Fréttablaðið - 12.12.2005, Side 22

12. desember 2005 MÁNUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 – prentmiðlar RITSTJÓRI: Kári Jónasson FRÉTTARITSTJÓRI: Sigurjón M. Egilsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FRÉTTASTJÓRI: Arndís Þorgeirsdóttir VARAFRÉTTASTJÓRI:
Trausti Hafliðason FULLTRÚI RITSTJÓRA: Guðmundur Magnússon RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir RITSTJÓRN OG AUGLÝSINGAR: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI:
550 5000 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is UMBROT: 365 – prentmiðlar PRENTVINNSLA:
Ísafoldarprentsmiðja ehf. DREIFING: Pósthúsið ehf. dreifing@posthusid.is Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að fá
blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
OPIÐ ALLA LAUGARDAGA 10-14
STÓR HUMAR
RISARÆKJUR
HÖRPUSKEL
TUNFISKUR
SALTSÍLD
KRYDDSÍLD
Ekki á þing
Áköll í fjölmiðlum að undanförnu um
endurreisn Alþýðuflokksins gamla,
viðreisn hægri krata í þjóðfélaginu og að
Jón Baldvin Hannibalsson komi aftur til
virkrar þátttöku í stjórnmálum eru ekki
vísvitandi ráðabrugg manna sem vilja
nýja viðreisnarstjórn eins og einhverjir
kunna að hafa álitið. Svo mikið er víst
eftir hressilegt viðtal Egils Helgasonar
við Jón Baldvin í Silfrinu á Stöð 2 í gær.
Jón Baldvin blés á allt slíkt. Hann segist
að vísu hafa áhuga á
íslenskum stjórn-
málum sem aldrei
fyrr en hann getur
ekki hugsað sér að
setjast á þing eða
verða meðal vikulegra
álitsgjafa í spjallþátt-
um útvarps og
sjónvarps. Og það
sem meira er, hann segist hafa færst til
vinstri á útlegðarárunum í Washington
og Helsinki, og hlýtur það að valda
hægri krötum - og kannski ekki síður
vinum hans á Morgunblaðinu - von-
brigðum.
Annar Jón
En Jón Baldvin er ekki eini málsmet-
andi hægri kratinn sem nú er snúinn
aftur heim. Jón Sigurðsson, sá ágæti
hagfræðingur, er kominn á eftirlaun frá
bankastjórastörfunum. Hann er byrjaður
að skrifa um þjóðmálin og skortir
greinilega ekkert á eldlegan áhuga hans.
Egill Helgason þarf að bjóða honum til
sín í Silfrið og inna hann eftir því hvort
hann hafi kannski löngun til endurkomu
í íslenska pólitík. Raddir hafa einmitt
heyrst um það að það gæti orðið Sam-
fylkingunni verulegur styrkur ef maður
eins og Jón sem nýtur mikillar tiltrúar
væri málsvari flokksins í efnahagsmál-
um, en á því sviði þykir mörgum Sam-
fylkingunni hafa fatast nokkuð flugið.
Líka Þorsteinn?
Og ef menn eru á annað borð að hugsa
á þessum nótum má ekki gleymast að
Þorsteinn Pálsson hefur látið af störfum
sendiherra og situr við skriftir hér heima.
Það yrði ekki lítill styrkur fyrir Sjálfstæð-
isflokkinn að fá hann til virkrar þátttöku
á ný. Að vísu er flokkurinn á fljúgandi
siglingu undir nýrri forystu en ekki sakar
að þétta hópinn og styrkja. Of snemmt
mun hins vegar að kalla á Davíð Odds-
son aftur enda virðist hann njóta sín
vel í Seðlabankanum og er ekki minna
í sviðsljósinu þar en meðan hann hélt
um taumana í Stjórnarráðinu.
gm@frettabladid.is
Það er langur vegur frá Tívolíinu í Vatnsmýrinni í Reykjavík til eyjarinnar Hainan við suðurströnd Kína, þar sem Unnur Birna Vilhjálmsdóttir var kjörin alheimsfegurðardrottning á
laugardag fyrir þéttsetinni sýningarhöll og milljónum sjónvarps-
áhorfenda víða um heim. Í Tívolískemmtigarðinum, sem var og hét,
var fegurðarsamkeppni árlegur viðburður í áraraðir og það hlýtur
að hafa verið kalt oft á tíðum að koma þar fram á sundbol. Íslenskar
fegurðardrottningar létu það þó ekki á sig fá og sprönguðu aftur og
fram á sýningarpallinum í svalri sumarnóttinni.
Hin unga fegurðardrottning fær því gott nesti héðan á
ferðalögum sínum. Hennar bíða líka miklar freistingar og
búast má við að peningaöflin vilji nýta sér sakleysislegt
andlit hennar á ýmsan hátt. Hún þarf því að geta staðið í
báða fætur.
