Fréttablaðið - 12.07.2006, Síða 16

12. júlí 2006 MIÐVIKUDAGUR16
fréttir og fróðleikur
Svona erum við
Á hverju ári koma þúsundir manns saman í
spænsku borginni Pamplona til þess að taka
þátt í nautahlaupinu sem þar fer fram. Þá
er mannýgum nautum sleppt í borginni og
látin hlaupa eftir fyrirfram girtri leið á meðan
mannfjöldi hleypur undan þeim.
Saga hátíðarinnar
Nautahlaupið er aðeins einn dagskrárliða San
Fermin hátíðarinnar, þó það sé sá langþekkt-
asti og vinsælasti. Uppruna hátíðarinnar má
rekja aftur til fimmtándu aldar, en í fyrstu var
hún haldin til að fagna afmæli dýrlingsins
Fermin. Þá fór hún fram í september og var
ekki með nautahlaup á dagskránni, en með
árunum sameinaðist hún öðrum hátíðum og
varð að hátíðinni sem hún er dag.
Nautahlaupið
Í nautahlaupinu, eða „Encierro“ eins og það
kallast á frummálinu, er nautum sleppt í
borginni og þau látin hlaupa 825 metra langa
leið sem hefur verið girt af. Þetta gerist á
hverjum morgni hátíðarinnar klukkan átta,
en stærsta hlaupið fer fram 7. júlí. Áður en
nautunum er sleppt fara hlauparar með eins
konar bæn við styttu dýrlingsins Fermin þar
sem hann er beðinn um að leiða og blessa
þátttakendur. Síðan er flugeldi skotið á loft,
merki um að nautunum hafi verið sleppt.
Hlaupinu lýkur við hringleikahús þar sem
nautaat fer fram seinna um daginn.
Ekki hættulaust
Eins og gefur að skilja er nautahlaupið ekki
hættulaust, en mannýgt naut getur gert
hlaupara mikinn skaða nái það honum. Einn-
ig troðast margir undir í mannþrönginni við
að flýja frá nautunum. Frá árinu 1924 hafa
fimmtán manns látist í hlaupinu og yfir tvö
hundruð slasast alvarlega. Tveir menn liggja
illa slasaðir á sjúkrahúsi eftir nautahlaupið
í ár, en einn þeirra er lamaður að hluta til
eftir að hafa orðið fyrir tarfi á fyrsta degi
hlaupsins.
FBL-GREINING: NAUTAHLAUPIÐ Í PAMPLONA
Þúsundir hætta lífi sínu fyrir spennu
Í nýlegum úrskurði
félagsdóms kemur
fram að fyrirtækjum
sé skylt að tryggja
erlendu starfsfólki
sínu viðunandi laun.
Félagsdómur tók fyrir
mál nokkurra Litháa
sem höfðu fengið
tuttugu þúsund krón-
ur í mánaðarlaun.
Samiðn höfðaði
málið fyrir þeirra hönd. Þorbjörn
Guðmundsson er framkvæmdastjóri
Samiðnar.
Hversu algeng eru brot sem þessi?
Ég held að þau séu miklu algengari
heldur en að borguð séu rétt laun.
Komast menn í miklum mæli upp
með svona brot?
Það hefur allavega verið í töluverðum
mæli á nýbyggingamarkaðnum þótt ég
hafi á tilfinningunni að það sé eitthvað
að lagast.
Hvert á fólk sem heldur að brotið sé
á sér að leita?
Fólk á að snúa sér til viðkomandi
verkalýðsfélags, Alþýðusambandsins og
til dæmis okkar í Samiðn, og menn eiga
líka að leita til Vinnumálastofnunar.
SPURT OG SVARAÐ
SVINDLAÐ Á ERLENDU VINNUAFLI
Svindl algeng-
ara en ekki
ÞORBJÖRN
GUÐMUNDSSON
ME‹
Í FRÍINU
ÁSKRIFT
LOTTAR‹U
NÚ
lotto.is
Me› LOTTÓ Í ÁSKRIFT
gætir flú líka unni› einn
af 30 stórglæsilegum
aukavinningum
í áskriftarleiknum.
LOTTÓ
ÁSKRIFTAR
LEIKUR
E
N
N
E
M
M
/
S
ÍA
/
N
M
2
2
6
3
9
13
.8
66
8.
