hnlga gegn því.
Heilbrigðismálin eru i
deilgunni I höndum nýrra manna.
Og ungra manna, þar sem land-
læknir og Páll Sigurðsson, ráðu-
neytisstjóri eru. t átökum viö
raunhæf verkefni, og þau eru
mörg sem biða, eru þeir liklegir
til að snúa neikvæðri þróun i já-
kvæða. Og I þeirri baráttu munu
þeir áreiðanlega eiga óskipt fylgi
almennings. Góð heilsa er gulli
dýrmætari. Við, þú og ég getum
stuðlað að þvi að vernda hana. Og
enn betur með sterkum samtök-
um. Það er timabært að stofna til
fjöldasamtaka um hollefni og
heilsurækt. — Að lokum skal bent
á það, að kannabisteið hefur ekki
verið selt i NLF-búðinni
Húsavík:
Bæjarstarfsmenn mótmæla launakjörum
A AÐALFUNDI Starfsmanna-
félags Húsavikurkaupstaðar,
sem haldinn var I Félagsheimili
Húsavlkur 16. marz 1975, var svo-
hljóðandi tillaga samþykkt með
35 samhljóða atkvæðum (Félags-
menn eru 61):
„Aðalfundur Starfsmanna-
félags Húsavíkurkaupstaðar,
haldinn 16. marz 1975, lýsir
óánægju sinni yfir skertum visi-
tölubótum á laun, og telur launa-
kjör starfsfólks Húsavikurkaup-
staðar og Sjúkrahúss Húsavikur
nú algjörlega óviðunandi. Fund-
urinn bendir bæjarráði og
sjúkrahússtjórn á 1. mgr. 4.
greinar núgildandi kjara-
samninga, en þar stendur:
„Greiða skal verðlagsuppbót á öll
laun samkvæmt samningi
þessum, eftir kaupgjaldsvisitölu,
sem kauplagsnefnd reiknar.”
Fundurinn óskar eftir, að launa-
kjörin verði leiðrétt hið fyrsta.”
Á fundinum urðu talsverðar
umræður um launakjör. Reiknað
hefur verið út, að þeir 30 bæjar-
starfsmenn, sem eru sjálfstæðir
skattgreiðendur, og auk þess
flestár aðalfyrirvinnur heimila,
, hafi að meðaltali kr. 61.040 I
mánaðarlaun. Þar af greiða þeir
kr. 2.440 til lifeyrissjóðs og 24.500 i
opinber gjöld (tekjuskatta, útsvör
og fasteignagjöid). Meðalútborg-
un er þvi kr. 34.100 á mán. Af
þessum 30 bæjarstarfsmönnum fá
lOinnan við 30.000 kr. útborgaðar
á mánuði, eða að meðaltali kr.
22.777.
Til viðbótar ofangreindum
mánaðarlaunum vinna 2/3 bæjar-
starfsmanna einhverja yfirvinnu
og fá greiddar fyrir hana að
meðaltali kr. 10.500 á mánuði.
SMABATA-
VÉLAR
Höfum til afgreiðslu
strax úr vörugeymslu
LISTER bátavélar með gir
og skrúfubúnaði
Stærðir
17,5 og 26,5 hestöfl
ima
%lo»alani
Garðastræti 6
r 1-54-01 & 1-63-41
GÓÐIR
GREIÐSLU-
SKILMÁLAR