Tíminn - 05.12.1976, Blaðsíða 19

Sunnudagur 5. desember 1976
19
l'lí'i'l'i:
Ctgefandi Framsóknarflakkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Ritstjórn-
arfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Auglýsingastjóri:
Steingrfmur Gislason. Ritstjórnarskrifstofur I Edduhúsinu
við Lindargötu, símar 18300 — 18360. Skrifstofur i Aöal-
stræti 7, simi 26500 — afgreiðslusimi 12323 — auglýsinga-
simi 19523. Verð i lausasöiu kr. 60.00. Askriftargjaid kr.
1.100.00 á mánuöi. Blaöaprenth.f.,
Forsetinn
sextugur
Forseti íslands, dr. Kristján Éldjárn, á sex-
tugsafmæli á morgun. Rúm átta ár eru liðin siðan
hann var kosinn forseti með atfylgi yfirgnæfandi
meirihluta landsmanna — hinn þriðji i röðinni
eftir að lýðveldi var stofnað. Þessu æðsta em-
bætti þjóðarinnar hefur hann siðan gegnt við ást-
sæld og virðingu — með reisn án prjáls^ virðu-
leika án þótta, ljúfmennsku án tilgerðar.
I dr. Kristjáni Eldjárn krystallast farsælustu
erfðaeiginleikar islenzku þjóðarinnar. Hann fæð-
ist i norðlenzkri sveit og elst upp við bústörf á
menningarheimili, leggur ungur á menntabraut
með léttan sjóð, nemur hugleikin fræði og hlýtur
snemma mikinn orðstir fyrir visindastörf sin og
viðurkenningu alþjóðar fyrir fagurt og þróttmik-
ið tungutak og kunnáttusemi við alþýðlega fram-
setningu, þótt um fræðiefni væri fjallað. Hann
stendur svo djúpum rótum i þeim jarðvegi, sem
hann er sprottinn af, að tengsl hans við uppruna
sinn slakna aldrei, þrátt fyrir visindastörf og em-
bættisannir. Hann tekur menn tali á jafnalþýð-
legan og alúðlegan hátt sem forseti landsins og
hann gerði meðan enn var óráðin ævibraut hans.
En samhliða þessu er honum likt farið og þeim
bændasonum, er segir af i fornsögum og bezt
kunnu sig við hirðir konunga. Slikan forseta er
gott að eiga.
íslendingar þakka honum i senn virðulega
framkomu hans á hátiðlegum viðhafnarstundum
innan lands og utan og látleysi hans og alþýðlega
hætti, þegar það á við. Og þeir þakka einnig konu
hans, frú Halldóru, með hvilikum gerðarþokka
hún hefur gegnt sinum skyldum, hér og annars
staðar og stýrt tignasta heimili landsins af mikl-
um sóma.
Hlýr hugur umvefur forsetahjónin og Bessa-
staði á afmælisdegi forsetans.
Aukinn
viðbúnaður
Almannavarnir hafa verið á dagskrá venju
fremur undanfarin misseri, og fyrir nokkru hafa
Almannavarnir rikisins og Rauði krossinn efnt til
samstarfs, sem miðar að þvi, að viðbúnaður
verði sem beztur, ef til neyðarvarna þarf að
gripa. Munu þessi samtök gera samræmdar áætl-
anir um hjálparstarfsemi, flutning hjálparliðs og
varnings og annað, sem nauðsynlegt er i neyðar-
tilfellum. Þá mun Rauði krossinn efla hjálparsjóð
sinn, ef skjótt þyrfti til fjármuna að gripa, koma
á kennslu i skyndihjálp og þar fram eftir götun-
um.
Hvaða árangur þetta ber, er meðal annars
komið undir þvi að hér njóti liðsinnis fólks úti um
byggðir landsins. En þar eru viða björgunar-
sveitir og liknarfélög, auk almannavarnanefnda,
sem eðlilegt er, að hafi náið samstarf.
ERLENT YFIRLIT
Portillo tekur við
erfiðu hlutverki
Fá ríki hafa stærri vandamál en AAexico
SJALDAN hefur nýr stjórnandi
tekið við öllu erfiðara hlutverki
en Jose Lopez Portillo, sem tók
við forsetaembættinu i Mexico
1. þ.m. Svo margvisleg eru
vandamálin, sem hann þarf
strax i upphafiað glima við. Þar
er fyrst að nefna þau venjulegu
vandamál, sem flestar rikis-
stjórnir þurfa nú að fást við,
verðbólguna og atvinnuleysið.
Verðbólgan i Mexico er nú um
30%, lfkt og hér. Atvinnuleysið
er svo stórfellt, að áætlað er að
helmingur vinnufærra manna i
landinu sé annað hvort atvinnu-
laus eða hafi mjög stopula at-
vinnu. Þá er fólksfjölgunarmál-
ið. Fólksfjölgun er sennilega
hvergi meiri en i Mexico. Haldi
henni áfram likt og undanfarin
ár, mun ibúum Mexico fjölga
um átta milljónir þau sex ár,
sem Portillo verður forseti, ef
hann situr út allt kjörtimabilið.
