Fréttablaðið - 07.05.2006, Blaðsíða 12

7. maí 2006 SUNNUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 – prentmiðlar RITSTJÓRAR: Kári Jónasson og Þorsteinn Pálsson FRÉTTARITSTJÓRI: Sigurjón M. Egilsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FRÉTTASTJÓRAR: Arndís
Þorgeirsdóttir, Pétur Gunnarsson og Trausti Hafliðason RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir RITSTJÓRN OG AUGLÝSINGAR: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 550 5000
SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is UMBROT: 365 – prentmiðlar PRENTVINNSLA: Ísafoldarprentsmiðja
ehf. DREIFING: Pósthúsið ehf. dreifing@posthusid.is Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum
á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
Til sölu glæsilegt og vanda› sumarhús/
heilsárshús í landi Mi›engis, Grímsnesi
• Húsi› er 105,7 m2. firjú svefnherbergi, stór stofa, eldhús,
ba›herbergi og geymsla.a
• Verönd er 160 m2. Gert er rá› fyrir heitum potti
• Kjarri vaxi› eignarland 7500 m2.
• Mjög gó› sta›setning. Í um fla› bil 1 klst akstursfjarlæg› frá
Reykjavík
• Húsi› er klætt a› utan me› Duropal plötum og har›vi›i.
• Gluggar og útihur›ir úr mahony.
• Hitalagnir í gólfplötu.
Húsi› afhendist fokhelt og fullfrágengi› a› utan e›a fullklára›
utan sem innan.
Uppl‡singar í síma 894-0105 e›a á www.vidar-smidar.is
Mest lesna viðskiptablaðið
AUGLÝSINGASÍMI
550 5000
FYLGIR FRÉTTABLAÐINU ALLA MIÐVIKUDAGA
Sa
m
kv
æ
m
t
fj
ö
lm
ið
la
kö
n
n
u
n
G
al
lu
p
o
kt
ó
b
er
2
00
5.

Þjóðarsátt
Einhver þreyttasti og um leið marklaus-
asti frasi stjórnmálanna síðari ára er
orðið þjóðarsátt. Þjóðarsátt á að nást
um alla skapaða hluti, jafnvel mál sem
almenn óeining hefur ríkt um svo árum
skipti, án þess þó að nokkuð sérstakt sé
gert til að skapa slíka sátt. Þeir sem vilja
að þjóðarsátt ríki um mál gera sjaldnast
annað en að setja fram eigin hugmynd-
ir og ætlast svo til að aðrir
sættist á þær. Framsókn-
armenn – afsakið, exbé
menn – í Reykjavík
vilja að gjörvöll þjóðin
sættist á hugmyndir
þeirra um að
Reykjavík-
urflugvöllur
verði á
Lönguskerj-
um og er
það sjálfsagt besta dæmið um misnotk-
un á þessu annars ágæta orði. Það skal
fullyrt hér að sá dagur mun aldrei renna
upp að landsmenn allir verði sammála
um hvar flugvöllurinn eigi að vera.
Framsóknarsátt
Það ríkir ekki einu sinni sátt um það
innan hins fámenna Framsóknar-
flokks hvar innanlandsflugvöllur á
suðvesturhorni landsins skuli staðsettur.
Björn Ingi Hrafnsson vill hafa hann
á Lönguskerjum, Hjálmar Árnason á
Miðnesheiði og Kristinn H. Gunnarsson
í Vatnsmýrinni. Væri nú ekki réttast að
flokksmenn reyndu að komast að sam-
eiginlegri niðurstöðu, einhvers konar
flokkssátt, áður en þeir storma fram og
boða þjóðarsátt?
Tillitssemi
Af einstakri hógværð og tillitssemi
ákvað þingheimur að taka sér frí í
vikunni og halda sig til hlés þar til sveit-
arstjórnarkosningarnar eru afstaðnar.
„Sveitarstjórnarmenn fá nú sviðið,“ var
viðkvæðið. Því fylgir væntanlega að
þingmennirnir 63 ætli að hafa þverrif-
una lokaða þar til 30. maí þegar þingið
kemur saman á ný. Knattspyrnuáhuga-
menn vonast nú til að þingmenn sýni
þeim sömu tillitssemi og
hætti störfum áður
en Heimsmeist-
aramótið hefst í
Þýskalandi 6. júní
enda þurfa þeir
frið frá argaþrasi
stjórnmálanna og
pláss í fjölmiðlun-
um til að ræða um
fótbolta.

