Fréttablaðið - 07.07.2007, Blaðsíða 24

V
iltu lofa mér því að
hafa þetta ekki of
dramatískt?“ biður
Tomasz blaðamann.
Ekkert „martrað-
irnar leita mig enn
uppi“ eða „get aldrei litið fjöllin
sömu augum“ í æsifréttatón segir
hann og brosir. Enda er Tomasz lítt
gefinn fyrir að ræða lífsreynslu
sína á dramatískum nótum. Neit-
aði meðal annars dagblaði hér í
bæ viðtali fyrir um tveimur árum
þegar fjallað var um snjóflóðin
vegna þeirra 10 ára sem liðin voru
frá flóðunum á Flateyri og Súða-
vík. Tomasz segir að blaðamaður
þar á bæ hafi hellt sér yfir hann
fyrir að vilja ekki koma í viðtal og
hundskammað. Þótt hann hafi ekki
verið til í að segja sögu sína þá er
hann til í það í dag enda er hún ein
af þeim litlu sögum sem enda vel.
Þótt snjóflóðið marki djúp spor í
ævisögu Tomaszar, endar ævi hans
hvorki þar né hefst. Sagan byrjar
nefnilega í pólskum bæ, Bialyst-
ok, alveg við landamæri Rúss-
lands. „Þar sem við bjuggum svo
nálægt landamærunum var bær-
inn undir talsverðum rússneskum
áhrifum. Fyrstu 8 ár ævi minnar
bjó ég þar með ömmu og mömmu
og minnist þeirra með gleði. Pólsk-
ir vetur voru mjög kaldir svo hvað
veðurfarið varðar voru viðbrigðin
við að flytja til Íslands lítil. Helstu
viðbrigðin voru þessi hrikalegu
vestfirsku fjöll en ég hafði aldrei
séð slík fjöll áður þar sem Pólland
er nær eitt sléttlendi.“
Móðir Tomaszar flutti til Íslands
ári áður en Tomasz kom til lands-
ins og á meðan bjó hann hjá ömmu
sinni í Póllandi. Í leit að betra lífi
fann hún sig vel á Vestfjörðum og
lét svo senda eftir Tomaszi sem
kom um 9 ára gamall til lands-
ins. „Ég flutti úr pólskri sveit í
íslenska sveit, nema sú íslenska
var mun smærri í sniðum. Auðvit-
að var þetta erfitt fyrst, að kunna
ekki tungumálið en ég þakka
dvölinni í Súðavík og fólkinu þar
hversu vel mér gekk að aðlagast
sem og hversu vel ég tala íslensku
í dag.“ Enda má ekki heyra á Tom-
aszi að hann hafi einhvern tímann
ekki kunnað íslensku. „Súðavík
var eins og ein stór fjölskylda og
allir voru opnir fyrir því að kynn-
ast manni og tóku manni opnum
örmum. Á þeim tíma var heldur
ekkert um þá fordóma gegn Pól-
verjum sem eru mun meira áber-
andi í dag. Að minnsta kosti varð
maður ekki fyrir slíku fyrr en
seinna í lífinu. Fólkið fyrir vestan
var alveg frábært.“
Tomasz er jákvæður og glaðlynd-
ur og smitar jákvæðum straumum
frá sér. Hann segist í raun bara
eiga góðar minningar frá Súðavík
þrátt fyrir það sem gerðist árið
1995, þegar hann vaknaði morg-
uninn 16. janúar í snjónum og hélt
sig vera að dreyma, eða réttara
sagt, staddur í afar langri, rugl-
ingslegri martröð. Martröð björg-
unarmanna og allra landsmanna
var aftur á móti sú, eftir 25 tíma
leit, að enginn fyndist á lífi og er
björgun Tomaszar því landsmönn-
um eftirminnileg. „Við mamma
sváfum hvort í sínu herberginu en
flóðið lenti þannig á hennar her-
bergi að hún gat sjálf bjargað sér
úr flóðinu strax í byrjun. Næstu
tímana varð hún því að bíða eftir
því að ég fyndist. Flóðið hreif mig
með sér langa vegalengd og lenti
ég á vatnsrúmi úr næsta húsi og
það vafðist einhvern veginn utan
um mig. Ofan á mig fékk ég svo
fataskápinn minn með öllum föt-
unum mínum.“ Þessi ótrúlegi vafn-
ingur virkaði sem hálfgert hreið-
ur fyrir Tomasz, hélt á honum
hita og bjargaði lífi hans. „Ég var
mjög kalinn þegar ég fannst en
hefði getað verið verri. Ég áttaði
mig aldrei á því hvað hafði gerst
á þessum 25 tímum. Meðvitundin
datt út og inn og ég hélt að þetta
væri mjög langur martraðar-
kenndur draumur. Mér fannst ég
fljóta á einhverju, verða sjóveik-
ur og var það auðvitað vatnsrúm-
ið sem skapaði þá tilfinningu. Sem
betur fer eiginlega áttaði ég mig
ekki á því hvað gerst hafði meðan
ég var fastur í snjónum.“
Þegar Tomasz fannst var hann
fluttur til Ísafjarðar þar sem
móðir hans beið og dvaldi þar
næstu tvær vikurnar. Hann flutti
ekki aftur til Súðavíkur og kom
þangað fyrst tveimur árum síðar.
