Fréttablaðið - 07.05.2006, Blaðsíða 20

Bjallan í Hrafnagilsskóla hringir
inn klukkan 8.15 líkt og í flestum
skólum landsins. En ólíkt því sem
víðast gerist byrja börnin daginn
á samverustund þar sem þau fara
með skólaheitið, ræða saman,
flytja ljóð og syngja. Á miðviku-
daginn var blúsað á Hrafnagili,
Svefnpurkublús var á efnis-
skránni. Anna Guðmundsdóttir
skólastjóri segir samverustund-
irnar mikilvægar fyrir allt skóla-
starfið. Þær auki samkennd nem-
enda og starfsfólks og á þeim
gefist færi á samræðum um
skólastarfið og annað sem skiptir
máli.
Anna er alla jafna aðstoðar-
skólastjóri á Hrafnagili en stýrir
starfinu þennan veturinn því Karl
Frímannsson skólastjóri er í
námsleyfi. Saman hafa þau búið
til það sem kalla má Hrafnagils-
skólastefnuna – skólastefnu sem
hefur vakið athygli og laðar fólk
til sveitarfélagsins.
Anna segir fyrstu skrefin hafa
verið stigin fyrir sjö árum. „Vet-
urinn 1999-2000 fórum við að spá
í þetta og um sumarið fóru átta
kennarar á námskeið hjá Jóni
Baldvini Hannessyni sem hafði
kynnt sér skólamál á Indlandi. Í
framhaldinu fórum við Karl til
Indlands og kynntum okkur málin
enn frekar. Okkur leist mjög vel á
margt en auðvitað er ekki hægt
að flytja svona lagað óbreytt úr
framandi samfélagi. Þess vegna
kynntum við okkur fleiri aðferðir
og suðum upp úr þessu eitthvað
sem okkur fannst henta.“ Vetur-
inn eftir þreifuðu þau sig áfram í
skólastarfinu en haustið 2001 fór
allt af stað af fullum krafti.
Ástæður þess að þau Karl
þyrsti í nýjungar í skólastarfi eru
einfaldar. „Fólk sem er af alvöru í
skólastarfi er alltaf að leita leiða
til að gera skólana betri. Þarna
sýndist okkur vera leið sem allir
gátu fellt sig við og myndi efla
skólastarfið. Og þá ekki bara bók-
stýrða námið heldur í miklu víð-
ara samhengi og hafa áhrif miklu
víðar.“ Það var sumsé hreinn og
klár metnaður – jafnvel hugsjón
– sem knúði þau áfram.
Lág- og hástaða
Dyggðir eru snar þáttur í skóla-
starfinu á Hrafnagili sem krist-
allast í skólasýninni, allir hafa hið
góða í sér og hæfileikann til að
verða betri manneskjur. Mark-
visst er unnið með dyggðirnar og
þessa dagana er ábyrgðin til
umfjöllunar. Skilgreiningar og
tilvitnanir á borð við: verði mér á
gengst ég við því og vanda mig
betur næst, hver er sinnar gæfu
smiður, töluð orð og gerðir verða
ekki aftur tekin og lofa skal það
sem lofsvert er, eru viðfangsefn-
in. Með þessu eru börnin vakin til
umhugsunar um hvernig sam-
skipti manna þurfa að byggjast á
siðrænum gildum, vakin er löng-
un þeirra til að láta gott af sér
leiða og taka ábyrgð á orðum
sínum og gerðum.
En Hrafnagilsskólastefnan
nær ekki aðeins til samskipta –
kennsluhættir eru um margt frá-
brugðnir hinu viðtekna. „Við
heyrðum af því sem kallað er fjöl-
menningarlegir kennsluhættir og
fannst það passa okkur vel,“ segir
Anna. Slíkir kennsluhættir voru
teknir upp í Belgíu í tengslum við
nýbúakennslu en þeim er ætlað
að fyrirbyggja vandamál og
tryggja að allir taki þátt. „Það
dugar ekki að segja nemendum að
vinna í hóp því það vill gerast að
einhverjir séu útilokaðir og þá
helst þeir sem hafa lægri stöðu en
hinir. Námið er því sett þannig
upp að allir hafi skilgreind hlut-
verk og læri þau. Einn er efnisafl-
ari, annar tímavörður, svo er
stjórnandi og hvetjari. Reglulega
er svo skipt um hlutverk. Krakk-
arnir læra fljótt að passa að eng-
inn fari út fyrir sitt hlutverk held-
ur sinna allir sínu og þannig fá
allir tækifæri.“
Þegar skólastarfið fer fram
með þessum hætti gefst kennar-
anum gott færi á að fylgjast með
samskiptunum í hverjum hópi og
vekja athygli á hinu jákvæða. „Ef
kennarinn sér lágstöðunemanda
gera eitthvað virkilega gott er
athygli alls hópsins vakin á því og
þannig minnkar bilið á milli lág-
stöðu- og hástöðunemenda,“ segir
Anna.
