Fréttablaðið - 23.11.2006, Blaðsíða 64

nám, fróðleikur og vísindi
Kennaraháskóli Íslands (KHÍ)
hefur ákveðið að bjóða upp á
kennsluréttindanám sem hefst í
janúar 2007. Þetta er í fyrsta skipti
sem hægt er að hefja kennslu-
réttindanám á þeim tíma ársins en
hingað til hefur aðeins verið hægt
að hefja nám að hausti. Að sögn
Hróbjarts Árnasonar, lektors og
forstöðumanns kennsluréttinda-
brautar í KHÍ, er þetta gert vegna
þess að það þurfti að vísa mörgum
frá nú í haust sem vildu hefja nám
á brautinni, en um þrjú hundruð
manns sóttu um. Hróbjartur segir
að þetta verði þó ekki tilhögunin til
framtíðar, því einungis sé verið að
reyna að svara þessari gríðarlegu
eftirspurn í þetta eina sinn. „Það er
fólk sem bíður eftir því að komast í
kennsluréttindanám og við viljum
koma til móts við þarfir þess.“
Hróbjartur segir að skólinn muni
taka við rúmlega hundrað nemend-
um sem geta hafið kennslu-
réttindanám nú í janúar.
Sigurður R. Ragnarsson er í
kennsluréttindanáminu í KHÍ og
býst við að klára í vor. Hann er afar
ánægður með námið, en samfara
því hefur hann unnið fullt starf við
kennslu í Iðnskólanum í Reykja-
vík. Hann býst við því að hækka
umtalsvert í launum að náminu
loknu. Aðspurður segir hann að það
gangi að vera í fullu starfi samfara
náminu en mælir þó ekki með því
nema menn virkilega þurfi.
Hægt er að nálgast umsóknar-
eyðublöð fyrir kennsluréttinda-
námið á heimasíðu skólans www.
khi.is, en umsóknarfrestur rennur
út 30. nóvember. Enn eru einhver
pláss laus að sögn Hróbjarts.
Hægt að hefja námið að vetri
Fyrsti ljósmóðurdoktorinn á Íslandi
Baldur Jónsson, prófessor
emeritus, var að senda frá
sér bókina Þjóð og tunga:
Ritgerðir og ræður frá
tímum sjálfstæðisbarátt-
unnar. Í bókinni er að finna
átján ritgerðir eftir sextán
þjóðkunna menn frá tímum
sjálfstæðisbaráttu Íslend-
inga – um 1840 til 1940 – um
íslenska tungu og málrækt.
Fyrsta ritgerðin í bókinni er eftir
Konráð Gíslason Fjölnismann og
heitir „Ágrip af ræðu áhrærandi
íslenskuna“ en hún er fyrsta rit-
gerðin sem birt var í blaði, eða
tímariti, um íslenska tungu. „Ein
ástæða þess er sú að dagblöð og
tímarit voru ekki orðin algeng
fyrr en um þetta leyti auk þess
sem sjálfstæðisbarátta þjóðarinn-
ar var nýhafin,“ segir Baldur en
áhuginn á varðveislu og eflingu
íslenskrar tungu magnaðist mjög
á þessum árum þegar þjóðfrelsis-
hugmyndir fóru um lönd Evrópu í
kjölfar frönsku byltingarinnar.
Baldur segir að ein afleiðing þess-
ara hugmynda í mörgum löndum
hafi verið aukin málrækt.
Baldur skrifar upplýsandi inn-
gang að bókinni þar sem hann
rekur þróunina í íslenskri
málpólitík frá miðöldum og fram á
okkar daga og setur ritgerðirnar í
sögulegt samhengi, auk þess sem
hann segir lítillega frá þeim og
höfundum þeirra.
Í bókinni eru tvær ritgerðir
eftir Konráð, en þar á eftir eru rit-
smíðar eftir ýmsa þekkta Íslend-
inga um margvísleg málefni sem
snerta íslenska tungu svo sem eins
og nýyrði, málfrelsi og ættarnöfn.
Höfundar þessara ritgerða eru
menn eins og Jón Sigurðsson, Guð-
mundur Kamban, Guðmundur
Finnbogason og Sigurður Nordal.
Síðasta ritgerð bókarinnar er eftir
Kristján Albertsson og er frá
árinu 1939. „Eftir því sem ég hugs-
aði meira um bókina þeim mun
eðlilegra fannst mér að fara ekki
fram fyrir stofnun lýðveldisins í
efnisvali.“ Baldur segir að grein
Kristjáns sé um margt söguleg.
því meðal annars notar hann orðið
„hreintungustefna“ í fyrsta sinn.
„Auk þess vekur Kristján vekur
máls á því í greininni að koma eigi
á fót stofnun sem hefði svipað
hlutverk og franska akademían,
stofnun sem hefði eflingu og varð-
veislu íslenskrar tungu að mark-
miði. Það er beinn þráður frá þess-
ari hugmynd Kristjáns að stofnun
Íslenskrar málnefndar árið 1964
og Íslenskrar málstöðvar árið
1984,“ segir Baldur sem með bók-
inni vill vekja athygli á því sem
skrifað var um íslenska tungu á
þessum baráttuárum þegar þjóðin
barðist fyrir sjálfstæði sínu.
Íslensk málrækt á 100
ára tímabili umbrota