Tíminn - 26.08.1979, Blaðsíða 25

t'rjt
* .• .V ) 5»* .
Sunnudagur 26. ágúst 1979.
25
Brot á mannréttindum
kvenna að tala um
fegrunaraðgerð
Bandarisk kona höfðar mál vegna greiðslu á skurðaðgerð til
að bæta úr lýti vegna
Patrieia Kopmann 37 ára
gömul húsmóBir og tveggja
barnamóðir I Rapid^ity i Suður
Dakota var i sturtu fýrir fjórum
árum, þegar hún fann litið ber I
hægra brjóstinu.
„Það var eins og aö fá högg i
magann”, segir hUn þegar hUn
lýsir viðbrögðum sinum.
Berið reyndist vera illkynjað
og brjóstið var numiö brott með
róttækri skurðaðgerð. Patricia
hafði þegar kynni af reynslu
sem þessari. Móöir hennar,
Irene Patterson, nU 61 árs, hafði
gengist undir sams konar
skurðaðgerð 12 árum áður.
NU er bUið að bUa til nýtt
hægra brjóst á Patriciu. Það
gerði lýtalæknir með tiltölulega
nýrri aðferð, sem hlotið hefur
vaxandi viðurkenningu meðal
lækna og er nU viðurkennd hjá
Bandariska krabbameinsfélag-
inu. Kostnaðurinn við skurðað-
gerðina og sjUkrahUsveru var
yfir fjórar milljónir isl. kr. og
þegar sjúkratryggingarnar,
Blue Cross og Blue Shield neit-
uðu kröfum um endurgreiðslu
vegna þess að siöari skurðaö-
gerðin á Patrieiu væri „fegrun-
araðgerð”, höfðaði hún mál á
hendur þeim.
brjóstakrabba
angruð. Ég skrifaði dr. Stallings
án þess að segja Doug frá því,
hann svaraði mér og sagði að
hann héldi að hann gæti hjálpað
mér, jafnvel þótt skorið hefði
verið mjög djúpt og litið af húð
væri eftir þar sem brjóstið hafði
verið”.
Fáum mánuöum siðar, i
nóvember 1976, lagðist Patricia
inn á Mercy Hospital I Des
Moines til að láta gera fyrstu
þrjár aðgerðirnar sem voru
nauðsynlegar til að gera á hana
nýtt brjóst. SU fýrsta fólst í þvi
að Dr. Stallings tóku fituvef Ur
maga hennar og flutti á brjóst-
kassann til aö búa tilundirlag
fyrir nýja brjóstið. Hann skar
einnig i hægri handlegginn og
tengdi upphandleggsvöðvann á
ný við brjóstkassann til stuðn-
ings og einnig til að fylla hol-
rúmið, sem haföi orðið til þegar
eitlarnir höfðu veriö fjarlægðir
úr holhendinni þegar brjóstið
var tekiö. Dr. Stallings tókeinr.-
ighúðaf vinstralæri Patriciu og
græddi á brjóstkassann til þess
að rúm yrði fyrir gervibrjóstið.
Sama um smáör
í janúar 1977 fór Patricla aft-
ur til Des Moines f aðra skurð-
aðgerð og þá setti dr. Stallings
inn gervibrjóst Ur plasti fyllt
saltvatni. Hann bjó einnig til
brúnan blett og geirvörtu Ur
húö, sem hann tók innanlærs.
Þriðju skurðaðgerðina gerði
hann siðar I mánuðinum eftir að
geirvartan haföi flagnaö af.
„Fáum vikum siðar flagnaði
hún af aftur”, sagði Patricia,
„og ég ég sagöi! Þetta er ágætt.
Ef ég væri 17 eða 18 ára, kæmi
ég kannski i fjórða sinn, en ég
kemst ágætlega af án geir-
vörtu”.
I dag er Patricia með óveru-
leg ör á lærinu, hægri handlegg
ogbrjóstinu. En húnsegir aðör-
in trufli sig ekki „hið minnsta”
miðaövið hvernig henni hafi lið-
ið fyrir aðgerðina.