Það hljómar undarlega að nem-
endur séu skilgreindir í lág- eða
hástöðu. Anna segir að skil séu í
öllum hópum en þau byggi ekki á
efnahag foreldra eða einhverju í
þá áttina heldur persónu hvers og
eins nemanda. „Hæfileikar,
hreyfifærni, málskilningur og
íþróttir eru meðal þess sem skipt-
ir krökkunum í stöður. Aðferðin
gerir ráð fyrir að unnið sé með
þessa þætti á jákvæðan hátt.“
Enn ein stoðin í Hrafnagils-
skólastefnunni byggir á því að
nemendur hafa mismunandi
greind. Verkefnin reyna því á
fleiri þætti en hina bóklegu, svo
sem hreyfingu, tónlist eða teikn-
ingu. Hefðbundið námsefni er svo
lagað að nýstárlegum kennslu-
háttum. Margföldunartaflan er
gott dæmi en krakkarnir í Hrafna-
gilsskóla þurfa að læra hana eins
og önnur börn. „Ef nemandanum
finnst betra að dansa um leið og
hann þylur margföldunartöfluna
eða jafnvel sippa hana þá er það í
góðu lagi,“ segir Anna.
Standa á skoðunum sínum
Þó að skólastefnan í Hrafnagils-
skóla sé um margt óhefðbundin
rúmast hún fyllilega innan ramma
laga og reglugerða um skólastarf.
Svigrúmið er enda talsvert og
skólastjórnendum frjálst að reyna
fyrir sér með nýjungar. Margt
skólafólk hefur heimsótt Hrafna-
gil á umliðnum árum til að kynna
sér þær leiðir sem þar eru farnar
og jafnan óska fjölmargir kenn-
aranemar eftir að fá verklega
leiðsögn í skólanum.
Anna segir almenna ánægju
með skólastefnuna og að viðhorfs-
kannanir sýni að langflestir for-
eldrar séu ýmist ánægðir eða
mjög ánægðir.
Það orð fer af skólanum að þar
ríki agi – jafnvel járnagi. „Við
ætlumst til ákveðins aga í skólan-
um og honum er komið á og fram-
fylgt með því að setja skýr mörk,“
segir Anna. „Börnin vita hver
ramminn er. Við höfum fáar
skólareglur og fyrir þeim eru rök
sem nemendur skilja.“ Reglunum
er þó hvorki framfylgt með refs-
ingu né umbun. Þá semja krakk-
arnir bekkjarsáttmála í hverjum
bekk þar sem fjallað er um hvern-
ig þau vilja hafa samskiptin og
vinnulagið í bekknum sínum. „Það
eru mannréttindi að fá að vera í
friði í kennslustofunni og fá frið
til að læra og það hefur enginn
annar rétt til að spilla því og eyði-
leggja fyrir öðrum,“ segir Anna.
Krökkunum í Eyjafjarðarsveit
er líka kennt að hafa skoðanir og
færa rök fyrir þeim. Fyrir vikið
eru þau betur í stakk búin til að
ræða við fullorðna á jafnréttis-
grundvelli. Vikulega eru haldnir
bekkjarfundi þar sem góðir fund-
arsiðir eru virtir í hvívetna og ef
einhver setur fram skoðun þarf
hann að styðja hana rökum. Það
er bannað að segja af því bara. Og
stundum er bankað upp á hjá
Önnu skólastjóra. „Hér koma
krakkar og ræða við mig um eitt-
hvað sem þeim finnst að þurfi að
laga og þeir færa þá rök fyrir því.
