Fréttablaðið - 29.08.2006, Blaðsíða 20

29. ágúst 2006 ÞRIÐJUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
AUGL†SINGASÍMI
550 5000
FYLGIR FRÉTTABLA‹INU ALLA MI‹VIKUDAGA
Sögurnar, tölurnar, fólki›.
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 RITSTJÓRAR: Kári Jónasson og Þorsteinn Pálsson AÐSTOÐARRITSTJÓRAR: Jón Kaldal og Steinunn Stefánsdóttir FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir, Sigríður
Björg Tómasdóttir og Trausti Hafliðason FULLTRÚI RITSTJÓRA: Björgvin Guðmundsson RITSTJÓRN OG AUGLÝSINGAR: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 550 5000 SÍMBRÉF Á
FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is UMBROT: 365 PRENTVINNSLA: Ísafoldarprentsmiðja ehf. DREIFING:
Pósthúsið ehf. dreifing@posthusid.is Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á
landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
Þessar stundir er deilt um birtingu tvenns konar opinberra skjala. Annars vegar er um að ræða skýrslu sérfræðings um virkjun við Kárahnjúka. Hins vegar er um að ræða
skjöl er lúta að rannsókn mála hjá lögreglu á sjötta og sjöunda
áratug síðustu aldar í tengslum við símahleranir.
Fyrrverandi iðnaðarráðherra hefur haldið því fram að
umrædd skýrsla varðandi Kárahnjúka hafi ekki átt erindi til
Alþingis. Ástæðan sé sú að hún hafi verið tæknileg og snert fjár-
hagsmálefni virkjunarinnar.
Þessar röksemdir eru ekki haldbærar. Alþingi situr ekki hjá
við mat á fjárhagslegum og tæknilegum upplýsingum. Allra síst
á það við þegar löggjafarsamkoman tekur ákvörðun um stærstu
opinberu framkvæmd Íslandssögunnar.
Hitt er svo annað mál að ráðherrann hafði engar beinar
lagaskyldur um birtingarfrumkvæði í þessu efni og verður
aukheldur ekki sakaður um að hafa hindrað að kjörnir fulltrúar
almennings kæmust á snoðir um efni skýrslunnar. Það má til að
mynda ráða af því einu að skýrslan var afhent Landsvirkjun. Í
stjórn hennar sitja lýðræðislega kjörnir fulltrúar
löggjafarsamkomunnar.
Það er því sleggjudómur þegar einn af samflokksþingmönnum
ráðherrans ræðir um brottvikningu hans af þessum sökum. Þó
að líta beri á það sem mistök að skýrslan var ekki birt opinber-
lega fyrr gefur það ekki tilefni til þeirra ummæla sem sam-
flokksþingmaðurinn viðhafði. Líklegt er að rætur þeirra liggi í
öðrum ágreiningsefnum.
Landsvirkjun hefur mætt þeim sjónarmiðum sem fram koma
í umræddri skýrslu með röksemdum annarra sérfræðinga og
breytingum á hönnun virkjunarinnar. Skýrslan sýnist því ekki
gefa tilefni til að stöðva framkvæmdir við svo búið.
Annað álitaefni sem lýtur að opinberum skjölum á rætur að
rekja til óska lögmanns um að fá skjöl sem tengjast símahlerunum
lögreglu frá fyrri tíð. Slík gögn höfðu áður verið afhent
sagnfræðingi til skoðunar og úrvinnslu.
Lög um skjöl af þessu tagi geta gefið tilefni til mismunandi
túlkunar. En kjarni málsins er sá að gögn um lögreglurannsóknir
frá þessum tíma hafa verið afhent.
Ekki hefur komið fram að stjórnvöld líti svo á að sú afhending
gagna til sagnfræðings stangist á við lög eða að hún hafi verið
mistök. Enginn hefur verið dreginn til ábyrgðar þar að lútandi.
Á meðan stjórnvöld kveða ekki á um annað verður því að líta
svo á að þau hafi talið afhendingu skjalanna til sagnfræðingsins
lögmæta. Á grundvelli jafnræðisreglu hljóta sömu lagalegu
sjónarmið að eiga við þegar lögfræðingur fer fram á að fá sömu
skjöl eða skjöl sama eðlis.
Það stenst ekki að láta eina reglu gilda um sagnfræðinga að
þessu leyti en aðra um lögfræðinga. Enn fremur telst það ekki
gilt sjónarmið fyrir synjun um aðgang að skjölum að nefnd vinni
að því að skoða með hvaða hætti eigi að birta þau.
Enginn hefur haldið því fram að leynd eigi að hvíla yfir
þessum skjölum. Þvert á móti hafa ráðherrar fært skynsamleg
rök fyrir birtingu slíkra gagna og rannsóknum á þeirri sögu sem
þau geyma.