„Ég syndi, fer á sjóskiðum,
sit á ströndinni, allt sem mér
fannst ég ekki geta gert áður”,
sagði hún. „Stundum segja
krakkar við mig: „Hvaö hefur
komið fyrir fótlegginn á þér?”
en þaötruflar mig ekki. Mér lið-
ur vel og er öll önnur en áður”.
HUn sagöi að dr. Stallings
segöi að nýja brjóstið væri 75%
byggt upp að nýju. „En hvaö
sjálfri mér viðkemur var um
98% uppbygging að ræöa”,
sagöi hún. „Það tekur á að fara
á fætur á morgnana og setja á
sig gervibrjóst — og vera þann-
ig si'fellt minnt á að maöur hafi
fengið krabbamein”.
Dr. Stallings, sem er 41 árs,
hefur gert um 40 slikar aðgerðir
á brjóstum kvenna. Hann nam
af dr. John Converse, vel þekkt-
um lýtalækni I New York. Hann
segir að sU staöreynd að trygg-
ingafélög neiti að greiða slikar
aögerðir á brjóstum sé „brot á
mannréttindum gagnvart kon-
um”.
„Þetta eru ekki fegrunarað-
gerðir, heldur uppbygging, lyta-
lækningar”, segir hann. „Þess-
ar konur biðja ekki um að fá
krabbamein, það kemur fyrir
þær, en fegrunaraðgerðir eru
tilraunir lýtalæknis til að bæta
það sem er eðlilegt — svo sem
að lagfæra ellilegt andlit”.
Hann bætir við að hann áliti
aö fleiri konur leituðu læknis til
að láta rannsaka ber eða þykk-
ildi i brjóstum, ef þær vissu að
þær ættu kost á slikri aðgerð ef
nauðsynlegt reyndist að nema
burt brjóst þeirra.
Patricia hikar ekki viö að
benda á að hún hafi aldrei verið
sérstök feguröardis eöa sérlega
hégómleg varðandi Utlit sitt.
HUn lærði félagsfræði i Suður
Dakótaháskóla i þrjU ár áöur en
húnhætti námi og giftist Kopp-
mann, sem á flutningafyrirtæki
og vörugeymslur. Hann er ann-
ar eiginmaöur hennar. HUn á
tvo syni, Jason, 15 ára, af fyrra
hjónabandi og Jerred, 7 ára,
með Douglas Koppmann.
Höfðaði hún mál af þvi aö hún
væri kvenréttindakona? „Ég er
ekki viss um að ég viti hvað
kvenréttindakona er”, svaraði
hún brosandi. „Maðurinn minn
segir að ég sé ein slik, en mér
likar vel aö láta opna fyrir mér
bildyrnar, draga fram stólinn
minn á veitingahUsi. En ég er
sjálfstæð persóna, sem er
stundum gott og stundum ekki.
Ég er fremur viljasterk —
þrjósk segir maðurinn minn. Ef
ég væri það ekki hefði ég gefist
upp þegarfyrsti læknirinn svar-
aði mér að ekkert væri hægt að
gera til að hjálpa mér”.
Patricla ákvað að fara i mál
kvöld eitt þegar hún sat að
snæðingi meö manni sinum.
„Við höfðum verið að fá þessi
bréf frá Blue Cross og Blue
Shield, þar sem kröfum okkar
var neitaö á þeim grundvelli að
um fegrunaraðgerð væri að
ræða. I einu bréfinu var talaö
um „fegrun likamans”, og ég
varð bálill”.
HUn sagði að Glen H. Johnson,
lögfræðingur hennar I Rapid
City, heföi tekið máliö að sér
með þeim skilyrðum að hann
fengi greiöslu einungis ef máliö
ynnist.
Douglas Koppmannhefur not-
að meira en tvær milljónir isl.
kr. af sparifé si'nu til aö greiða
sjúkrareikninga konu sinnar.
