Tíminn - 11.02.1979, Blaðsíða 12

12
Sunnudagur 11. febrúar 1979
Að
hamra
járnið
LANDSSMIÐJAN Re#ix ík
Wallenberg
samninginn
SÚG-
þurrkun
Eins og undanfarin ár
smiðar Landssmiðjan hina
frábæru H-12 og H-22
súgþurrkunarblásara
Blásararnir hafa hlotið einróma
lof bænda fyrir afköst og endingu
Sendið oss pantanir yðar sem fyrst
Samningur norsku stjórnarinnar og sænsku Volvo-
verksmiðjanna er nú úr sögunni. Þar með er líka úr
sögunni einn mesti viðskiptasamningur, sem unnið
hefur varið að innan Norðurlandanna. Enn einu sinni
hefur reynstókleiftað koma á víðtækri efnahagssam-
vinnu Norðurlandanna, — þrátt fyrir vilja stjórn-
valda.
meðan
það
er
heitt
Fyrrum slmastúlka,
Jane Warner, vann verb-
laun I fegurðarsamkeppni.
Þaö þurfti ekki meira til og
hún sagði simaþjónustu-
starfinu iausu og tók til aO
sýna föt. Nú er hún farin aö
hafa áhuga fyrir aö reyna
sig i leiklistinni. Þaö er allt
útlit fyrir aö hin 18-ára
gamla feguröardís frá
Brighton muni ná skjótum
frama á þeirri braut.
Þaö var 22. mal sl., aö tilkynnt
var aö norska stjórnin ætlaöi aö
kaupa 40 af hundraöi hlutabréf-
anna i Volvo. Tilkynning um
þetta var gefin út samtimis af
forsætisráöherrum Sviþjóöar og
Noregs, Falldin og Nordli, og
forstjóra Volvo, Per Gyllen-
hammar.
Samningurinn fjallaöi um
margt. En höfuöatriöi hans var,
aö norska rikiö bauöst til aö
greiöa 900 milljónir norskra
króna fyrir 40 af hundraöi hluta-
bréfanna I Volvo. Gert var ráö
fyrir, aö þetta mundi skapa
vinnu fyrir 3-5000 manns I
Noregi, þar eö hluti af fram-
leiöslu Volvo flyttist til Noregs.
Mikilvægi samningsins fyrir
Norömenn var fólgiö i þvi, aö fá
tækifæri til aö nýta oliuauö sinn
I þágu framtiöarinnar. Norö-
menn eru ákveönir i aö nota oli-
una til aö byggja upp iönaö i
landinu, — iönaö sem heldur
áfram aö þróast eftir aö oliu-
lindirnar á hafsbotni eru þorn-
aöar. Sviar áttu aö fá oliu frá
Noregi, en I staöinn ætluöu þeir
aö aöstoöa Norömenn viö aö
koma upp margs konar efnaiön-
aöi, einkum plastiönaöi, sem
veröa mun ákaflega mikilvægur
á komandi árum.
Auk þessa vildu Norömenn fá
timbur frá Sviþjóö. Sænskir
timburframleiöendur sögöu þó
strax, aö svo gæti ekki oröiö,
þar eö Svíar ættu ekki nóg timb-
ur.
Samningurinn vakti gifurlega
athygli þegar I staö, og héldu
margir, aö nú væri brotiö blaö i
samvinnu Noröurlanda i efna-
hagsmálum. Hvaö var eölilegra
en aö náttúruauöæfi og tækni-
kunnátta Noröurlandamanna
væri nýtt innan bræöraland-
anna? Taliö var, aö Norömenn
og Sviar nytu báöir góös af sam-
komulaginu. Volvo hefur átt viö
ýmsa öröugleika aö striöa, og
Norömenn hafa veriö I hálfgerö-
um vandræöum meö aö nýta oli-
una eins vel og kostur er á.
Nú um áramótin kom I ljós, aö
bæöi I Noregi og Sviþjóö unnu
sterk öfl aö þvi aö koma I veg
fyrir aö samningurinn yröi aö
veruleika. Norska stórþingiö
fékk samninginn til meöferöar
og fyrir nokkrum dögum var
ljóst, aö hann hlyti ekki sam-
þykki þingsins.,Jafnframt benti
allt til, aö hluthafar Volvo
mundu ekki fallast á samkomu-
lagiö. Var um hriö búist viö, aö
stjórn Nordlis hlyti aö fara frá
ef þingiö felldi samninginn, og
var eina von stjórnarinnar sú,
aö sænsku hluthafarnir yröu
fyrri til aö fella hann, svo ekki
þyrfti aö koma til atkvæöa-
greiöslu I þinginu. En 26. janúar
sl. geröist þaö, sem enginn haföi
búist viö. Stjórn Volvo tilkynnti,
aö ekkert yröi af samninga-
gjörö. Fundi 2000 hluthafa, sem
halda átti i Gautaborg 30. janú-
ar, var aflýst. Samningurinn
var aö engu oröinn.
Hvaöa ástæöur liggja hér aö
baki? Hvaöa öfl eru svo sterk I
Sviþjóö, aö þau geti svinbeygt á
einum degi forsætisráöherra
Noregs og Sviþjóöar, og for-
stjóra eins stærsta fyrirtækis á
Noröurlöndum?
Sá maöur, sem mestu réöi um
úrslit málsins, er Marcus
Wallenberg, einn auöugasti og
valdamesti maöur á Noröur-
löndum. Wallenberg er ekki viö
eina fjölina felldur. Hann ræöur
bönkum i Sviþjóö, er tengdur
norskum iönaöi á margan hátt,
og Saab-berksmiöjurnar eru
undir hans stjórn. Wallenberg
leit svo á, aö Volvo-samningur-
inn ógnaöi veldi hans I sænsku
efnahagslifi. Volvo og Saab eru
stór fyrirtæki á Noröurlöndum,
en þau eru smá og veik á
alþjóöamarkaöi. Bilasala Volvo
nemur nú á ári hverju nálægt
niu milljöröum sænskra króna,
en Saab selur blla fyrir 5
milljaröa. 76000 manns starfa
hjá Volvo, og útflutningur fyrir-
tækisins nemur um 9 af hundr-
aöi heildarútflutnings Svia.
Bæöi fyrirtækin eiga I erfiöleik-
um. Saab þarf aö selja 90000 bila
af nýjustu bilgerö sinni til aö
framleiöslan beri sig. En þaö
kostar milljaröa aö hanna nýjan
bil. Volvo ætlaöi aö nota
„norsku” peningana til aö vinna
aö framleiöslu nýrrar bilgeröar.
Saab þarf lika á nýrri gerö aö
halda. Fyrir nokkrum árum
ræddu Gyllenhammar og
Wallenberg um, aö sameina
þyrfti fyrirtækin. Þaö tókst
ekki, en Wallenberg rak for-
stjóra Saab, sem var andvigur
sameiningu. Wallenberg virtist
állta, aö norski samningurinn
ógnaöi framtlö Saab.
Barátta þessara tveggja fyr-
irtækja var háö innan banka-
kerfisins. Bak viö Volvo stendur
Handelsbanken, en banki
Wallenbergs er Stockholms
Enskilda Bank. Hver hluthafa-
hópurinn á fætur öörum lýsti
stuöningi viö sjónarmiö Wallen-
bergs, en hann lýsti yfir I árs-
byrjun, aö unnt væri aö útvega