Tíminn - 13.07.1975, Blaðsíða 20

20
TtMINN
Sunnudagur 13. jáH 1975.
Undir
beru
lofti
ALLIR, sem fylgjast eitthvað
að ráði með bókaútgáfu á íslandi,
kannast við Böðvar Pétursson,
verzlunarmann i Reykjavik. Við
þekkjum hann sem bökfröðan
mann og stálminnugan á þá hluti,
en það er ekki sú hliðin á áhuga-
málum Böðvars Péturssonar,
sem er til umræðu núna, heldur
útivist. Þar komum við ekki held-
ur að tómum kofunum, þvi að
hann er ferðagarpur mikill og
þaulkunnugur viða um land. Og
þar sem Böðvar hefur viða farið,
verður fyrsta spurningin látin
hljóða svo:
— Hvaða staður heldur þú að sé
þér einna ininnisstæðastur, Böðv-
ar, þegar þú hugsar til ferða
þinna um landið?
— Þvi er vandsvarað, þvi að
það er sannast mála, að ég hef
komið víða og margir staðir eru
mér ofarlega i huga. Að telja þá
alla upp, eða þó ekki væri nema
verulegan hluta þeirra, yrði alltof
langt mál á þessum stað.
Ferðamaður I
i Þórsmörk á
margra kosta völ
Sá staður, sem mér dettur fyrst
i hug, er Þórsmörk. Það er langt
orðið siöan ég tók að venja komur
minar þangað, og þar hef ég mjög
oft komið, einkum þó hin siðari
ár.
Eins og menn vita, þá er Þórs-
mörk norðan við Eyjafjallajökul
og vestan við Mýrdalsjökul.
Svæðiö er ákaflega f jölbreytilegt
og náttúra þess stórbrotin. Hrika-
leiki er mikill, jöklarnir gnæfa yf-
ir i suðri og austri, gróðrarfariö
sérkennilegt og nýtur sin einkar
vel i þessu hrikalega umhverfi.
— Hvað er nánar að segja um
takmörk Þórsmerkur?
— Talið er, að hin raunveru-
lega Þórsmörk takmarkist af
Krossá að sunnan, Þröngá að
norðan og Mýrdalsjökli að aust-
an. Þessi voru hin eldri endimörk
svæðisins, en á siðari árum hafa
þau færzt nokkuð út i vitund al-
mennings. Þegar talað er um
Þórsmörk nú á dögum, er svæð-
inu sunnan Krossár iöulega bætt
viö, en það heitir Goðaland, og
Tungur innst.
Eitt sterkasta einkenni Þórs-
merkur eru hinar skörpu and-
stæður, sem þar blasa alls
staðar við: Þverhniptir
hamrar, friðsælir skógarlund-
ir, og yfir öllu saman gnæfir
jökuliinn i allri sinni tign.
— Erekkium ákafiega margar
leiöir að ræða fyrir ókunnugan
ferðamann, sem vill litast um á
Þórsmörk?
— Þú, þær eru mjög margar.
Við skulum hugsa okkur að við
séum stödd i Langadal á Þórs-
mörk, þar sem Ferðafélag ís-
lands hefur reist mjög myndar-
legan skála. Þetta er nokkurn
veginn miðsvæðis á Mörkinni.
Hér eigum við margra kosta völ,
ef við höfum hugsað okkur að
ganga um Mörkina okkur til
heilsubótar og yndisauka.
Við leggjum upp frá Skag-
fjörðsskála, en svo er skáli
Ferðafélagsins nefndur. Ferðinni
er heitið inn að Krossárjökli. Við
göngum þvi niður á Krossáraur-
ana og svo inn með hliðinni. Fyrst
veröur fyrir okkur á vinstri hönd
gil — eða öllu heldur litill dalur —
sem heitir Slyppugil. Gilið liggur
fyrst til norðurs, en sveigir svo i
austur. Þar hafa Farfuglar hasl-
að sér völl og unnið mikið að
gróðursetningu, enda er þar fag-
urt um að litast, hvort sem litið er
á verk manna eða náttúrunnar
sjálfrar.
Við höldum áfram göngunni inn
eyrarnar. Fyrir innan Slyppugil
taka við nokkur smærri gil, sem
ganga inn i ásana norðan Kross-
áraura. Innan skamms erum við
komin að öðru litlu dalverpi, sem
heitir Litliendi, og gengur efri
endi þess upp að fjalllendi, sem
heitir Tindafjöll. Skammt fyrir
innan Litlaenda tekur við annað
dalverpi, mun stærra, skógi vaxið
og fagurt mjög. Það er kallað
Stóriendi, og á sammerkt við
Litlaenda i þvi, að drög þess
liggja I átt til Tindafjalla. Austan
við Tindafjöllin eru háir melar,
sem heita Tindafjallasléttur. Þar
gengur fram háls, sem Stangar-
háls heitir.Fremstog innst á hon-
um eru klettastapar miklir. Þar
heitir Stangarnef.