Kvenfrelsiskonur hafa gjarnan gagnrýnt fegurðarsamkeppni bæði í
heimalöndum sínum og á alþjóðavettvangi en ekki hafa borist miklar
fregnir af mótmælum við keppnina á sumarleyfisstaðnum Hainan í
Kína. Það er vert að veita því athygli að þessi keppni er nú haldin í
Kína og ber það vott um breytingar þær sem þar hafa orðið á síðustu
árum. Fyrir 5-10 árum hefði líklega verið óhugsandi að slík keppni
væri haldin þar í landi. Ekki hafa borist fréttir hingað af mótmælum
við að keppnin skyldi að þessu sinni haldin í Kína og líklegt að margir
Kínverjar hafi fremur fagnað því en hitt að fá að fylgjast með keppni
sem þessari. Einu mótmælin sem heyrst hefur um í tilefni af þessari
keppni koma úr heimi múslima, en stúlkan sem bar sigur úr býtum
í keppninni í Bretlandi er einmitt múslimi og féll þátttaka hennar
í keppninni í grýttan jarðveg hjá mörgum sömu trúar. Stúlkan sú
hefur þó ekki alltaf baðað sig í sviðsljósi fegurðarheimsins, því um
tíma bjó hún í Afganistan og kúrði í kjallaraherbergi í miðborg
Kabúl á meðan sprengjurnar féllu á borgina.
Hér áður fyrr voru ýmsir sólarstaðir í Bandaríkjunum vettvangur
slíkra atburða og gott ef það var ekki á Langasandi sem Guðrún
Bjarnadóttir sló í gegn árið 1962 og ruddi þar með brautina fyrir
íslenskar fegurðardrottningar á alþjóðavettvangi.
Vandi fylgir þó vegsemd hverri og nú þegar Unnur Birna hefur
verið kjörin Ungfrú heimur er það hennar hlutverk að ferðast um
heiminn sem eins konar góðgerðasendiherra og láta gott af sér leiða.
Fyrirrennarar hennar hafa heimsótt bágstödd börn víða um heim til
að vekja athygli á aðstæðum þeirra. Þá verður hún fyrst og fremst
kynnt sem Ungfrú heimur og Íslendingur. Það hefur verið sagt að
það sé gott að vera Íslendingur í útlöndum, við séum friðsöm þjóð
og hér sé lýðræði í hávegum haft. Ekki er við öðru að búast, þar sem
hún á sterkt bakland og ber af sér góðan þokka. Hin unga fegurðar-
drottning fær því gott nesti héðan á ferðalögum sínum. Hennar bíða
líka miklar freistingar og búast má við að peningaöflin vilji nýta sér
sakleysislegt andlit hennar á ýmsan hátt. Hún þarf því að geta staðið
í báða fætur. Unnur Birna verður líka fyrirmynd margra ungra
stúlkna og því er mikilvægt að hún standi sig í hlutverki sínu.
SJÓNARMIÐ
KÁRI JÓNASSON
Unnur Birna sló í gegn í Kína.
Alheimsfegurð
enn og aftur
Eitt af sérkennum íslensks bók-
menntalífs er að rithöfundar eru
eins og þeytispjöld um allar þorpa-
grundir að lesa upp úr nýútkomn-
um bókum sínum. Stundum heyrir
maður háðsglósur um þennan sið en
mín reynsla af honum sem upples-
ari og hlustandi er yfirleitt góð. Það
ríkir einhver innileiki á svona sam-
komum. Manni getur að vísu liðið
svolítið illa þegar upplesara líður
illa og fer að klóra sér á hálsinum
í miðju kafi, hnykla brýnnar eða
jafnvel dæsa en yfirleitt er það svo
að maður kemst í beint samband
við list höfundarins, stíl og persónu-
leika. Þetta er bein upplifun. Þetta
er vafningalaus bókmenntanautn.
Ein slík var á dögunum í minnsta
menningarhúsi landsins, Hauks-
húsum á Álftanesi. Þar voru fimm
ólíkir einstaklingar sem lásu úr
verkum sínum. Fyrstur las Jón
Kalman, að eigin sögn til að geta
einbeitt sér betur að því að hlusta
á hina. Það var veglegt, því að allt-
af er erfitt að ríða á vaðið á svona
samkomum, draga liðið burt frá
búksorgum sínum, jólagjafaangist
og kökugerðaráformum: Jón stóð
sig hetjulega og er bersýnilega
búinn að koma sér upp sérlegum
og nærfærnislegum stíl; kannski að
nota mætti orðið „þorpsljóðræna“.
