Tíminn - 27.03.1975, Blaðsíða 3

Fimmtudagur 27. marz 1975.
TÍMINN
3
Ýtrustu kröfur um
mengunarvarnir
Miklar umræöur hafa oröið
aö undanförnu um væntanlega
járnblendiverksmiöju i Hval-
firði og hugsanleg mengunar-
áhrif frá henni. Formaöur
iðnaöarnefndar efri deildar
Alþingis, Steingrimur Her-
mannsson alþm. lagði rika
áherzlu á það i framsöguræðu
meö áliti meirihluta nefndar-
innar, að gætt yrði ýtrustu
varkárni i þessum efnum.
Leitað hefði verið samvinnu
innlendra og erlendra sér-
fræðinga, sem gerzt þekkja til
þessara mála. i framhaldi af
þvi hefði Heilbrigðiseftirlit
rikisins sent frá sér greinar-
gerð, þar sem m.a. kemur
fram, að lifriki i námunda við
verksmiðjuna stafi ekki telj-
andi hætta af starfsemi henn-
ar. Jafnframt segir, að heilsu
starfsfólks sé ekki stefnt I
voða umfram það, sem al-
mennt gerist i iðnaði hér.
AAinni kröfur
gerðar í Noregi
Það kom fram I ræðu Stein-
grims Her-
mannssonar,
að mengunar-
varnir við
væntanlega
járnblendi-
verksmiðju
eru miðaðar
við ströngustu
kröfur, sem
gerðar eru i Bandarikjunum.
Eru þær kröfur mun strangari
en gerðar eru t.d. i Noregi. i
Noregieru gerðar þær kröfur,
að rykinnihald megi aldrei
vera meira en 100 milligrömm
á rámmetra lofts, en það er
tvöfalt meira en Bandarikja-
menn leyfa. Sömuleiöis er
leyft i Noregi, að þar megi
starfrækja verksmiðju án
hreinsitækja hluta af árinu
(4%), en slikt er óheimilt i
Bandarikjunum og verður
ekki leyft hér.
Steingrimur gat þess, að lif-
fræðilegar athuganir I Noregi
hefðu ekki bent til þess, að úr-
gangsefni frá verksmiðjum af
þessu tagi væru hættuleg.
Álit landlæknis
i ræðu sinni skýrði Stein-
grimur Hermannsson frá áliti
innlendra sérfróðra manna
um járnblendiverksmiðju i
Hvalfirði og sagði m.a.: ,,Ég
vil i þessu sambandi nefna
það, að landlæknir skýrði frá
sinum afskiptum af þessum
málum og gerði grein fyrir
þvi, aö hann hefur kynnt sér
fjölmörg gögn, sem hann hef-
ur haft undir höndum um mál-
ið. Hann hefur skýrt frá þeirri
meginniðurstöðu sinni, að
þessi verksmiðja ætti að geta
orðið til fyrirmyndar að þessu
leyti og til eftirbreytni fyrir
aðrar slikar verksmiðjur sem
hér á landi kynnu að verða
reistar. Hann lýsti hins vegar
þeim ákveðna ásetningi sin-
um, aö gera strangar kröfur
til verksmiðjunnar og m.a. að
fá hingað til lands sérfræðing
frá heilbrigðismálastofnun
Sameinuðu þjóðanna til þess
að aðstoða við gerð slikra
starfsskilyrða. Ég fagna
þessu. Einnig kom fram hjá
forstjóra heilbrigðiseftirlits-
ins, að þarna er ákveöinn vilji
til þess að tryggja, að allt
öryggi og umhverfi I sam-
bandi við þessa verksmiöju
verði til fyrirmyndar.”
Lítið magn
kadmium
Þvi hefur verið haldið fram
af andstæðingum járnblendi-
verksmiðjunnar, að starfs-
fólki við slika verksmiðju
muni stafa hætta af ýmsum
úrgangsefnum frá henni sem
m.a. geti valdið svonefndri
kisilveiki. Um þetta sagði
Steingrímur m.a.:
,,Ég vil einnig taka það
fram að I skýrslu heilbrigðis-
eftirlitsins er greint frá þvi, að
I viðræðum við heilbrigðisyfir-
völd i Bandarikjunum tókst
ekki að fá upplýsingar um
nein tilfelli slikrar veiki i þess-
um iðnaði. Sérstaklega hefur
verið gert að umræðuefni
frumefnið kadmium. Um
þetta er fjallað af forstjóra
heilbrigðiseftirlits rikisins
Baldri Johnsen I greinargerö,
sem hann hefur um það skrif-
að og gerði grein fyrir á fundi
iðnaðarnefndar. Hann hrekur
það, að hætta geti stafað af
þessu efni, þvi að það sé I
ákaflega Iitlu magni I úr-
gangsefnum þessarar verk-
smiðju”.
