Fréttablaðið - 23.08.2006, Qupperneq 42

MARKAÐURINN
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 – prentmiðlar RITSTJÓRI: Hafliði Helgason RITSTJÓRN: Eggert Þór Aðalsteinsson, Hólmfríður Helga Sigurðardóttir, Jón Aðalsteinn Bergsveinsson, Jón Skaftason, Óli
Kristján Ármannsson AUGLÝSINGASTJÓRI: Anna Elinborg Gunnarsdóttir RITSTJÓRN OG AUGLÝSINGAR: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 550 5000 SÍMBRÉF: 550 5006 NETFÖNG:
ritstjorn@markadurinn.is og auglysingar@markadurinn.is VEFFANG: visir.is UMBROT: 365 – prentmiðlar PRENTVINNSLA: Ísafoldarprentsmiðja ehf. DREIFING: Pósthúsið ehf.
dreifing@posthusid.is Markaðinum er dreift ókeypis með Fréttablaðinu á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á lands-
byggðinni. Markaðurinn áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
eggert@markadurinn.is l haflidi@markadurinn.is l holmfridur@markadurinn.is l
jonab@markadurinn.is l jsk@markaðurinn.is l olikr@markadurinn.is
Sögurnar ... tölurnar ... fólkið ...
23. ÁGÚST 2006 MIÐVIKUDAGUR12
S K O Ð U N
Kenningar um sálfræðilegan
samning milli starfsmanna og
vinnuveitenda voru fyrst settar
fram á sjötta áratugnum. Þá
var haldið fram að um óskrif-
aðan samning væri að ræða á
milli starfsmanna og vinnuveit-
enda, sem seinna var kallaður
sálfræðilegi samningurinn eða
psychological contract.
Sálfræðilegur samningur
lýsir sambandi starfsmanns og
vinnuveitanda á þann hátt að
þegar einstaklingur ræður sig til
vinnu hefur hann vissar vænt-
ingar um þau atriði sem hann
á að fá frá vinnuveitanda, s.s.
tækifæri til starfsþróunar, stöðu-
veitingu, vinnupláss, aðstöðu
o.fl. Vinnuveitandinn hefur
einnig væntingar til starfsmanns
sem snúa t.d. að tæknilegri
kunnáttu hans, tíma hans, orku,
hæfni í mannlegum samskiptum,
stjórnunarhæfileikum og trún-
aði. Ekkert af þessum atriðum er
þó skriflegt í samningum.
Margir telja að hinn hefð-
bundni sálfræðilegi samningur
sem átti sér stað milli vinnu-
veitenda og starfsmanna sé
ekki lengur til. Áður fyrr var
algengt að starfsmenn og börn
þeirra eyddu ævi sinni hjá sama
fyrirtækinu. Starfsfólkið hafði
trú á langtíma vinnusambandi þar
sem mikill trúnaður við vinnu-
veitanda var verðlaunaður með
starfsöryggi og stöðugum umb-
unum. Starfsmennirnir voru trúir
sínum vinnuveitendum og gerðu
ráð fyrir að fá stöðuhækkanir
því lengur sem þeir unnu hjá fyrir-
tækinu. Nú er breytt umhverfi
sem lýsir sér m.a. í auknum efna-
hagslegum vexti fyrirtækja en
einnig í minna starfsöryggi og
minni starfsánægju starfsmanna
vegna mikils vinnuálags.
Til þess að auka líkur á sann-
gjörnum sálfræðilegum samn-
ingi við ráðningu starfsmanns
er nauðsynlegt að nota raunsæja
starfslýsingu þar sem fram fer
kynning á bæði jákvæðum og nei-
kvæðum hliðum starfsins, séu þær
til einhverjar. Raunhæfar
væntingar til
starfsins minnka
líkur á óánægju
starfsmanna og
vinnuveitenda
þegar fram í
sækir.
Sif Sigfúsdóttir
M.A. í mann-
auðsstjórnun.
Sálfræðilegur
samningur
U M V Í Ð A V E R Ö L D
Á síðustu vikum hefur talsverð
umræða farið fram um tekju-
dreifingu, skattbyrði og hlut fjár-
magnstekna í samfélaginu. Sér
í lagi hafa menn beint sjónum
sínum að fjármagnstekjuskatti
og þeirri staðreynd að á síðustu
árum hefur það færst í vöxt að
einstaklingar framfleyti sér af
fjármagnstekjum einum saman.