Sumum finnast reglurnar í skól-
anum of strangar og öðrum finn-
ast þær ekki nógu strangar. Þetta
geta verið mjög skemmtilegir
fundir.“
Anna vill ekkert fullyrða um
hvort krakkarnir í Hrafnagils-
skóla séu og verði betur í stakk
búnir til að takst á við lífið og til-
veruna heldur en aðrir krakkar
en telur að heilt yfir fari þeir vel
undirbúnir úr skólanum. „Brag-
urinn er þannig að krökkunum
líður vel hér og ég held að það
hljóti að vera til bóta. Svo höfum
við heyrt að þeir sem fara héðan í
framhaldsskólana séu undir eins
komnir á kaf í félagsstörf, enda
allir vanir að tala frammi fyrir
hópi. Þetta hlýtur því að vera
jákvætt.“
Ásókn í skólann
Hrafnagilsskóli er miðpunktur
mann- og athafnalífs í Eyjafjarð-
arsveit. Vinnustaðurinn er stór og
meginþorri tekna sveitarfélags-
ins rennur til skólans. Anna segir
sveitarstjórnarmenn afar
jákvæða gagnvart skólastarfinu
og vel sé búið að skólanum. Ekki
7. maí 2006 SUNNUDAGUR20
NÝ SKÓLASTEFNA Anna Guðmundsdóttir hefur ásamt Karli Frímannssyni búið til og innleitt
nýja siði í Hrafnagilsskóla þar sem dyggðir eru í forgrunni og kennsluhættir með öðru lagi
en víðast hvar. FRÉTTABLAÐIÐ/HEIDA.IS
SUNGIÐ Í SAMVERUSTUND Dagarnir í Hrafnagilsskóla byrja á samverustundum þar sem farið er með skólaheitið, sungið og málin rædd.
Hrafnagilsskóli varð til í núverandi mynd með sameiningu fjögurra skóla í Eyjafjarðarsveit árið 1992. Nemendur eru um 200 en tæplega
þúsund manns búa í sveitarfélaginu. Um helmingur nemenda býr á hefðbundnum sveitabæjum en aðrir koma frá litlum, en vaxandi,
þéttbýliskjörnum. Flest börnin koma með skólabíl í skólann og þau sem fara um lengstan veg eru um 45 mínútur á leiðinni.
FRÉTTABLAÐIÐ/HEIDA.IS
Mannrækt
undir Hrafnagili
HORNSTEINAR MENNTUNAR
Dyggðir
Fræðsla um dyggðir og gildi felur í sér
að börnum er innrætt virðing, góðvild og
ábyrgð gagnvart sjálfum sér og öðrum.
Slík uppfræðsla er undirstöðuatriði í
þroska barnsins og menntun þess skilar
ekki tilætluðum árangri án hennar. Sið-
ræn gildi gæða verkin merkingu.
Að gera allt framúrskarandi vel
Markviss menntun stefnir að því að barn-
ið temji sér að gera allt framúrskarandi
vel. Barn sem gerir þetta að leiðarljósi
í lífi sínu verður betur í stakk búið til
að þroska hæfileika sína til fulls og ná
framúrskarandi árangri.
Þjónusta við samfélagið
Börnin eru hvött til að leggja sitt af
mörkum til að bæta umhverfið og
samfélagið. Þegar barn lærir að sinna
umhverfi sínu og þeim sem þurfa á hjálp
að halda styrkist sjálfsmynd þess og það
fær hvatningu sem skólavistin ein saman
getur ekki veitt.
Skilningur
Börn verða að læra að líta á fjölbreytni
hvað varðar þjóðerni, tungumál og menn-
ingu sem kost en ekki galla. Markmiðið er
samkennd og virðing, færni í mannlegum
samskiptum og aukinn skilningur.
Skólastarf í Hrafnagilsskóla í Eyjafjarðarsveit er
með öðrum hætti en víðast hvar. Þar er sérstök
áhersla lögð á dyggðir og börnunum innrætt
virðing, góðvild og ábyrgð. Í Hrafnagilsskóla má
sippa margföldunartöfluna og þar er þjóðsöngur-
inn sunginn í byrjun viku. Björn Þór Sigbjörnsson
varði dagsparti í Hrafnagilsskóla og kynnti sér
skólastarfið.