Tíminn - 23.03.1978, Blaðsíða 15

Fimmtudagur 23. marz 1978
15

heildar-
t*ð á raforku

sannleikurinn væri sá að við hefð-
um hagnazt mjög á stóriðju og
ekki sizt álverksmiðjunni. Hún
hefði gertþað mögulegt að virkja
Þjórsá i einum áfanga við Búr-
fell. Virkjað aflhefðimeð tilkomu
álverksmiðjunnar reynzt 60%
ódýrara en orðið hefði i smærri
virkjun á hagstæðasta stað.
Þ.e.a.s. raforka til almennings-
nota hefði orðið 60% dýrari. Þá
taldi Ingólfur ekki ósennilegt að
sunnanlands væru menn nú ekki
betur staddir i raforkumálum en
viða úti á landsbyggðinni, hefði
Þjórsá ekki verið virkjuð með
þessum hætti.
Þá bar Ingólfur Jónsson yfir-
verkfræðing Landsvirkjunar fyr-
ir þvi, aðtekjur af orkusölunni til
ISAL hafi staðið undir öllum lán-
á (■;.
alþingi
Jónas Árnason.
um vegna virkjunarinnar við
Búrfell, öllum lánum af linu frá
Búrfelli að Geithálsi, öllum lán-
um vegna aðveitustöðva, dýru
spennistöðvarinnar við Geitháls
og öllum lánum vegna kostnaðar
við vatnsmiðlunina i Þórisvatni,
en hún væriekki aðeins fyrir Búr-
fellsvirkjun heldur einnig Sig-
ölduvirkjun og Hrauneyjafoss-
virkjunogvæntanlega virkjun við
Sultartanga. Staðreyndin væri sú,
sagði Ingólfur, að ISAL hefði
kostað Búrfellsvirkjun og meira
til með þvi að kaupa 60% af fram-
leiðslu virkjunarinnar.
Þá gat Ingólfur þess að álverk-
smiðjan greiddi sama verð fyrir
raforkuna og áburðarverksmiðj-
an. Greiðslur ISALs fyrir raforku
á árinu 1977 námu 26,6% af
heildarorkusölutekjum Lands-
virkjunareða980 millj. kr. af 3700
millj. kr., sem var heildarorku-
sala Landsvirkjunar. Aflþörf
ISALs næmi aftur 30,8% af upp-
settu afli Landsvirkjunar.
Greiðslur ISALs til innlendra
aðila á siðasta ári voru i krónum
miðað við gengi 1. jan. s.l. sem
hér segir:
millj. kr.
Framleiðslugjald 295-4
Raforka 978.2
Vextir og afborganir af hafnar-
kostnaði
iStraumsvik 400.7
Launagreiðslur og launatengd
gjöld 2110.7
FarmgjöldtilEimskip 276.2
Ýmsar greiðslur,
mötuneyti o.fl. 805.5
eða 48667 millj. kr. heildar-
greiðslur ISALs á árinu til inn-
lendra aðila.
Siðan sagði Ingólfur að úr þvi
að byrjað var á þvi að fá stóriðn-
að, sem gefur þjóðinni mikinn
arð, verði haldið áfram á sömu
braut, en ó með allri varúð.
Jóhann Hafstein <S):
Engar niðurgreiðslur á
stóriðjuorku
Jóhann Hafstein kvað sumt rétt
sem fram kom i ræðu framsögu-
manns, Páls Péturssonar, t.d. um
takmarkanir á gildistima orku-
sölusamninga, og væri sjálfsagt
að hafa það i huga i framtiðinni.
Hins vegar kvaðst hann vilja
mótmæla öllum fullyrðingum um
niðurgreiðslur Islendinga á orku
til álverksmiðjunnar. Vitnaði
hann i starfsmannablað ISALs og,
komu þar fram mikið til sömu
upplýsingar og Ingólfur Jónsson
hafði eftir yfirverkfræðingi
Landsvirkjunar.
Auk þess sagði Jóhann m.a.:
,,Það litur nú kannski fljótt á litið
vel út, að það megi aldrei selja,
hvorki stóriðjufyrirtækjum eða
öðrum, raforku undir kostnaðar-
verði. Eigendum álverksmiðj-
unnar var seld raforkan á
kostnaðarverði, ekki undir
kostnaðarverði, en hins vegar er
það alveg augljóst, að það er auð-
veltaðbenda á þau tilfelli, aðþað
gæti verið mjög hagkvæmt fyrir
Islendinga að selja einhvern hluta
af raforku sinni undir kostnaðar-
verði vissan tima, takmarkaðan
tima, til stóriðjufyrirtækja i stað
þess, aðláta vatnið renna til sjáv-
ar og fá ekki neitt grpitt fyrir það,
þvi þessar virkjanir geta þó gefið
eitthvað af sér, jafnvel þótt raf-
magnið sé borgað undir
kostnaðarverði, sem þó hefur
ekki verið raunin á.”
Jónas Arnason < Abl):
Tapað á vatninu i 1100
ár?
Jónas Arnason gerði nokkrar
athugasemdir við málflutning
Ingólfs Jónssonar og Jóhanns
Hafstein, einkum er varðaði
tröllatrú þeirra á framkvæmdum
þegar verststæði, og höfðaði m.a.
til fullyrðinga forstjóra Grundar-
tangaverksmiðjunnar um að bezt
væri að reisa verksmiðjuna nú,
þegar markaðshorfurnar væru
svona slæmar.
I lok ræðu sinnar sagði Jónas
ennfremur: „Það var á það bent
af hálfu annars þeirra hæstvirtra
þingmanna Sjálfstæðisflokksins,
sem töluðu, að það gæti orðið
mikið vit i þvi að selja rafmagn