Sú tillaga hefur borið á góma
að nauðsynlegt sé að samræma
skatthlutfall fjármagnstekna
við tekjuskattshlutfall. Það er
full ástæða til að vara eindreg-
ið við hækkun fjármagnstekju-
skatts sem getur haft víðtækar
afleiðingar fyrir efnahagslegt
umhverfi landsins.
HÁ LAUN/HÁAR SKATTTEKJUR
Það er sannarlega velmektar-
vandamál íslensks samfélags að
einstaklingar greiði háan tekju-
skatt. Háar skatttekjur einstakl-
inga eru háðar þeirri forsendu
að há laun séu greidd í samfélag-
inu. Háar launatekjur eru öðrum
þræði merki um mikla verð-
mætasköpun sem kvíslast um
alla anga samfélagsins. Kakan
stækkar og allir fá bita, svo ein-
falt er það. Það er engum greiði
gerður með því að jafna sem
flesta launamenn niður á við í
nafni jafnræðis.
Í þessu ljósi er full ástæða
til að gjalda varhuga við þeirri
hugsun að endurvekja sérstakan
tekjuskatt á tekjuháa einstakl-
inga og hafna ber með öllu að
slíkur gerningur sé til þess fallinn
að auka jöfnuð í samfélaginu.
Jöfnuður er ekki lausnarorð í
umræðunni, enda er auðvelt að
hugsa sér samfélag með full-
komnum jöfnuði þar sem allir
búa við lök kjör á sama máta og
líta má til samfélags með meiri
ójöfnuði en mikilli velmegun
– bara mismikilli velmegun. Af
tvennum kostum hlýtur sá seinni
að vera æskilegri.
Markmið stjórnvalda ætti að
vera aukin lífsgæði fyrir alla.
Aukin skattlagning á háar tekjur
er ekki leiðin til velferðar. Nær
væri að leita leiða til að auka
kaupmátt tekna þeirra launa-
lægstu, t.a.m. með lækkun tekju-
skatts á alla launamenn og draga
úr ríkisútgjöldum. Hagur þeirra
lægst launuðu vænkast nefnilega
lítið þótt sérstakur tekjuskattur
verði lagður á háar tekjur. Ef
mönnum er hins vegar í alvöru
umhugað um að bæta kjör þeirra
launalægstu væri heppilegra að
afnema t.d. vörugjöld og verndar-
tolla á innfluttar landbúnaðar-
vörur. Það væri skynsamleg
ráðagerð.
FJÁRMAGN ER SÉR Á BÁTI
Fjármagn er kvikur skattstofn
enda er mjög auðvelt að færa það
á milli landa. Á þessu hafa ríkis-
stjórnir fjölmargra vestrænna
ríkja áttað sig og hafa beitt
sér fyrir umbótum á rekstrar-
umhverfi fyrirtækja, sér í lagi
með það fyrir augum að laða
að fyrirtæki og einstaklinga í
alþjóðlegri fjármálastarfsemi.
Fyrrverandi forsætisráðherra
lýsti því nýlega yfir að hann sæi
fyrir sér Ísland sem alþjóðlega
miðstöð fjármála. Hækkun fjár-
magnstekjuskatts gengur þvert
á þá hugsun og er til þess fallin
að draga úr framtíðarvaxtar-
möguleikum landsins.
Það er ekki að ástæðulausu sem
fjármagnstekjur eru ekki taldar
til launatekna enda er eðli þeirra
mjög ólíkt. Fjármagnstekjur
skapast af því að sá sem þeirra
aflar hefur bundið peninga í fjár-
festingu með tilheyrandi kostnaði
og áhættu. Launamaður tekur
hins vegar ekki áhættu með
þessum hætti og hann ber
ekki kostnað af sinni
vinnu. Í ljósi þessa er
eðlilegt að taka tillit
til þess kostnaðar
og þeirrar áhættu
sem fjármagnseig-
andi tekur með lægri
skattprósentu, enda er við-
komandi að veita fjármagni til
atvinnusköpunar.
Til samanburðar má taka
dæmi af einstaklingi sem hefur
tekjur sínar af verktöku en ekki
launavinnu. Munur á verktökum
og almennum launamönnum er
meðal annars sá að verktakinn
ber kostnað af framkvæmd vinnu
sinnar en ekki launamaðurinn.
