Tíminn - 14.05.1977, Blaðsíða 8

8
Laugardagur 14. mal 1977
Undirveggur I Kelduhverfi (1946)
Ingólfur Davíðsson:
Byggt og búið
173
í gamla daga
Ölafur Tryggvason bókbind-
ari hefur léb myndir i þennan
þátt og gefib upplýsingar. Sviöiö
er Hóll og Undirveggur i Keldu-
hverfi.
Undirveggur er inn af heiöinni
4 1/2 kilometra fyrir innan Hól.
Bærinn er torfbær, baöstofan
var úr timbri meö járnþaki,
þiljur bunguöu inn undan tróöi
er var úr torfi i lofti svo sá I torf-
iö. Innan viö baöstofu var litiö
eldhús meö torfgólfi, þar sést
reykháfur. Inn af þvi var torf-
búr, litiö þil var viö vegg I eld-
Sigurgeir tsaksson á Hóli
Gamii bærinn á Hóli I Kelduhverfi 1929
húsi er setiö var viö aö matast,
var sett seinna. Erfitt var aö
þrifa baöstofu þvi gengiö var á
torfgólfi framan úr bæjardyrum
inn göng aö baöstofu. Fleiri kof-
ar voru i þorpinu, svo sem eld-
hús meö hlóöum, þar eldaö slát-
ur og reykt kjöt, taökofi, fjós,
fjárhús, hesthús og kúahlaöa, og
sér á timburstafn hennar til
vinstri bakviö.
1 þennan bæ fluttu hjónin
Klara Tryggvadóttir og ísak
Sigurgeirsson 1944, frá Hóli,
meö börn sin 3, Sigurgeir,
Tryggva og Sigurbjörgu. Þar
bjuggu þau i 6 1/2 ár, þá fluttu
þau i nýtt hús er þau byggöu
neöst i túninu 1951.1 gamla bæn-
um eignuöust þau 4. barniö,
Kristrúnu. Aö þessari jörö
liggja góö beitilönd meö skógum
og góöu skjóli og miklir móar
góöir til ræktunar, enda oröiö
þarna feiknastórt tún. Ekkert
vatn var þarna, nema dæla upp
úr djúpri gjá, nokkuö frá bæ,
engir lækir eru þar, skepnur ná
aldrei i vatn nema dælt sé upp
fyrir þvi úr gjám og þó rigni
drekka móarnir þaö i sig.
Mynd sem hér fylgir er af
Sigurgeir Isakssyni bónda á
Hóli I Kelduhverfi. Hann fæddist
23. nóvember 1861 á Auö-
bjargarstööum sömu sveit.
Hann varö fyrir þvi slysi 1895,
þá 34 ára gamall, i smala-
mennsku, er hann var aö bjarga
kind úr svelti i gjá, aö grjót-
skriöa kom á eftir honum og
stór steinn féll ofan á hægri
handlegg hans og molaði hann.
Lá hann þar meövitundarlaus
unz bróöir hans, Hallgrimur, er
var meö i smalamennskunni
saknaöi hans og fór aö leita,
fann hann fljótt og gat velt þess-
um stóra steini af handleggn-
um. Sigurgeir komst ekki undir
læknishendur fyrr en 13 sólar-
hringum eftir slysiö. Var þá
komin skemmd i sáriö, og varö
aö taka handlegginn af viö 6x1.
Hann var þá leynilega trúlofaö-
ur Jakobinu Sigurbjörnsdóttur,
sem haföi þó ekki veriö ákveðin,
en er hann var oröinn einhentur,
var hún ákveðin að fórna lifi
sinu meö honum og sýnir þaö
hve góð og göfug kona hún var.
Ólöf Jakobina Sigurbjörns-
dóttir var fædd 20. nóvember
1873 1 Keldunesi I Kelduhverfi.
Þau giftu sig upp úr aldamót-
um og byrjuöu aö búa á Hóli,
haröbýlisjörö, gamall torfbær,
litiö tún, engar engjar nema úti i
sandi 2ja klukkutima gang —
landiö mest móar, vatn i gjá 1/2
tima gang frá bæ. Eftir 1930 var
steypt vatnsþró viö bæinn og
safnaö rigningarvatni af hús-
þökum, sem þá voru úr járni á
nýja bænum.
Sigurgeir vann óskiljan-
lega mörg störf einhent-
ur, t.d. lét hann smföa öfug
áhöld viö aöra til sláttar, eins og
sést á myndinni. Hann saxaöi
föng og bar, og notaöi hnéö og
tennurnar viö aö setja hey i
poka, og margar óskiljanlegar
aöferöir. Erfiöast var aö binda
bagga, en á heimilinu var kona
allan þeirra búskap, sem fórn-
aöi sér fyrir heimiliö, hún fór á
aöra bæi og vann i staöinn fyrir
karlmann, sem kom aö binda og
þau verk sem Sigurgeir gat ekki
unniö, þangaö til börn þeirra
komust upp, þau voru sex, 3
dætur og 3 synir. Þrjú þeirra eru
á lifi, 2 systur og 1 bróðir, þegar
þetta er ritaö i april 1977.
Orf Sigurgeirs var þannig að
engin kelling var, en i staöinn
var lykkja eins og sést, er krækt
var á krók á hjálminum, siöan
hélt hann vinstri hendi um hæl-
inn og sló öfugt viö aöra. Sigur-
geir þurfti aö vera mikiö dúöaö-
ur innan viö þennan útbúnaö,
hvaö heitt sem var, til aö sárna
ekki undan hjálminum, og var
erfitt aö slá i hita þannig.
Mynd fylgir af hluta af gamla
bænum á Hóli meö einum
glugga inn I þykkum vegg (eld-
húsgluggi)
Hóll: Eldhús meö hlóöum, þar
var reykt kjöt og soöiö slátur,
þar er tunna fyrir stromp,
vatnsilát og kjöttunna fyrir
stafni, hliö bæjarins sést ekki,
allur bærinn úr torfi.
Þaö fylgir mynd af nýja bæn-
um, steinhús meö tvöföldum
veggjum og torf á milli, þaö
byggöu bræöurnir, þá fullorön-
ir, byggt ööru hvoru megin viö
1930. Hesthús sést norðar á tún-
inu, 4 steypt fjárhús meö stórri
hlööu, og nokkru seinna stórt
vélarhús sem geymsla, skammt
fyrir ofan ibúöarhúsiö.
Einnig létu bræöur bora eftir
vatni og fengu mótor aö dæla
bergvatni I öll hús.
Sigurgeir tsaksson dó 1949 —
88 ára.
ólöf Jakobina Sigurbjörns-
dóttir dó 1955 — 82 ára.