undir kostnaðarverði frekar held-
ur en það að láta vatnið renna til
sjávar. Eftir þessu fer að verða
timabært, sýnist manni, að at-
huga, hvað við höfum tapað á þvi
i þessi 1100 ár að láta þetta vatn
allt saman renna niður i móti án
þess að hafa af þvi þann hag, sem
•við hefðum getað eftir þessari
kenningu — eða hvers konar tap
við hefðum haft af þvi að láta það
renna svona i 11 aldir til sjávar.
Ég vek athygli á þessu bara til
þess að menn hugleiði hversu
langt er gengið i vitleysunni, þeg-
ar verið er að mæla fyrir stóriðju
hér úr þessum stóli, og læt svo
lokið máli minu að þessu sinni.”
Steingrimur Hermannssou (F):
Hugmyndin mjög erfið í
framkvæmd
Steingrimur Hermannsson
taldi hugmynd þá er umrædd
þingsályktunartillaga fæli i sér,
þ.e. að selja orku til stóriðju á
föstu meðalframleiðslu-
kostnaðarverði heildarfram-
leiðslunnar, illframkvæmanlega
ef ekki óframkvæmanleg. Þá
taldi hann einnig, að eins og m álið
væri fram sett, yrði varla hægt að
koma á þeirri festu er að væri
stefnt.
Þá sagði Steingrimur að menn
mættu ekki rugla saman andúð á
þátttöku útlendinga i islenzku at-
vinnulifi og andúð á orkufrekum
iðnaði, sem vissulega væri ekki
allur af hinu illa. Orkan væri ein-
mitt einhver okkar dýrmætasta
náttúruauðlind.
Þá varpaði Steingrimur fram
þeirri spurningu hvað væri
meðalframleiðslukostnaður
heildarframleiðslu raforku i
landinu, kvað hann það ekki
koma skýrt fram i tillögunni.
Fjallaði Steingrimur siðan um
ýmisleg tæknileg atriði, er gerðu
örðugan útreikning af þessu tagi,
og þá sérstöðu sem orkufrekur
iðnaður hlyti að hafa vegna minni
dreifingarkostnaðar, lengri
nýtingartima, litils fasafráviks
ogýmissaannarra atriða,sem öll
stuðluðu að þvi að einmitt orku-
frekir notendur væru hagstæðast-
ir fyrir rafveiturnar. Þeir keyptu
ennfremur mest af afgangsork-
unni og fyrir hana borguðu þeir
minnst.
Sagði Steingrimur að vissulega
kæmi til greina að hækka af-
gangsorkuna eitthvað og lækka í
staðinn verðið til almennra not-
enda. Lausnin væri þó ekki að
snúast einstrengingslega gegn
orkufrekum iðnaði. Fjallaði
Steingrimur siDan um álverið og
járnblendiverksmiðjuna sérstak-
lega. Hefðum við ekki viljað ál-
verið, sagði hann, hefðum við
ekki getað byggt Búrfellsvirkjun.
Þá sagðist hann engan hafa heyrt
rengja tölulegar upplýsingar um
að álverið greiddi að fullu Búr-
fellsvirkjun og fleiri mannvirki á
25 árum i orkuverði.
Sagði Steingrimur að Is-
lendingar hefðu aldrei ráðið við
að eiga meirihluta i álverksmiðj-
unni, en hins vegar væri hann á
þeirri skoðun að okkur bæri að
stefna að þvi að eiga meirihluta i
sllkum stóriðjufyrirtækjum og
kvaðst hann alveg á öndverðum
meiði við Jóhann Hafstein i þvi
efni en Jóhann hefði talið að
eignaraðild Islendinga i járn-
blendiverksmiðjunni hefði aðeins
átt að vera óveruleg.
Samanburður á aðstæður i
orkumálum hér og 1 Noregi, sagði
Steingrimur, að kæmi ekki til
greina, þar væri tvennu gjöróliku
saman að jafna. 1 Noregi, sagði
hann, væri alls ekki um neina af-
gangsorku að ræða, þar sem
Noregur væri samtengdur
Evrópu i orkumálum, og Norð-
menn losnuöu við alla sina af-
gangsorku á toppverði til Dan-
merkur og meginlandsins.
Framhald
í næsta blaði
viljinn í
VSftKi
sýning aó
KjarvalsstöÓum
18.-27 mars 78
dagskrá:
Skírdagur 23.3 Kl. 3 Lúðrasveit leikur (ef veður leyfir)
Kvikmyndasýning
Kl. 8.30 Háskólakórinn syngur
Sýningin opin-f-rá kl. 2-10 e.h.
Föstudagurinn Lokað
langi 24.3
Laugardagur 25.3 Kl. 5 Kvikmyndasýning.
Kl. 8.30 Nemendur úr Öldutúnsskóla syngja.
Sýnisgin opin frá kl. 2-10 e.h.
Páskadagur 26.3 Kl. 5 Telpnakór úr Garðabæ syngur og
Söngflokkurinn Hljómeyki flytur nokkur lög
Kl. 8.30 Upplestur, Guðrún Ásmundsdóttir les
Sýningin opin frá kl. 3-10 e.h.
Annar í páskum Kl. 5 Brúðuleikhús
Siðasti daqur Kl. 8 Jónas Þórir leikur á orgel
sýninqarinnar Sýningin opin frá kl. 2-10 e.h.
HIMBO-veggsamstæður
fyrir hljómflutningstæki
Tilvaldar fermingargjafir
Húsgögn og
innréttingar
Suðurlandsbraut 18
Sími 86-900
Ritstjórn, skrifstofa og afgreiðsla