Sjón var næstur. Hann er meist-
ari upplestrarins. Hefur fullkomið
vald á minnstu blæbrigðum text-
ans, er sköruglegur og valdsmanns-
legur þegar hann les, krefst þess að
við hættum að hugleiða kökur og
fylgjum honum inn í horfinn/fund-
inn heim. Með hverri bók mýkist
áferð textans, sem rétt eins og í
undanförnum bókum er fornfáleg-
ur og skringilega vandaður á ein-
hvern hrífandi hátt. Skugga Baldur
var svo sannarlega besta skáldsaga
síðustu ára og ég hlakka til að lesa
þessa nýju.
Vilborg Davíðsdóttir er búin að
finna sitt sérsvið sem eru söguleg-
ar spennusögur, vel skrifaðar og
útfærðar, og ekki síður um vert að
mikil rannsókn býr alltaf að baki
svo að lesandi verður margs vísari -
að þessu sinni um sambúð norræna
manna og inúíta á Grænlandi á 15.
öld, nokkru áður en við höfðum
síðast spurnir af þeim fyrrnefndu,
og erum enn að velta því fyrir
okkur hvað um þá varð. Vilborg
las hæversklega en af festu og svo
mikið gekk á í textanum að heyra
mátti saumnál detta í litla menning-
arhúsinu.
Eftir hlé lásu þeir Hallgrímur
Helgason og Þórarinn Eldjárn. Hall-
grímur fékk geysigóðar undirtektir
með fjörugum lestri úr hinum und-
ursamlega fyrri hluta Roklands,
þar sem sérhver síða iðar af raun-
verulegu mannlífi og sérhvert orð
er ritað af sorg yfir mönnunum; og
persónan Böddi Steingríms - þessi
grettir - eins og aðalpersónan í Con-
federacy of dunces stödd í spor-
um kennarans í Dead poet society.
Þegar Hallgrímur les fleygir hann
sér fyrir fætur okkar; og að þessu
sinni var það þakklátt hlutskipti
fyrir hann að lesa því að salurinn
var orðinn mjúkur og ástríkur. Þór-
arinn Eldjárn hafði nefnilega lesið
á undan honum úr nýrri ljóðabók
sinni, Hættir og mörk. Hljóta það
ekki að teljast ein helstu tíðindi
þessa bókmenntaárs að Þórarinn
skuli nú senda frá sér ljóðabók
handa fullorðnu fólki, þá fyrstu í
fjöldamörg ár? Skyldi fólk almennt
vita af þessu? Þórarinn Eldjárn
hefur stundum fengið þá gagnrýni
- að þjóðlegum íslenskum sið - að
hann sé eiginlega of góður. Of fynd-
inn, of hittinn, of hagur, of kjarnsær,
of skiljanlegur. Ljóð hans hafa að
geyma svo tæra hugsun að þau hitta
okkur beint í hausinn, og sú hugsun
er yfirleitt óvænt, ný: með öðrum
orðum fyndin í allri merkingu þess
góða orðs. Tilnefningahneykslið í ár
er fjarvera þessarar bókar. Bókaár
þegar bæði stórskáldið Þorsteinn
frá Hamri og Þórarinn eru með bók
- hlýtur það ekki að vera ár ljóðs-
ins?
Þetta er gott bókaár. Ég hlakka
til að lesa bók Kristjáns Þórðar
Hrafnssonar, Hinir sterku og Jón
Hallur er sagður hafa gert góða
glæpasögu sem mig langar að
kynna mér. Af ævisögum stendur
bókin um Hannes Hafstein upp úr.
Guðjóni Friðrikssyni er sérlega
sýnt um að skrifa af sanngirni og
réttsýni og hæfilegri innlifun - ég
held að honum hafi tekist það sem
frænda mínum Kristjáni Alberts-
syni tókst aldrei: að gera mig að
heimastjórnarmanni. Hins vegar
verður Guðjón að fara að læra að
nota þátíð.
Talandi um frændur: Thorsarana
eftir Guðmund Magnússon renndi
ég líka yfir og fræddist um margt;
greinargóð og fróðleg bók, prýði-
lega skrifuð og læsileg. Að vísu
fannst mér að heimildaöflun um
mína prívatgrein fjölskyldunnar, og
heimilisbrag á Bergstaðastrætinu
hjá afa og ömmu, hefði mátt vera
vandaðri, en ég fæ víst engu ráðið
um það...
Bókaskraf í Haukshúsum
Í DAG
JÓLABÓKAFLÓÐIÐ
GUÐMUNDUR ANDRI
THORSSON
Hljóta það ekki að teljast
ein helstu tíðindi þessa bók-
menntaárs að Þórarinn
Eldjárn skuli nú senda frá
sér ljóðabók handa fullorðnu
fólki?
AUGL†SINGASÍMI
550 5000
FYLGIR FRÉTTABLA‹INU ALLA MI‹VIKUDAGA
Mest lesna
vi›skiptabla›i›
G
al
lu
p
kö
nn
un
f
yr
ir
36
5
pr
en
tm
i›
la
m
aí
2
00
5.