Óróleikinn á fjármálamörkuðum síðustu vikur hefur kallað fram mjög svo áhugaverða umræðu um stefnuna í pen-ingamálum og stöðu þjóðarbúskaparins almennt. Í byrjun
hentu menn á lofti efasemdarspurningar um snaran vöxt íslensku
bankanna og stöðu ríkisbúskaparins.
Eftir því sem menn hafa kafað dýpra í undirdjúpum tölulegra
staðreynda hefur komið í ljós að bankarnir standa traustum
fótum og ríkisbúskapurinn er að mestu leyti í góðu lagi. Skýrsla
sem birt var í liðinni viku og unnin var af einum þekktasta hag-
fræðingi við Colombiaháskóla í Bandaríkjunum og virtum próf-
essor við Háskóla Íslands tekur býsna mikið af skarið um þetta.
Þegar horft er fram á við er einna helst ástæða til þess að hafa
áhyggjur af því að betri jöfnuður í viðskiptum við útlönd, sem
vænta má í kjölfar lækkunar á gengi krónunnar, leiði til þess að
tekjuafgangur ríkissjóðs verði hugsanlega ónógur. Formaður
bankastjórnar Seðlabankans kvartar með nokkrum rétti yfir því
að hávaxtapólitíkin ein og sér dugi ekki; bæði ríkissjóður og við-
skiptabankarnir þurfi að leggja aðhaldinu lið.
Eitt athyglisverðasta framlag til þessarar umræðu kom þó
frá aðalhagfræðingi Seðlabankans á síðum þessa blaðs. Hann
sagði tæpitungulaust að ekki væri ólíklegt að ávinningur þess að
halda uppi sjálfstæðum gjaldmiðli og peningastefnu á jafn litlu
svæði og Íslandi sé minni en enginn og auki fremur á sveiflur í
þjóðarbúskapnum en dragi úr þeim. Að vísu voru þessi ummæli
ekki sögð í nafni Seðlabankans, en yfirstjórn hans hefur heldur
ekki andmælt þeim.
Nú verður tæpast í gadda slegið að íslenska krónan og stöðug-
leiki eigi með engu móti saman. En fram hjá því verður hins
vegar ekki horft að erfitt mun reynast að sameina þau tvö mark-
mið að halda í sjálfstæðan gjaldmiðil og tryggja varanlegan
stöðugleika og sem best jafnvægi í þjóðarbúskapnum.
Ýmislegt bendir því til þess að við stöndum frammi fyrir stór-
um spurningum sem við þurfum að gera upp við okkur. Hvort
markmiðið þjónar hagsmunum okkar betur til lengri tíma litið,
krónan eða stöðugleikinn? Svarið er ekki alveg einfalt. Eða er
hitt mögulegt að sameina krónu og stöðugleika? Það er að vísu
vandséð eins og málum er komið.
Hinn kosturinn er að taka upp evru. Það þýðir aðild að Evrópu-
sambandinu, sem er bæði efnahagslega og pólitískt margslungið
álitaefni. Enginn gjaldmiðill tryggir fullkominn stöðugleika. En
vafalaust er að evran myndi þjóna stöðugleikamarkmiðinu betur
en krónan. Notkun hennar myndi væntanlega einnig knýja á um
meiri aga við allar ákvarðanir sem hafa einhverja efnahagslega
þýðingu.
Á móti kemur að markaðsbreyting á gengi krónunnar er ein-
föld leið til þess að leiðrétta skekkjur í þjóðarbúskapnum eins og
eyðslu umfram efni. Það er kostur við þessa einföldu leið að hún
dreifir þunganum nokkuð jafnt. Afleiðingarnar koma alls staðar
niður.
Eftir að evran yrði tekin upp myndu leiðréttingar á efnahags-
legu misgengi koma harðar niður á fáum. Í stað almennrar kaup-
máttarrýrnunar kæmi væntanlega atvinnuleysi fárra við slíkar
aðstæður. En á móti kæmi að þær aðstæður ættu að verða fátíðari.
Það liggur því ekki endilega í augum uppi hvor kosturinn sem
við stöndum frammi fyrir er betri. Stöðugleikamarkmiðið hlýtur
þó að vera óumdeilt.