Tekið er tillit til þess ólíka eðlis
með því að gera verktakanum
kleift að draga frá skattstofni
þann kostnað sem hann ber af
verkinu og greiða með því lægri
skatta en ella. Eðlilegt er að sama
gildi um fjármagnseigendur enda
bera þeir fjármagnskostnað sinn
sjálfir.
REIKNAÐ ENDURGJALD?
Hins vegar eru skiljanlegar þær
raddir sem telja óheppilegt að
hópur manna greiði aðeins fjár-
magnstekjur en engan tekjuskatt.
Mörgum svíður sú tilhögun,
þar sem fjármagnstekjuskattur
rennur í vasa ríkisvaldsins, enda
hallar á sveitarfélögin við þá til-
högun. Skattalög gera almennt
ráð fyrir því að einstaklingar
sem stunda eigin atvinnurekstur
verði að greiða sér eðlileg laun
og greiða tekjuskatt af þeim, svo-
kallað reiknað endurgjald, í stað
þess að þeir taki allan hagnað úr
rekstrinum í formi arðs. Reiknað
endurgjald tryggir að einstakl-
ingar í eigin atvinnurekstri greiði
tekjuskatt af beinum launatekj-
um, en geti síðan leyst hluta af
hagnaði félagsins til sín í formi
arðgreiðslna, sem skattlagðar
eru sem fjármagnstekjur.
Ég tel það óheppilegan ráðahag
að hækka fjármagnstekjuskatt
eða að flækja skattkerfið frekar
með skiptingu fjármagnstekju-
skatts milli ríkis og sveitar-
félags. Fjöldamargir kostir eru
við núverandi fyrirkomulag. Ef
pólitísk samstaða knýr á um breyt-
ingar á fjármagnstekjuskatti væri
heppilegra að leita annarra leiða.
Ein leið væri t.d. að skoða þann
möguleika að fjárfestum sem sjá
sér farborða með því að sýsla
með fjármagn sitt verði gert að
reikna sér skynsamleg laun sem
lúti ákvæðum tekjuskattslaga.
Slík breyting gæti verið flókin
í framkvæmd. Þannig er full
ástæða til að hvetja stjórnvöld til
að stíga varlega til jarðar. Það er
engum greiði gerður að sitja uppi
með hátt fjármagnstekjuskatts-
hlutfall en á sama tíma horfa á
eftir skattstofninum til annarra
landa. Það heitir að fórna meiri
hagsmunum fyrir minni.
Fórnum ekki meiri hagsmunum fyrir minni
Það er engum greiði gerður að sitja uppi með hátt fjármagnstekjuskattshlut-
fall en á sama tíma horfa á eftir skattstofninum til annarra landa. Það heitir á
íslensku að fórna meiri hagsmunum fyrir minni.
Halla
Tómasdóttir
framkvæmdastjóri
Viðskiptaráðs
Íslands
O R Ð Í B E L G
Stjórnarformaður Marels hefur skorað á stjórnendur Kauphallar
Íslands að hraða yfirstandandi viðræðum við OMX-kauphallar-
hópinn eins og auðið er, í því augnamiði að sameina kauphallirnar.
„Verði af samrunanum þá mun stjórn Marels taka til alvarlegrar
skoðunar að breyta hlutabréfum félagsins úr krónum í evrur,“
sagði Árni Oddur Þórðarson, stjórnarformaður Marels, í samtali
við Fréttablaðið um helgina og telur að slíkt muni henta stórum
hópi fyrirtækja í Kauphöllinni.
Annar forstjóri stórs útrásarfyrirtækis, Jón Sigurðsson hjá
Össuri, er sama sinnis. Hann segir að verði ekkert af samruna er
hætt við því að þróunin hlaupi frá íslenska hlutabréfamarkaðnum.
„Við notum krónuna í raun ekki í annað en skráningu bréfa fyrir-
tækisins og það er ekki gott,“ segir forstjóri Össurar.
Viðræður milli Kauphallar og OMX eru í fullum gangi um sam-
runa eða nánara samstarf og hefur kauphöllin eignast hlutabréf í
OMX og Norsku kauphöllinni með það fyrir augum að búa sig undir
nánara samstarf. Það kynnu að verða
kaflaskil í sögu íslensks athafnalífs ef
af sameiningu kauphalla yrði, vegna
opnara aðgengis íslenskra fyrirtækja
að erlendu fjármagni.