Hann sagðist hafa stutt ákvörð-
un hennar heilshugar að láta
gera aðgerðina og siðan höfða
mál. „Eftir aðgerðina viö
brjóstakrabbameininu breyttist
Patty”, rifjar hann upp, „hún
var ekki lengur gamla góða
Patty, sem var gaman aö fara
Ut meö og búa með. HUn vildi
ekki lengur ferðast með mér, af
þvi að þvi fylgdu venjulega
sundferðir. En nU er allt komið i
samt lag aftur”.
Þýtt og endursagt SJ
Breyttu ákvörðun sinni
Siðar breyttu Blue Cross
menn ákvörðun sinni og borg-
uðu s jUkr ahUskos tnaðinn, en
þegar Blue Shield bauð aöeins
að greiða kostnaðinn við að-
gerðina að hluta, hafnaöi
Patricia.
tJtkoman varö prófmál,
Patricia Koppmann gegn South
Dakota Medical Service Inc. og
Blue Cross og Western Iowa og
South Dakota, sem veröur dóm-
tekið i Rapid City i október, og
kann að hafa áhrif á lif þúsunda
bandariskrakvenna, sem fengið
hafa eða kunna að fá brjósta-
krabba.
Að sögn talsmanns Blue Cross
og Blue Shield samtakanna i
Chicago, greiða 75% af 115 Blue
Crossog Blue Shield trygginga-
félögum I landinu, svo og
Medicare, sli’ka skurðaögerð
vegna brjóstakrabba. Sum Blue
Cross og Blue Shield félög og
mörg einkatryggingafélög telja
þó enn aö um „fegrunaraðgerö”
sé að ræöa og neita aö borga.
„Peningarnir eru ekki mál-
ið”, sagði Patricia reið, þar sem
hún sat ásamt eiginmanni sin-
um Douglas I dagstofunni á
heimili þeirra. „Ég vil ekki að
aðrar konur þurfi að eiga i þeim
erfiðleikum, sem ég þurfti að
ganga I gegnum. Þetta er ekki
fegrunaraðgerð. AB minum
dómi er svipað að missa brjóst
og Utlim, það er varanlegt lýti,
og ef ekki er nauösynlegt að
kona beri það lýti ævilangt,
hvers vegna skyldi hún þá gera
það?”
Patricia Kopmann sagðist
hafa orðið svo miður sin eftir að
brjóstið var tekið af henni að
hún hefði ekki viljaö hitta vini
sina eða fara i ferðalög með
manni sinum framar. HUnbrast
oft i grát ogháttaöi sig i myrkri
á baðherberginu.
„ÞU litur á sjálfa þig ”, sagði
hún, „og þér finnst þU vera svo
afskræmd, að þU hugsar:
Hvernig get ég látið nokkurn
mann sjá mig?”
Patricia spuröist fyrir hjá
ýmsum læknum i Rapid City
hvort nokkuð væri hægt að gera,
en var alltaf svarað eitthvað á
þessa leið, „Vertu ánægð yfir að
vera á lifi”. Þá dag einn þegar
hún var að lesa sunnudagsblað-
ið sá hún grein um brjóstaað-
gerðir, sem Dr. James 0. Stall-
ings ÍDes Moines, Iowa, geröi á
konum, sem fengið hefðu
brjóstakrabba.
„Ég haföi ekki hugmynd um
• að þetta væri til fyrr en þá”,
sagði hún. „Hérna I Suður
Dakota erum við dálftið ein-
f . ■ ^^Þá tekst
Hvað ef stormurinn <0kkur ekkii'
geysar enn þegar' <að bjarga
iseyjuna rekur hjá skag- > Isbjörn
Þyrlan er komin
Hag....
en hvað með
bátana?
Báðir
I lagi.
Hve marga
gúmbáta með
sterkri vél
höfum
Ui6?
Fjóra. —
Þetta
varöur
floti. \