SJÓNARMIÐ
ÞOTRSTEINN PÁLSSON
Eru krónan og stöðugleikinn andstæður?
Stórar
spurningar
Þegar ég var strákur norður á
Siglufirði í gamla daga var mér
kennt að það væri mikil gæfa ef
Morgunblaðið skammaði mann.
Það væri trygging fyrir því að sá
sem fyrir skömmunum varð hefði
rétt fyrir sér. Útsendarar auð-
valdsins voru flestir óforbetran-
legir heildsalar í Reykjavík sem
lært höfðu klæki sína í verslunar-
skóla Hörmangarafélagsins.
Morgunblaðið var blaðið þeirra.
Svo flutti maður í bæinn og smám
saman varð heimsmyndin flóknari
og að endingu rann það upp fyrir
mér að ég hafði haft Morgunblað-
ið fyrir rangri sök. Sómablað, stoð
og stytta samfélagsins, brjóstvörn
borgaralegra gilda og oftast rödd
skynseminnar í erfiðum deilumál-
um þjóðarinnar. En auðvitað er
Morgunblaðið ekki óskeikult frek-
ar en aðrir. Ég tel að blaðið hafi til
dæmis haft mjög rangt fyrir sér í
umræðunni um auðlindaskatt. Og
ég tel einnig að það hafi haft ein-
staklega rangt fyrir sér í leiðara
sínum um verkalýðshreyfinguna
og 1. maí.
Af það sem áður var?
Í leiðara blaðsins var því haldið
fram að ræður forystumanna
verkalýðshreyfingarinnar á fyrsta
maí hátíðarhöldunum hafi verið
andlausar og máttvana. Lítil þátt-
taka í kröfugöngum dagsins var
merki um áhugaleysi félagsmanna
og á nokkrum stöðum var barasta
engin kröfuganga gengin. Morg-
unblaðinu finnst nú Snorrabúð
stekkur. Staksteinar skamma Guð-
mund í rafmagninu fyrir að skrif-
stofur verkalýðsforkólfa minni
helst á skrifstofur forstjóra og
auðmanna. Allt ber að sama
brunni, verkalýðshreyfingin er að
mati blaðsins búin að tapa áttum
og safnar aðeins fé í sjóði líkt og
Jóakim Aðalönd. Eftir sitja þeir
sem lægst hafa launin án tals-
manna og baráttumanna – að mati
Morgunblaðsins.
Stór orð í askana?
Ég er ósammála þessari skoðun
Morgunblaðsins. Verk forystu-
manna verkalýðshreyfingarinnar
verða ekki metin af fjölda þeirra
sem mæta í kröfugöngu. Þau verða
heldur ekki metin út frá því hversu
stóryrtir þeir eru í ræðustól þenn-
an ágæta vordag. Ef stóryrtar
ræður og trallandi fánaborgir
væru til marks um öfluga verka-
lýðshreyfingu þyrftu leiðtogar
hennar einungis að hafa munninn
fyrir neðan nefið í bland við hæfi-
lega ósvífni. Sumir eru þeirrar
skoðunar að sú hafi reyndar verið
tíðin, þegar hún Snorrabúð var og
hét. Það eru ekki allir sem sakna
þess tíma.
Vítahringur verðbólgu og gengis-
fellinga
Árum saman var samið um kaup-
hækkanir sem voru í engu sam-
ræmi við framleiðslugetu þjóðar-
innar. Hver var niðurstaðan?
Verðbólgan át kauphækkanirnar
og verst fór fyrir þeim sem lægst
höfðu launin. Kaupmáttur launa
var til dæmis mun hærri við upp-
haf níunda áratugarins en við lok
hans. Ekki var verkalýðshreyf-
ingin sökuð um andleysi eða
áhugaleysi á þeim tíma. Þjóðar-
sáttarsamningarnir mörkuðu
vatnaskil í samskiptum verka-
lýðshreyfingarinnar og vinnu-
veitenda. Það tókst sátt um að
vinna þjóðina út úr vítahring
verðbólgu og gengisfellinga. Það
sem mestu skipti var að verka-
lýðshreyfingin fékk traust á við-
semjendum sínum og í kjölfarið
breyttust áherslurnar.