Þótt ekkert verði fullyrt um hvort
það myndi henta öllum fyrirtækjum
að fara þessa leið sem forvígismenn
Marels og Össurar skoða, er vitað að
víða er hljómgrunnur fyrir því að skrá
hlutabréf í erlendri mynt. Krónan er
að margra mati það mikill farartálmi
að hún fælir frá erlenda fjárfesta
sem vilja ekki bera þá gengisáhættu
að eiga hlutabréf í krónum. Hættan er
auðvitað sú að einhver félög munu á
endanum gefast upp og færa skráningu,
og jafnvel starfsemi, út úr landi. Og
ekki einvörðungu skráð félög heldur einnig fyrirtæki sem hafa alla
burði til að skrásetja sig hér á landi, til dæmis hátæknifyrirtæki.
Umræða undanfarinna mánaða um stöðu og þróun íslenska hag-
kerfisins og margar þarflegar ábendingar erlendra fjármálafyrir-
tækja og matsfyrirtækja móta að miklu þessar hugmyndir. Það er
nauðsynlegt að efla fjárfestingu erlendra aðila í íslenskum hluta-
bréfum alveg eins og áríðandi hefur verið fyrir okkur að fjárfesta
annars staðar. Erlendir fjárfestar sjást ekki víða í Kauphöllinni.
Þó má benda á Össur sem besta dæmið í því sambandi þar sem um
helmingur eignarhalds er í erlendum höndum. Þá hafa stjórnendur
Marels lýst því yfir að þeir vilji auka vægi erlendra fjárfesta innan
sinna vébanda. Bakkavör er einnig með hóp útlendinga sem gerðust
hluthafar í félaginu þegar það keypti fyrirtæki þeirra. En almennt
er fátt um fína drætti - það gengur illa að fá erlenda fjárfesta til
að koma inn í íslenskt athafnalíf. En meginforsenda aukinnar fjár-
festingar útlendinga veltur á því hvort af samruna kauphalla verði
þannig að umhverfi hérlendis, leikreglur og starfshættir, verði
samræmt við það sem gerist til dæmis á Norðurlöndunum.
Með aukinni sókn íslenskra fyrirtækja á erlenda markaði hefur
mikilvægi krónunnar í rekstri þeirra farið minnkandi. Hún er að
rýrna í bókstaflega öllum skilningi. Tekjur útrásarfélaganna, banka
og framleiðslufyrirtækja, eiga sér uppruna að stórum hluta erlendis
og í sumum tilvikum liggur við að engar tekjur séu í krónum.
Útrásin felur einnig í sér að sýnileiki íslensku fyrirtækjanna vex
og eftir þeim er tekið í ýmsum efnum. Til dæmis má ætla að áhugi
erlendra aðila eigi eftir að aukast enn þá frekar og sjónir þeirra
beinist í frekari mæli að framleiðslufyrirtækjunum svokölluðu.
Skorað á Kauphöll að hraða viðræðum:
Hætta á atgervisflótta
Eggert Þór Aðalsteinsson
Þótt ekkert verði
fullyrt um hvort það
myndi henta öllum
fyrirtækjum að fara
þessa leið sem for-
vígismenn Marels
og Össurar skoða
er vitað að víða er
hljómgrunnur fyrir
því að skrá hluta-
bréf í erlendri mynt.
VR og fleiri stéttarfélög styrkja þátttöku félagsmanna sinna á námskeiðinu.
Þau hafa
lengt sinn
sólarhring!
“Hópurinn mjög ánægður með
námskeiðið og allir sáu greinilegar
framfarir á lestrarhraða. ...mun nýtast
okkur vel í starfi.”
Hópur frá Upplýsingatæknisviði
Landsbankans.
Hvað segja nemendur okkar um námskeiðið:
Frábært, markvisst, hnitmiðað, krefjandi, mikil aðstoð, árangursríkt, góð
þjónusta.
Nýtt 6. vikna námskeið 6. sept. (dagnámskeið)
Nýtt 6. vikna námskeið 6. sept. (dagnámskeið)
Nýtt 3. vikna hraðnámskeið 21. sept.
.. næsta 6. vikna námskeið12. september
AKUREYRI 31. ágúst og SUÐURNES 12. október
Náðu árangri með okkur í haust og skráðu þig á
hraðlestrarnámskeið Hraðlestrarskólans.
Skráning á hraðlestrarnámskeið er hafin
á www.h.is og í síma 586-9400