Hér er um að ræða tvö ólík atvik varðandi birtingu skjala. Í
hvorugu tilviki er það stefna að halda skjölum leyndum. Dráttur
á birtingu sýnist þar af leiðandi ekki þjóna neinum skynsamlegum
tilgangi.
SJÓNARMIÐ
ÞORSTEINN PÁLSSON
Birting opinberra skjala:
Óskynsamlegar
tafir
Nú er fólkið sem sér um heimilis-
bókhaldið okkar, þjóðarinnar, að
skila af sér. Þá á ég við ríkisreikn-
ing. Fyrr í mánuðnum birti Ríkis-
endurskoðun skýrslu sína um árs-
reikninginn og gerði ýmsar
athugasemdir. Kannski kom ein-
hverjum spánskt fyrir sjónir að
ríkisendurskoðun vill ekki hafa
það að stofnanir noti ekki fjár-
heimildir sínar. Getur það ekki
verið af hinu góða að ríkisstofnan-
ir eyði ekki öllu sem þeim er
skammtað?
Það er svolítið ,,tricky“ þetta
með að nota ekki allar fjár-
heimildir. Á ríkisstofnunum er það
gjarnan svo að síðustu vikur árs-
ins keppist fólk við að eyða, þ.e.a.s.
ef það á einhvern afgang, til þess
að fjárheimildir verði ekki skorn-
ar niður næsta ár. Auðvitað á þetta
ekki að vera þannig, þeir sem skila
afgangi eiga auðvitað ekki að
gjalda fyrir það á næsta ári að hafa
farið ,,vel með“ eins og sagt var í
gamla daga. Reyndar skildi ég
athugsemdir Ríkisendurskoðunar
þannig að ríkisstofnanir mættu
ekki safna ónotuðum fjárheimild-
um í sarp til að nota við hentugt
tækifæri. Slíkar athugasemdir
eiga fullan rétt á sér því það er
ekki á hendi einstakra stofnana að
ákveða meiriháttar fjárútlát
umfram venjulegan rekstur. Sam-
þykki ráðherrar slíkar eilífðar-
heimildir er það ekki annað en
merki um að þeir vilji tryggja sér
völd og áhrif umfram kjörtímabil
sitt.
Það var náttúrlega það sem for-
sætisráðherrann fyrrverandi og
seðlabankastjórinn núverandi
gerði þegar hann skipti ágóðanum
af sölu Símans á milli samráðherr-
anna, undarlegt hvað þau létu
hann bjóða sér og við, þjóðin,
þurftum í framhaldinu að þola,
ekki bara þá heldur allan tíman
sem hann trónaði á toppnum.
Stundum verður inngangurinn
að því sem kona ætlar að segja
mjög langur. Þessi er til dæmis
um það. Ætlunin var að segja frá
því að við fjármálaráðherrann
erum sammála. Ég geri svo sem
ekki ráð fyrir að það skipti hann
nokkru máli, en henni mér, mið-
aldra frú í Reykjavík, fannst það
harla merkilegt. Við, fjármálaráð-
herrann og ég, erum sem sagt
sammála um að stimpilgjald er
vitlaust gjald og tímaskekkja.
Hann, fjármálaráðherrann, ætlar
hins vegar ekkert að gera í mál-
inu, þó hann hafi alla burði og vald
til þess. Þess vegna eru allar líkur
á að hann greiði atkvæði gegn því
á Alþingi að stimpilgjaldið verði
fellt niður, en líklegt er að Jóhanna
Sigurðardóttir og fleiri muni enn
eina ferðina leggja slíka tillögu
fyrir Alþingi í vetur.
Ég hlýt að viðurkenna að ég
furða mig mjög á því hvernig ráð-
herra getur, þó ekki væri nema
sjálfsímyndarinnar vegna, lýst sig
algjörlega ósammála einhverju
sem er á hans ábyrgð en um leið
sagt að hann ætli ekki að lyfta litla
fingri til að breyta slíku ástandi.
Einu sinni var það talið erfiðasta
embætti ríkistjórnarinnar að fara
með ríkisfjármálin, vegna þess að
endar náðu aldrei saman og allt
var í hönk. En það er af sem áður
var. Á síðasta ári var 113 milljarða
afgangur af rekstri ríkissjóðs −
athugið milljarða en ekki milljóna.
Af því má rekja 56 milljarða til
sölu Símans en annað eins kemur
frá hinum reglulegu gjöldum sem
á okkur eru lögð.
Hlutur ríkissjóðs í landsfram-
leiðslunni er alltaf að hækka og
námu tekjur hans 36% af lands-
framleiðslunni í fyrra en 33% árið
2004, í þessum tölum er hagnaður-
inn af sölu Símans ekki talinn með.