Jafnframt gat Steingrimur
þess, að forstöðumaður eitur-
efnanefndar, Prófessor Þor-
kell Jóhannesson, hafi lýst sig
sammála áliti Baldurs John-
sen um kadmlum.
Ekki mælanlegt
kvikasilfur
Þá vék Steingrimur Her-
mannsson m.a. að hugsanlegri
hættu af blýi og kvikasilfri og
sagði:
,,Á fundi iðnaðarnefndar
var einnig rætt um blý, og
upplýsti verkfræðingur heil-
brigðiseftirlitsins, Eyjólfur
Sæmundsson, að hann hafi
gert sérstaka útreikninga á
þvi, og væri blý frá þessum út-
blæstri hverfandi, satt að
segja langtum minni en ég
hafði þorað að vona og ekki
nema örlitið brot af blýi frá
bifreiðum Reykvikinga á ári
hverju. Kvikasilfur hefur oft
borið á góma og töluvert verið
um það rætt. t efnagreining-
um frá umhverfisverndarráði
Bandarikjanna kemur ekki
fram, að neitt kvikasilfur sé.
Þvi tók ég þann kostinn, að
skrifa sérstaklega þessu um-
hverfisverndarráði og spyrja
um kvikasilfur. Svar barst
mér 22. jan. sl. þar sem greint
er frá því, að i 10 prufum sem
teknar voru frá slikum ofnum,
fannst hvergi mælanlegt
kvikasilfur — þrátt fyrir það,
að hinum nákvæmustu leiðum
var beitt til athugunar, m.a.
sem nefnt er á ensku Electron
beem microanalys, sem er
ákaflega nákvæm efnagrein-
ingaraðferö.
Mengunaróhrifin
hverfandi lítil
tslendingar eru viðkvæmir
fyrir náttúruspjöllum og
mengunaráhrifum. Þess
vegna er ekki óeðlilegt, aö
nokkurrar tortryggni gæti,
þegar fyrirtæki eins og járn-
blendiverksmiðja i Hvalfirði
er á döfinni. En af þeim upp-
lýsingum, sem fyrir liggja,
má þó ljóst vera, að allir þætt-
ir þessa máls hafa veriö
kannaðir itarlega og þannig
frá málum gengið, að hætta á
mengunaráhrifum er hverf-
andi litil.
— a.þ.
Sameiginlegt
takmark
Sú var tíöin aö þjóöin átti tilveru sína beinlínis
undir samgöngum viö umheiminn. Svo er aö
vissu leyti enn í dag.
En jafnvel þótt þjóöin gæti lifaö hér sjálfri sér
nóg, þá hefur hún aldrei ætlaö sér þaö hlut-
skipti aö búa viö einangrun, um þaö vitnar sagan.
Takmark þjóöarinnar hefur ætíö veriö aö sækja
allt þaö besta sem umheimurinn hefur boöiö
upp á, og einnig aö miöla öörum því besta sem
hún hefur getað boöiö.
Þess vegna markaði tilkoma flugsins þáttaskil í
samgöngumálum íslendinga, þar opnaöist ný
samgönguleið, sem þjóóin fagnaöi, og þegar
reglubundiö áætlunarflug til útlanda hófst, varö
bylting í samgöngumálunum.
Félóg sem byggðu upp flugsamgöngur þjóðarínnar
Þaö varö hlutverk félaganna beggja aö hafa á
hendi forystu í þróun flugmálanna. Hvernig til
hefur tekist skal látiö ósagt, en eitt er víst aö
aldrei hefur skort á stuðning landsmanna sjálfra.
Nú hafa félögin veriö sameinuö.
Þaö er gert til þess aö styrkja þennan þátt
samgöngumála. Meö sameiningunni aukast
möguleikar á þjónustu viö landsmenn og
hagræöing í rekstri verður meiri. Þannig þjónar
sameiningin því takmarki sem þjóöin hefur sett
sér aö hafa á hverjum tíma öruggar og greiöar
samgöngur til þess aö geta átt samskipti viö
umheiminn.
Þaö er sameiginlegt takmark félaganna og
allrar þjóðarinnar.
1íu^£LAC LOFTLEIDIR
islajvds