Hann segist sjálfur ekki hafa haft
neinar martraðir á seinni árum, og
hlakki alltaf til að fá snjó yfir jól
og áramót. Aftur á móti hafi móðir
hans skiljanlega alltaf áhyggj-
ur þegar veður sé vont og óttist
oft um hann. Þau misstu þó mikið
af vinum og meðal þeirra 13 Súð-
víkinga sem létust í flóðinu voru
mæðgur sem þau Vera og Tom-
asz leigðu hjá og bjuggu í sama
húsi. Stelpan var aðeins tveimur
árum eldri en Tomasz. „Ég hugsa
þó alls ekki mikið um þessa lífs-
reynslu verð ég að segja. Þetta
er eitthvað sem gerðist, hluti af
minni fortíð, en það er mikilvægt
að halda áfram og njóta þess að
maður hefur lífið. Ég er þó ekk-
ert feiminn að segja frá reynslu
minni sé ég spurður og það gerist
oft að flóðið í Súðavík berst á tal
þar sem ég er staddur án þess að
fólk viti að ég lenti í því, það var
bara síðast á sunnudaginn sem
það var.“ Slíkt hefur líka gerst þar
sem Tomasz er nærstaddur og þá
sérstaklega verið rætt um „strák-
inn sem var fastur í flóðinu í 24
klukkustundir“. „Það er svolít-
ið skrítið, jú, þegar maður lend-
ir í því en þetta voru það miklar
náttúruhamfarir að það er ekkert
skrítið að þetta sitji svolítið þungt
á þjóðarsálinni. Manni fannst
ótrúlegt að sjá hvað þjóðin stóð
sterk saman og breyttist þarna í
samheldna fjölskyldu. Þetta ár,
1995, með flóðinu fyrst í Súðavík
og svo á Flateyri, var mjög erf-
itt og þetta hvílir enn hálfþungt á
þjóðinni. Flestum þykir því gaman
að heyra sögu mína um hvernig ég
komst lífs af. Kærastan mín, hún
til dæmis hafði heyrt um strák-
inn sem lifði flóðið af og var mjög
hissa að heyra að það væri ég
þegar við vorum að byrja saman.“
Leið Tomaszar og móður hans lá í
Kópavoginn eftir flóðið og þar bjó
hann næstu árin og gekk í grunn-
skóla og svo síðar Menntaskólann
í Kópavogi. Það var talsvert erfið-
ara að aðlagast í svo miklu stærra
bæjarfélagi og Tomasz segir að
þau hafi átt fáa að, enda ekki með
neina ættingja fyrir sunnan. Þau
hafi þó komist í gegnum fyrstu
árin og smám saman hafi lífið
orðið auðveldara. „Á heimilinu var
töluð pólska og við mamma tölum
alltaf pólsku okkar á milli. Ég er
Pólverji og með pólskan ríkisborg-
ararétt en ég er búinn að búa hér
meira en helming ævi minnar og
lít því á mig sem nokkuð venjuleg-
an íslenskan strák. Mér þykir mjög
vænt um Pólland og er í miklu sam-
bandi við ættingja mína þar en þar
ytra eru litlir möguleikar. Þar væri
ég líklega ekki staddur í því starfi
sem ég er í dag eða með þá mennt-
un sem ég fékk hér á Íslandi.“
Tomasz útskrifaðist sem við-
skiptafræðingur frá Háskólanum
í Reykjavík fyrr í sumar og fékk
strax vinnu sem sérfræðingur á
markaðssviði Spron. Hann seg-
ist vera kominn í draumastarfið
og finnist fátt skemmtilegra en að
vakna á morgnana og fara í vinn-
una. Námið tók hann með kær-
ustu sinni, Berglindi Svansdótt-
ur, en þau urðu samferða í gegn-
um það frá byrjun og útskrifuðust
því bæði sem viðskiptafræðing-
ar í júní. „Við Berglind erum búin
að vera saman síðan við kynnt-
ust í sumarvinnu hjá Frumherja
þegar við vorum 18 ára gömul og
við erum trúlofuð í dag. Það var
frábært að fara í gegnum þetta
saman og svo slógum við tvær
flugur í einu höggi og unnum BS-
verkefnið okkar saman.“
Lokaverkefni Tomaszar og Berg-
lindar fjallaði einmitt um aðlög-
un Pólverja hér á landi og kom
þar margt forvitnilegt í ljós. „Við
tókum viðtöl við marga Pólverja
sem búsettir eru hér á landi og þar
kom meðal annars í ljós, að líkt og
reynsla mín er, gekk þeim Pólverj-
um sem fluttust í sveit mun betur
að aðlagast en þeim sem fluttu
beint í þéttbýlið. Í minni bæjun-
Þakklátur fyrir að vera til
Árið 1995 var lítill
pólskur drengur búinn
að eiga heima í Súðavík
í rúmt ár þegar snjóflóð
féll á bæinn og hreif
með sér 14 mannslíf.
Eftir um sólarhrings leit
í snjónum, þegar flestir
höfðu gefið upp vonina
um að fleiri fyndust á
lífi, fannst þessi 10 ára
gamli strákur, vafinn
inn í vatnsrúm. Í dag er
Tomasz Þór Veruson
sæll og glaður 23 ára
maður, nýútskrifaður
sem viðskiptafræð-
ingur úr Háskólanum
í Reykjavík, og sagði
Júlíu Margréti Alex-
andersdóttur að hann
kynni að meta hvern
lífsins dag.
Þetta ár, 1995, með flóðinu fyrst í Súðavík og svo á Flateyri, var mjög erfitt og þetta
hvílir enn hálfþungt á þjóðinni. Flestum þykir því gaman að heyra sögu mína um
hvernig ég komst lífs af. Kærastan mín, hún til dæmis hafði heyrt um strákinn
sem lifði flóðið af og var mjög hissa að heyra að það væri ég þegar við vorum að
byrja saman.“