Þessi hækkun kemur svolítið
skrítilega saman við það sem ríkis-
stjórnin heldur fram; nefnilega að
ríkisafskipti fari minnkandi. En
það er svo sem ekkert nýtt að ríkis-
stjórnin segi eitt en geri annað, og
svo verða ráðherrarnir voða pirr-
aðir ef þeir eru spurðir út í hverju
slíkt sæti.
Kannski er siðferði ríkisstjórnar-
innar tvöfalt. Eitt fyrir aðra og
annað fyrir þau sjálf. Ónotuðu
fjárheimildirnar sem ég minntist
á fyrr í þessum skrifum námu 26
milljörðum króna árið 2005, það er
nánast sama upphæðin og rann til
Landspítala - háskólasjúkrahúss
það árið en það voru rúmir 27
milljarðar samkvæmt reikningi
spítalans. Undanfarin ár hefur
mikill þrýstingur verið á stjórn-
endur háskólasjúkrahússins um
að halda sig innan fjárheimilda, og
geri ég engar athugasemdir við
það, en ég velti því hins vegar
fyrir mér hvernig við höfum efni
á að láta heimildir jafn háar árlegu
rekstrarfé þess liggja ónotaðar
hér og þar fyrir ríkisstofnanir að
koma í notkun þegar þeim hentar.
Það kallast ekki góð stjórn ríkis-
fjármálanna heima hjá mér.
Auk þess legg ég til að eftir-
launaósóminn verði afnuminn með
lögum.
Útkoma ríkisreiknings
Í DAG
RÍKISFJÁRMÁL
VALGERÐUR
BJARNADÓTTIR
Við, fjármálaráðherrann og ég,
erum sem sagt sammála um
að stimpilgjald er vitlaust gjald
og tímaskekkja. Hann, fjár-
málaráðherrann, ætlar hins
vegar ekkert að gera í málinu,
þó hann hafi alla burði og vald
til þess.
Stjórnarandstæðingurinn
Kristinn H.
Valgerður Sverrisdóttir utanríkisráðherra
virðist líta svo á að flokksbróðir hennar,
þingmaðurinn Kristinn H. Gunnarsson,
tilheyri stjórnarandstöðunni á Alþingi.
Valgerður gerir umræður síðustu daga
um skýrslu Gríms Björnssonar jarðeðlis-
fræðings að umtalsefni á vef sínum
en Valgerður hefur verið sökuð um að
leyna þingheim skýrslunni. Kristinn
hefur gengið stjórnmálamanna lengst
í yfirlýsingum og sagt að til þess gæti
komið að Valgerður þyrfti
að segja af sér. Afstaða
Valgerðar til gagnrýninnar
og málsins alls sést hvað
best í fyrirsögn pistils
hennar, sem er „Upp-
hlaup stjórnarand-
stöðunnar“. Þess
vegna verður ekki
annað séð en að Kristinn sé stjórnar-
andstæðingur í augum Valgerðar.
Ríkið berjist gegn tannlosi
Skýrsla nefndar landbúnaðarráðherra
um endurskoðun á vörnum gegn
búfjársjúkdómum var kynnt í gær. Í
samantekt segir að þeir smitsjúkdóm-
ar í búfé sem mest kalla á aðgerðir
stjórnvalda séu riða og garnaveiki en
aðrir sjúkdómar sem ástæða er til
að stjórnvöld komi að baráttu gegn
séu lungnapest, kregða, tannlos og
kýlapest. Vísast var það ekki
á margra vitorði að tannlos
væri skæður búfjársjúkdómur
og enn ólíklegra að fólk hafi
almennt áttað sig á nauð-
syn þess að ríkissjóður
komi að baráttunni
gegn honum. Það
skal svo upplýst
að sjúkdómurinn kregða er hægfara
lungnabólga.
Sami grautur
Björn Bjarnason dómsmálaráðherra
upplýsir í Morgunblaðinu í gær að
þjóðaröryggisdeild og leyniþjónusta
sé það sama. Björn hélt ræðu hjá
Rotarýmönnum í Austurbæ Reykjavíkur
í síðustu viku og talaði meðal annars
um nauðsyn þess að stofna íslenska
leyniþjónustu. Björn setti ræðuna
á vefinn sinn og vöktu hugleiðingar
hans talsverð viðbrögð – ekki síst þar
sem ráðherrann hefur nýlega kynnt
skýrslu um gagnsemi þess að koma hér
þjóðaröryggisdeild á fót. Í Mogganum
í gær girðir Björn fyrir allan misskilning
um að hugsanlega verði hér bæði leyni-
þjónusta og þjóðaröryggisdeild í
framtíðinni og segir það eitt og
sama fyrirbærið. bjorn@frettabladid.is