Fréttablaðið - 07.05.2006, Blaðsíða 16

7. maí 2006 SUNNUDAGUR16
Þótt hann sé innan við þrítugt hefur Daði leikið á píanó og hljómborð meira en helming
ævi sinnar. Nærri allan þann tíma
hefur hann þurft að kljást við
ýmiss konar álagsmeiðsl sem
fylgja tónlistinni. „Þetta er algeng-
ara vandamál en flestir gera sér
grein fyrir,“ segir Daði. „Ástæðan
fyrir því að það fer ekki hátt um
þetta er sjálfsagt sú að yfirleitt
harka menn þetta af sér þar til
komið er í óefni og þá annaðhvort
hætta þeir eða lifa með sársaukan-
um en þetta er sjaldnast rætt.
Þetta er eiginlega opinbert leyndar-
mál innan stéttarinnar.“
Álagsmeiðslin eru að sögn Daða
alls ekki bundin við píanóleikara,
heldur hrjá flesta tónlistarmenn.
Þau geta lýst sér í öllu á milli
óþæginda í öxlum yfir í mikinn
sársauka. „Grófustu dæmin eru
taugaskemmdir, vöðvarýrnun eða
slæmir tennisolnbogar. Því miður
virðist vera lítill skilningur á þessu
til dæmis innan heilbrigðisstéttar-
innar. Það er algengt viðhorf að
þetta sé fylgifiskur starfsins og
tónlistarmenn verði bara að lifa
með verkjunum. Svo þarf auðvitað
alls ekki að vera.“
Sársaukinn hamlar sköpuninni
Á dögunum hlaut Daði styrk úr
Minningarsjóði Karls J. Sighvats-
sonar hljómborðsleikara sem hann
ætlar að nýta til að fara í nám til
Bandaríkjanna í haust. „Ég ætla að
læra það sem kallast á ensku
„injury preventing piano playing
technique“, sem á íslensku gæti
útlagst sem álagslaus og fyrir-
byggjandi píanótækni. Ég hef
þurft að slást við sársauka og
stífleika í mörg ár og finn greini-
lega hvernig þetta hamlar spila-
mennskunni. Ég hef aldrei getað
náð þessu áreynslulausa flæði út í
hljóðfærið, eins og flestir tónlist-
armenn sækjast eftir, því sársauk-
inn hefur alltaf blokkað vissa
músikalska æð sem kemur í veg
fyrir að maður hámarki getuna.“
Daði hefur leitað sér hjálpar
hjá mörgum sjúkraþjálfurum í
gegnum tíðina og segir að þótt
sumir hafi vissulega hjálpað sér
mikið, sé lausnin aldrei endanleg
nema með því að læra að beita lík-
amanum rétt og koma í veg fyrir
meiðslin. Á því sviði vanti hins
vegar sérþekkingu hér á landi.
„Fyrir tónlistarmann er mikið í
húfi að losna við verkina; ég finn
ekki aðeins hvernig meiðslin
hamla mér beinlínis við að spila
heldur hafa þau líka áhrif á sköp-
unarkraftinn. Þrátt fyrir alla
þekkinguna er svo margt sem
maður getur ekki. Ég veit að ef ég
ætla að gera tónlistina að ævi-
starfi verð ég að losna undan
verkjunum.“
Harkað af sér verkina
Daði sleit barnskónum á Kirkju-
bæjarklaustri en flutti tíu ára
gamall á Akranes. Hann byrjaði
að spila á píanó upp úr tólf ára
aldri, en Börkur bróðir hans spilar
á gítar. Þeir koma af músiíkölsku
heimili, faðir þeirra leikur á
trompet og lék áður fyrr í stór-
sveitum og Daði telur líklegt að
hann hafi smitað þá bræður með
tónlistaráhuga sínum. „Ég man
ekki hvers vegna ég ákvað að læra
á píanó, en ég fann fljótt að það
hentaði mér vel. Ég missti hins
vegar áhuga á því þegar ég var
sautján ára, meðals annars út af
verkjunum, og lék ekkert á það í
eitt eða tvö ár. Svo uppgötvaði ég
djassinn. Ég heyrði eitthvert lag,
sem ég man ekki lengur hvert var,
sem fékk mig til að setjast fyrir
framan píanóið og reyna að pikka
það upp. Eftir það tók ég þráðinn
upp aftur og vissi að þetta langaði
mig til að gera.“
Rokkið leyfir meira
Hingað til hefur Daði verið svo
lánsamur að hafa getað framfleytt
sér á tónlistinni, en eins og svo
margir hefur hann harkað verkina
af sér, en engu að síður fundið
hvernig þeir hamla hann í að
þroska hann sem tónlistarmann.