Ef við höldum áfram og göng-
um inn meö Stangarhálsinum,
verður fyrir okkur eitt gilið enn,
skógivaxið og hlýlegt. Það gengur
upp frá rótum Krossáraura að
Tindafjallasléttu. Það heitir
Góðagil. Skammt innan við það
standa háir klettar niður við
Krossáraurana, og heitir þar
Búðarhamar. Þegar komið er inn
fyrir Búðarhamar, tekur Krossá
að greinast I upptakakvislar sin-
ar. Beint austur af rennur megin-
kvisl Krossár undan Krossár-
jökli, sem er skriöjökull vestur úr
Mýrdalsjökli.
Sagan af
Guðrúnu litlu
Ef við höfum gengið eyrarnar,
þrengjast þær nú mjög. Að sunn-
an tekur við f jalllendi með háum
drang, sem Göltur heitir, og
stendur á svæði, sem heitir Teigs-
tungur. Krossárjökull er mjög
sandorpinn og illur yfirferðar,
eins og flestir skriðjöklar.
Teigstungur eru sunnan og vestan
Hrikalei
hlj óðlí
Rætt við Böðvar Péturí
Krossárjökuls. Þær eru mjög
sundurskornar og landslag þar
enn hrikalegra en framar i Mörk-
inni. inn i þær ganga djúp gil, og I
þeim eru aðrar lægri tungur eða
ranar,sem I daglegu tali eru kall-
aðar Guðrúnartungur, þótt land-
fræðilega séu þær hluti af Teigs-
tungum.
Teigstungur afmarkast af
Krossárjökli að norðan, Mýrdals-
jökli að austan og skriðjökli, sem
gengur niöur úr Goöalandsjökli
aö sunnan, nefnist hann Tungna-
kvislarjökull. Til þess að komast
á þetta svæði gangandi frá skála
Feröafélagsins I Langadal, þarf
að fara yfir árnar inni I tungun-
um, en þar greinast þær i margar
kvislar. — Sunnan og vestan við
Teigstungurnar eru aðrar tungur,
sem heita Múlatungur. Hvorar
tveggja tungurnar munu vera
kenndar við bæi niðri i sveit, sem
áttu þarna upprekstarland.
— En Guörúnartungur, sem þú
nefndir áðan?
—• Sagt er, að þær hafi fengið
nafn sitt af þvi, að einhvern tima
fyrir löngu hafi menn frá Teigi i
Fljótshliö rekið þangað lömb til
sumargöngu. Með þeim var töku-
telpa, tólf ára gömul, Guðrún að
nafni, og varð hún viðskila viö
rekstrarmennina þar i skóginum.
Guðrún fannst ekki fyrr en i
haustgöngum, og var hún þá lif-
andi og orðin stygg eins og úti
göngukind, segir sagan. Hafði
hún lifað á berjum og grasi um
sumarið. — Að sjálfsögðu tek ég
ekki ábyrgð á þessari skýringu á
nafni Guðrúnartungna. Ég hef
ekki kannað hvort einhver fótur
er fyrir sögninni, en vitanlega er
það ekki með öllu útilokað.
— Nú er land Þórsmerkur viö-
ast hvar ákaflega bratt. Eru þá
ekki þessar gönguleiðir, sem þú
vart aö lýsa, torleiöi, sem erfitt er
um aö komast, nema fyrir fót-
hvötustu menn?
— Gilin, sem ég minntist á i
upphafi og liggja næst Langadal,
svo sem Slyppugil, Litliendi og
Stóriendi, eru mjög greiðfær, en
þegar lengra kemur inn i Mörk-
ina, koma til sögunnar ýmsar
leiðir, sem eru örðugari yfirferð-
ár. t giljunum þar innfrá eru viöa
brattar sandskriður, og sums
staðar eru móhellulög undir, sem
sandurinn skriðurhratt eftir. Það
er þvi full ástæða til þess fýrir
alla, sem fara um þessi svæði að
hafa athyglina vakandi og sjá fót-
um slnum forráð. Menn eiga ekki
að þarflausu að leggja i þann
bratta, sem þeir eru ekki vissir
um að ráða við.
Dreifum umferðinni
setjum göngubrýr
á árnar
— Er ekki nokkur hætta á þvi
aö hinn mikli ferðamanna-
straumur og vinsældir Þórsmerk-
ur valdi þvi, aö hún skemmist af
of miklum ágangi?
— Það er rétt, að Þórsmörk er
gifurlega vinsæll ferðamanna-
staður og útivistarsvæði. Ferða-
félag íslands skipuleggur ferðir
þangað I hverri viku, — og reynd-
ar oft fleiri en eina — og flytur
þangað mikinn fólksfjölda. Að
sumrinu dvelst alltaf margt
manna I Þórsmörk, sem vonlegt
Friösæll gististaöur I stórbrotnu umhverfi.
Sérhver Þórsmerkurgestur veröur aöfara yfir Krossá, en ekki er
ráölegt aö leggja I hana á litlum bflum.