Ibúar Mexico eru nú taldir 62
milljönir, en verða orðnir 70
milljónir, ef þeim fjölgar áfram
með svipuðum hætti og hingað
til. Höfuðborgin, Mexico City,
hefur þanizt út með ótrúlegum
hraða siöustu árin, þvf að þang-
að hafa streymt atvinnuleys-
ingjar utan af landsbyggðinni.
Hún og úthverfi hennar telja nú
um tólf milljónir manna, en
haldi vöxtur hennar áfram með
svipuðum hraða og siðustu árin,
verða ibúarnir orðnir 30 millj-
ónir um aldamótin og Mexico
City yrði þá vafalitiö mesta
stórborg heimsins.
SA VANDI, sem fólksfjölgunin
veldur, snertir þó meira fram-
tiðina en liðandi stund. Nálæg-
ustu verkefnin snúast um verð-
bólguna, atvinnuleysið og jarð-
eignamálin. Mexicanska gjald-
miðlinum, peso, hafði verið
haldið óbreyttum i rúm tuttugu
ár þangað til i ágústmánuði
siðastl., þegar hann var stór-
lega felldur i verði miðað við
dollar, og svo aftur fyrir nokkr-
um dögum. Verðgildi hans mið-
að við dollar, er nú helmingi
minna en það var fyrir fjórum
mánuðum. Kaup hefur þegar
verið hækkað um 20% vegna
þessara gengisbreytinga, en
meiri hækkun er i vændum eftir
áramótin. Margir óttast, að hér
hafi veriö hleypt af stokkunum
nýrri verðbólguskriðu sem erf-
ittgeti reynzt að ráða við. Frá-
farandi forseti, Luis
Echeverria, hafði verið stór-
huga og eyðslusamur, og þvi
höfðu erlendar skuldir meira en
tvöfaldazt i stjórnartið hans.
Jafnframt haföi heldur dregið
úr fjárfestingu erlendra fyrir-
tækja. Vonin er sú, að gengis-
Jose Lopez Portillo
fellingarnar verði til að örva
framleiðsluna og útflutninginn,
ef kaupið hækkar ekki sam-
stundis.
Þá er jarðeignamálið erfitt
pólitiskt vandamál. Flokkur
Portillo, sem hefur farið sam-
fleytt með völd undanfarna
hálfa öld, hefur frá upphafi lof-
að að skipta stórjörðunum milli
landbúnaðarverkamanna. Illa
hefur þó gengið að efna þetta, og
hefur óánægja þvi magnazt ár
frá ári og hefur sennilega aldrei
verið meiri en nú. Það var eitt
af siðustu stjórnarverkum
Echeverria að láta rikið gera
upptækar um 220 þús. ekrur
lands i einu frjósamasta héraði
Mexico, sem hann taldi stór-
jarðaeigendur ráða yfir með ó-
löglegum hætti, og skipta þvi
milli landbúnaðarverkamanna.
Þetta hefur vakið mikinn fögnuð
hjá landbúnaðarverkamönnum,
en hörð mótmæli jarðaeigenda.
Margt bendir til, að þessi sið-
asta ráðstöfun Echeverria geti
leitt til þess, að hér skerist enn
meira i odda en áður, og geti
það skapað Portillo nýjan
vanda.
Þá spá ýmsir þvi, að það geti
valdið Portillo erfiðleikum, að
Echeverria, sem þykir ráðrík-
ur, muni reyna að stjórna á bak
við tjöldin, og hyggist reyna að
segja Portillo fyrir verkum, en
hann réði miklu um, að Portiilo
var valinn eftirmaður hans.
HINN NÝI forseti, Jose Lopez
Portillo, er fæddur 1920, kominn
af miðstéttarfólki. Þeir Eche-
verria kynntust á námsárum
sinum og hafa siðan verið nánir
vinir. Að námi loknu, varð Port-
illo háskólakennari, en hann er
lögfræðingur að mennt. Hann
þótti góður kennari, en jafn-
framt kennslunni ritaði hann
bækurum lögfræöi og dulspeki,
og þykir hann ekki sizt vel að
sérum siðarnefnda efnið. Hann
hætti kennslustörfum um 1960
og tókst þá á hendur ýms störf
fyrir stjórnina. Eftir að Eche-
verria varð forseti, fór vegur
Portillomjög vaxandi. Arið 1973
varð Portillo fjármálaráðherra
og gegndi hann þvi starfi á
þriðja ár, eða þangaö til hann
var tilnefndur forsetaefni. Hann
hóf þá ferðalög um landið þvert
og endilangt,ogþykirþvi orðinn
vel kunnugur þjóðarhögum.
Þvi er spáð, að Portillo muni
leita nánara samstarfs við
Bandarikin en Echeverria
gerði, og að hann muni verða
fremur ihaldssamur i efnahags-
málum, enda henti varla annað,
eins og komið er. Ýmsir draga
þó i efa, að hægt veröi að treysta
þessu, þvi að hinu sama var
spáð um Echeverria, þegar
hann tók við forsetaembættinu,
en stjórn hans reyndist á aðra
leið.
Þ.Þ.
Portillo og fjöiskylda hans
—JH