„Sérstaklega þegar ég fór að spila
djass og gutla við klassíkina. Rokk-
ið og poppið er að mínu viti ekki
óæðri tónlist, en maður kemst upp
með meiri groddaskap þar svo
þetta hamlaði mér ekki jafn mikið
þar. En svo fóru verkirnir líka að
draga úr mér á því sviði og ég veit
ég verð að læra að beita mér rétt
til að losna við þá. En það hefur
aldrei hvarflað að mér að hætta að
spila og snúa mér að einhverju
öðru.“
Lærir að spila upp á nýtt
Námið sem Daði hefur í Norður-
Karólínu i haust fann hann á flakki
um veraldarvefinn. „Ég hef leitað
mikið á netinu að námi sem myndi
henta mér. Ég rakst á þetta nám í
fyrra og pantaði mér myndband
frá kennaranum, sem er kona að
nafni Barbara Lister-Sink, og leist
vel á. Í kjölfarið fór ég út á tíu daga
námskeið hjá henni og fann að
þetta væri eitthvað fyrir mig.“
Vandinn verður ekki leystur í
einu vetfangi, heldur verður Daði
að læra aftur að spila á píanóið frá
grunni. „Það þarf að vinda ofan af
fimmtán ára gömlu vandamáli sem
gerist ekki sisvona. Ég þarf að
hætta algjörlega að spila og læra
hverja einustu nótu upp á nýtt.
Kennarinn minn líkti þessu við að
ef maður þyrfti að læra að ganga
rétt þá þýddi ekki að ætla að haltra
á meðan. En ábyggilega verður það
skrítið að geta ekki bara sest fyrir
framan nótnaborðið og byrjað að
spila eins og maður er vanur.“
Djöflast á nótnaborðinu
Óvíst er hversu langan tíma það
tekur Daða að ná valdi á nýju
tækninni. „Það er einstaklings-
bundið og getur tekið frá nokkrum
mánuðum upp í tvö ár. Mig langar
að læra þessa tækni nógu vel til að
geta kennt hana hérna heima því
þörfin er svo sannarlega fyrir
hendi. Sjálfur þekki ég að minnsta
kosti þrjú dæmi um fólk sem hefur
hætt að spila út af álagsmeiðsl-
um.“
Enn eru nokkrir mánuðir þar til
Daði fer utan svo hann hættir ekki
að djöflast á nótnaborðinu alveg
strax. „Kannski má segja að ég
hafi komið mér í þá klemmu af lifa
af þessu,“ segir hann og hlær.
„Þannig að til að eiga pening til að
fara og læra að losna við verkina
verð ég að þjösnast áfram í nokkra
mánuði í viðbót.“
Framtíðin vonandi verkjalaus
DAÐI BIRGISSON Hefur árum saman harkað af sér verkina sem fylgja spilamennskunni og leitað til ótal sjúkraþjálfara til að losna undan verkjunum. FRÉTTABLAÐIÐ/HEIÐA
DAÐI MÆLIR MEÐ:
Daði Birgisson er einn fremsti hljómborðsleikari Íslands og meðal annars
einn af stofnendum fönksveitarinnar Jagúar, sem hann lék með þar til í
fyrra. Á dögunum hlaut hann styrk til að fara til Bandaríkjanna og læra að
fyrirbyggja álagsmeiðsl meðal tónlistarmanna, sem eru mun algengari inn-
an stéttarinnar en flestir gera sér grein fyrir. Bergsteinn Sigurðsson ræddi við
Daða um þrautalausa framtíð.
Fyrir tónlistarmann er
mikið í húfi að losna við
verkina; ég finn ekki aðeins
hvernig meiðslin hamla mér
beinlínis við að spila heldur
hafa þau líka áhrif á sköp-
unarkraftinn.
Stevie Wonder,
Songs In The
Key of Life (og
reyndar allar
plötur Stevie frá
þessu tímabili).
Stórkostlegur
hljóðheimur og
einstök nálgun hans fyrir framan
svörtu hvítu nóturnar kemur mér
alltaf á óvart.
Kind of Blue
með Miles Davis.
Bill Evans er einn
tveggja píanóleik-
ara á þessari plötu
og hans framlag
er hreint himneskt
en jafnframt svo
lágstemmt og kurteist.
Art Tatum. Stjarn-
fræðilegt vald á
hljóðfærinu hefur
enn þann dag
í dag ekki verið
endurtekið.
Mynddiskurinn
Art of Piano
(Great pianists
of the 21st
Century).
Skemmti-
leg mynd um stærstu meistara
píanósins. Þarna getur maður séð
myndskeið og heyrt snillinga á borð
við Rubinstein, Gould, Paderewsky,
Rachmaninoff, Richter og fleiri.
Athyglisvert og örvandi myndband.
Music has
the right to
children með
Boards of Can-
ada. Hljóðgervla-
heimur Boards
of Canada á
þeirra fyrstu
plötu sýnir hvaða töfra hægt er að ná
fram með rafmagni og hæfileikum.