54
8
18
.0
08
Fótbolti Golf Hesta-
íþróttir
Fallhlífa-
stökk
> Iðkendur íþróttagreina 2004
Heimild www.olympics.is
Þorgerður Katrín Gunnars-
dóttir menntamálaráðherra
skipaði í janúar síðast-
liðnum nefnd til að kanna
hvernig efla mætti starfs-
nám til að stuðla að aukinni
aðsókn að slíku námi og
bæta tengsl starfsnáms á
framhaldsskólastigi við
grunnskóla- og háskólastig.
Tillögur þessarar starfs-
námsnefndar, eins og hún
var nefnd, liggja nú fyrir og
eru metnaðarfullar, jafnvel
byltingarkenndar.
Framhaldsskólinn á Íslandi er skipt-
ur á milli bóknámsskóla og starfs-
námsskóla. Þessi skipting kemur
fram í lögum um framhaldsskóla og
er arfur frá þeim tíma þegar greint
var á milli menntaskóla annars
vegar og iðnskóla hins vegar. Á
fyrri hluta 20. aldar féllu iðnskólar
ekki undir verkefnasvið mennta-
málaráðuneytis, heldur iðnaðar-
mála- eða atvinnumálaráðuneyta. Í
nokkurn tíma hefur starfsnám átt
undir högg að sækja gagnvart bók-
námi í áfangakerfisskólum.
Einn skóli
Starfsnámsnefnd leggur til að heild-
arskipulagi framhaldsskólans verði
breytt þannig að um einn skóla sé
að ræða hvað varðar skipulag og
framkvæmd. Til þess að slíkt sé
mögulegt verði hverjum og einum
skóla veitt frelsi til að skipuleggja
og bjóða nám í takt við þarfir og
kröfur nemenda sem varða næsta
skólastig. Þannig geti nemandinn
búið sig sem best undir það nám
sem tekur við. Þetta er eitt megin-
markmið tillagnanna að námið sé
miðað við það skólastig eða þá
atvinnu sem nemandinn ætlar sér
að stunda að loknu tilteknu skóla-
stigi (viðtökumiðað nám).
Viðurkennt er að framhaldsskól-
ar eiga í erfiðleikum með að sinna
þörfum þess breiða nemendahóps
sem þar stundar nám. Nemendur
finna ekki nám við hæfi, sinna því
af litlum áhuga eða hætta. Með því
að jafna stöðu bóknáms og starfs-
náms er talið að framhaldsskólinn
skili ungmennum betur undirbún-
um til framhaldsnáms. Viðtökumið-
að nám, og þá um leið einstaklings-
miðað nám, er líklegra til árangurs
vegna þess að með fjölbreyttara
námsframboði er líklegra að nem-
endur finni nám við hæfi, ljúki skil-
greindu námi og fleiri finni leið til
að snúa til baka eftir að hafa hætt í
skóla á einhverjum tímapunkti.
Námið í hinum nýja framhalds-
skóla, eins og nefndarmenn kjósa
að kalla hann, verður byggt upp af
kjarna í íslensku, stærðfræði og
ensku en allt nám þar fyrir utan
verður metið jafnt til stúdentsprófs.
Námið umfram kjarnafögin verður
skipulagt í samstarfi framhalds-
skóla og háskóla með tilliti til frek-
ara náms eða með samstarfi fram-
haldsskóla og atvinnulífsins.
Tengsl skólastiga
Nokkur hluti þeirra grunnskóla-
nemenda sem hefja nám í fram-
haldsskóla er vanbúinn til þess og
finnur ekki nám við hæfi. Til að
bæta það telur nefndin að starfs-
nám verði eflt í efstu bekkjum
grunnskóla til að koma til móts við
mismunandi áhugasvið og þarfir
nemenda. Einnig að náms- og starfs-
ráðgjöf í grunnskólum verði aukin
að mun til að leiðbeina einstakling-
um um námsval í framhaldsskóla
og starfsval þegar út í atvinnulífið
er komið. Náms- og starfsráðgjöf
verði einnig stórlega efld á öllum
skólastigum.