Lífskjörin hafa batnað ótrúlega
En hvernig hefur verkalýðshreyf-
ingin staðið sig undanfarinn ára-
tug? Hefur hún gleymt tilgangi
sínum og hefur hún yfirgefið þá
sem lægst hafa launin? Frá árinu
1994 hefur kaupmáttur launa
vaxið um 40 prósent og kaupmátt-
ur ráðstöfunartekna, þ.e. það sem
við fáum fyrir launin okkar eftir
að við erum búin að borga skatt-
inn, hefur vaxið um 60 prósent.
Lífskjarabatinn er hreint ótrúleg-
ur og lægstu laun hafa hækkað
umfram almenn laun, aldrei þessu
vant. Auðvitað á verkalýðshreyf-
ingin ekki ein heiðurinn af þessum
árangri. Efnahagsstefna ríkis-
stjórnarinnar hefur verið einstak-
lega farsæl og atvinnurekendur
hafa nýtt stöðugleikann í efna-
hagslífinu til hins ýtrasta. En það
breytir ekki þeirri staðreynd að
forystumenn verkalýðshreyfing-
arinnar hafa unnið mikið gagn
fyrir umbjóðendur sína á undan-
förnum árum.
Verkalýðshreyfingin axlar ábyrgð
Baráttu verkalýðshreyfingarinn-
ar er ekki lokið. Talsmenn hennar
hafa ítrekað sýnt að stjórnvöld og
atvinnurekendur verða að taka til-
lit til skoðana þeirra. Þeir hafa
sótt hagsmuni umbjóðenda sinna
af hörku eins og þeim ber, undan
því er ekki hægt að kvarta. Ég er
örugglega ekki einn um það að
hafa fundist verkalýðshreyfingin
ganga full hart fram á tímum. En
þeir hafa einnig axlað ábyrgð á
því að varðveita stöðugleikann,
gert kaupkröfur sem hafa skilað
sér í auknum kaupmætti, barist
fyrir bættum aðbúnaði á vinnu-
stöðum og sótt fast á um bætt kjör
þeirra sem lægst hafa launin.
Ósanngjarnar árásir
Saga íslenskrar verkalýðshreyf-
ingar er margbrotin og flókin.
Sigrar hennar og ósigrar marka
djúp spor í sögu liðinnar aldar.
Fyrir okkur, sem ekki lifðum til
dæmis hin hörðu átök kreppuár-
anna, er erfitt að skilja þá sögu til
hlítar. Forystumenn verkalýðs-
hreyfingarinnar hafa án efa alla
tíð beitt þeim baráttuaðferðum
sem þeir hafa talið best fallnar til
að ná árangri. Svo er enn. Maður
þarf ekki að vera sammála þeim
eða telja þær allar skynsamlegar
til að virða þau sjónarmið sem
liggja að baki. Ekki þarf að deila
um að enn er til fátækt fólk á
Íslandi og baráttunni fyrir bætt-
um kjörum þeirra linnir aldrei. En
hagur þeirra verður ekki bættur á
útifundum eða með ræðuhöldum.
Samvinna og skynsemi við samn-
ingaborðið mun gagnast öllum
best og sérstaklega þeim sem
lægst hafa launin. Það er ósann-
gjart og rangt að halda því fram
að verkalýðshreyfingin hafi ekki
verið að sinna fátæku fólki á
Íslandi.
Mogginn og verkalýðshreyfingin
Í DAG
MOGGINN OG
VERKALÝÐS-
HREYFINGIN
ILLUGI GUNNARS-
SON
Ef stóryrtar ræður og trallandi
fánaborgir væru til marks
um öfluga verkalýðshreyf-
ingu þyrftu leiðtogar hennar
einungis að hafa munninn
fyrir neðan nefið í bland við
hæfilega ósvífni.
Mest lesn viðskiptablaðið
AUGLÝSINGASÍMI
550 5000
FYLGIR FRÉTTABLAÐINU ALLA MIÐVIKUDAGA
Sa
m
kv
æ
m
t
fj
ö
lm
ið
la
kö
n
n
u
n
G
al
lu
p
o
kt
ó
b
er
2
00
5.

est lesna viðskiptablað ð
AUGLÝSINGASÍMI
550 5000
FYLGIR FRÉTTABLAÐINU ALLA MIÐVIKUDAGA
Sa
m
kv
æ
m
t
fj
ö
lm
ið
la
kö
n
n
u
n
G
al
lu
p
o
kt
ó
b
er
2
00
5.