Lykillinn að velgengni nýs fram-
haldsskóla er að mati nefndarinnar
tengslin við þá sem taka við nem-
endum sem hann brautskráir. Tekið
er til þess að tengslum háskóla og
framhaldsskóla sé mjög ábótavant
og tengsl við atvinnulífið og fram-
haldsskóla sé lengra komið með
skipulagi starfsgreinaráða. Nýjum
framhaldsskóla er ætlað að hafa
frelsi og gert er ráð fyrir hraðri
þróun viðtökumiðaðs náms. Því er
lagt til að háskólar og framhalds-
skólar taki upp formlegt samstarf.
Hver framhaldsskóli hafi fullt frelsi
til að þróa samstarf við þá háskóla
sem hann kýs. Háskólar fái einnig
tækifæri til að hafa áhrif á sam-
setningu náms í framhaldsskólun-
um með sambærilegum hætti og
atvinnulífið hefur gert í gegnum
starfsgreinaráðin með mótun
starfsnáms.
Fagháskóli
Starfsnámsnefndin leggur til að
framhaldsskólum verði heimilt að
setja á stofn eins til þriggja ára nám
á fagháskólastigi. Fagháskólastigið
á að vera sjálfstætt skólastig í fram-
haldi af framhaldsskólanum og með
áherslu á þarfir atvinnulífsins.
Námið verði opið öllum nemendum
sem ljúka framhaldsskóla að upp-
fylltum skilyrðum. Meistaranám
iðngreina og annað nám sem nú
þegar er á þessu skólastigi verður
hluti fagháskólastigsins.
Vinnustaðanám
Lögð er mikil áhersla á að vinnu-
staðanám verði skilvirkara og hagn-
ist nemendum betur en verið hefur
til þessa. Hugmyndin er því að fyr-
irkomulagi slíks náms verði breytt
á þann hátt að það sé hluti aðal-
námskrár. Ráðnir verða umsjónar-
aðilar sem geti verið frá atvinnulíf-
inu eða skóla eftir því sem best
þykir henta. Viðkomandi skóli er
gerður ábyrgur á því að nemendur
fái umsjón frá upphafi náms í skóla
til loka starfsnáms á vinnustað og
valin verði sérstök vinnustaðafyrir-
tæki sem starfa með skólanum við
að gera slíkt nám sem best úr garði.
Einnig verði stofnaður sjóður með
þátttöku atvinnulífs og stjórnvalda
til að jafna kostnað milli þeirra fyr-
irtækja sem annast vinnustaðanám
og þeirra sem kjósa að gera það
ekki.
Kostnaður og framkvæmd
Tilfærslur milli námsleiða, aukin
fjölbreytni og aukin sókn nýrra
nemenda í starfsnám auk verulega
aukinnar áherslu á starfs- og náms-
ráðgjöf mun hafa aukinn kostnað í
för með sér. Einnig mun tíðari end-
urskoðun námsskráa leiða til kostn-
aðarauka við námsefnisgerð. Mikil
vinna er þó eftir í útfærslu tillagna
nefndarinnar og því ekki unnt á
þessum tímapunkti að tilgreina
hversu mikill kostnaðurinn verður
miðað við skólakerfið í núverandi
mynd. Það mun þó koma fljótt í ljós
ef jafn hratt verður gengið til verka
og nefndin leggur til. Skilaboðin eru
að gengið verði af krafti í heildar-
endurskipulagningu framhaldsskól-
ans með viðeigandi lagabreytingum
og komið í framkvæmd án tafar svo
að hinn nýi framhaldsskóli taki til
starfa sem fyrst.
Nýr framhaldsskóli í mótun
NÝTT UPPHAF Hefðbundnu bóknámi hefur lengi verið gert hátt undir höfði samanborið við iðn- og starfsnám. Fjölbreyttari námsleiðir
munu gefa einstaklingnum aukin tækifæri til að leita náms eftir áhugasviði. FRÉTTABLAÐIÐ/TEITUR
TÓNLISTARNÁM Ekki mun skipta máli í
hverju styrkur nemenda felst. Allt nám verð-
ur metið á nýjan hátt sem veitir einstakl-
ingnum tækifæri til að láta ljós sitt skína.
JÓN B. STEFÁNSSON Formaður nefndar-
innar bindur miklar vonir við þær róttæku
hugmyndir sem starfsnámsnefndin setur
fram. FRÉTTABLAÐIÐ/HÖRÐUR
FRÉTTASKÝRING
SVAVAR HÁVARÐSSON
svavar@frettabladid.is