Fréttablaðið - 13.10.2007, Qupperneq 18

greinar@frettabladid.is
P
ólitísk áhrif byltingarinnar í borgarstjórn Reykjavíkur
eru margvísleg. Í fyrsta lagi: Sexmenningarnir í borg-
arstjórnarflokki Sjálfstæðisflokksins sitja eftir með þá
ímynd að hafa fórnað meirihlutanum fyrir tæknilegan
ágreining við borgarstjóra og formann borgarráðs um
það hvort selja eigi hlutabréf einu og hálfu ári fyrr eða síðar.
Í öðru lagi: Birni Inga Hrafnssyni hefur tekist að styrkja til mik-
illa muna stöðu sína í baráttunni um forystu í Framsóknarflokkn-
um. Veikleiki hans í þeirri glímu var andstaða vinstri armsins og
hörð gagnrýni vinstri manna í borginni á sérhagsmunagæslu og
undirgefni við Sjálfstæðisflokkinn.
Nú hefur hann hefnt fyrir að Framsóknarflokknum var ýtt
út úr ríkisstjórn. Það gefur honum hetjuyfirbragð innan flokks.
Hann deyfir tortryggni vinstri armsins með því að sýna sjálfur að
flokkurinn geti ráðið úrslitum um myndun vinstra samstarfs. Um
leið losar hann sig undan gagnrýni vinstri flokkanna.
Þessi augljósa jákvæða stöðubreyting gæti hafa ýtt undir að
hann kaus að nota tækifærið sem honum gafst til þess að rjúfa
fráfarandi meirihluta. Í sumarbyrjun brást hann í sama tilgangi
málstað Halldórs Ásgrímssonar í sjávarútvegsmálum sem hann
hafði lengi þjónað.
Í þriðja lagi: Svandís Svavarsdóttir bjó til það pólitíska and-
rúmsloft sem gerði byltinguna mögulega. Fyrir vikið hefur hún
tryggt stöðu sína býsna vel sem arftaki forystunnar í Vinstri
grænu. Um leið hefur hún aukið líkurnar á því að flokkurinn
gangi til næstu kosninga undir nýrri forystu. Þó að Dagur Egg-
ertsson hafi að mestu haldið sig forviðris í baráttu síðustu daga
færir borgarstjóraembættið honum öruggan sess í forystu Sam-
fylkingarinnar. Hann gæti nýtt stöðuna til þess að verða þar raun-
verulegur varaleiðtogi.
Í fjórða lagi: Svandís Svavarsdóttir er nú bæði sækjandi og
verjandi í sama dómsmálinu þar sem deilt er um lögmæti eig-
endafundar Orkuveitunnar um sameiningu REI og Geysis. Þessi
ágreiningur velti hlassinu. Vandinn er sá að þar er engin mála-
miðlun. Annaðhvort er gerðin lögmæt eða ólógmæt. Dragi Svandís
Svavarsdóttir málsóknina til baka og fallist á lögmæti samþykkt-
anna verður hún að pólitísku gjalti andspænis borgarbúum. Lang-
an tíma myndi taka að vinna trúverðugleikann til baka.
Gangi Björn Ingi Hrafnsson inn í nýtt samstarf með þeim afar-
kostum að þurfa að viðurkenna ólögmæti samþykkta eigenda-
fundarins yrði hann að hreinu pólitísku viðundri. Kjarni málsins
er sá að þau geta ekki bæði haldið pólitísku höfði. Annaðhvort
þeirra þarf að fórna pólitískum trúverðugleika fyrir byltinguna.
Undan því verður ekki vikist.
Í fimmta lagi: Stærstu mistökin við sameiningu REI og Geysis
voru að láta hlut Orkuveitunnar í Hitaveitu Suðurnesja renna þar
inn. Meginröksemd Samfylkingarinnar og Framsóknarflokksins
fyrir því að mynda meirihlutann er að Orkuveitan eigi að fá mest-
an mögulegan arð af viðskiptunum. Það gerist með því að auka
hlut einkaaðila í orkulindum Hitaveitu Suðurnesja. Fallist Vinstri
græn á þessa ráðstöfun er málflutningur flokksins á Alþingi um
auðlindamál orðinn að marklausu raupi.
Í sjötta lagi: Ekkert bendir til að þessir atburðir hafi áhrif á
núverandi ríkisstjórn. En fari svo að nýja samstarfið gangi vel
og tveir af oddvitum meirihlutans verði orðnir flokksleiðtogar
við næstu þingkosningar gætu þeir aukið líkurnar á vinstri ríkis-
stjórn að þeim loknum.
Áhrifin
Hröð þróun innan Evrópu-sambandsins og æ nánara
samstarf milli aðildarríkja ESB
kallar á að Ísland og Noregur
endurnýi, þrói og skerpi stefnu
landanna í Evrópumálum.
Aðstæður okkar eru áþekkar.
Augljós ávinningur er af því að
löndin standi saman um ákveðin
forgangsmál þar sem við höfum
sameiginlegra hagsmuna að
gæta. Jafnframt þurfum við að
tryggja að fram fari opin
umræða með þátttöku sem
flestra heima fyrir.
Það er engum vafa undirorpið
að EES-samningurinn þjónar
báðum löndunum vel. Samning-
urinn tryggir fjölda íslenskra og
norskra fyrirtækja stöðug, jöfn
og hagfelld samkeppnisskilyrði.
EES-samningurinn veitir okkur
rétt til að koma að málum
snemma í stefnumótunarferlinu
innan ESB, en við höfum ekki
atkvæðisrétt þegar ákvarðanir
eru teknar. Því er brýnt að
Ísland og Noregur leiti allra
leiða, formlegra og óformlegra,
til að afla upplýsinga, koma að
málum og hafa áhrif.
Ísland og Noregur eru lítil
ríki. Því er mikilvægt að raða
vandlega í forgang þeim málum
sem okkur eru mikilvægust.
Leggja ber áherslu á þau svið
þar sem við höfum drjúgan
skerf fram að færa, þar sem
framlag okkar er ótvírætt á
vettvangi ESB og þar sem við
höfum augljósra hagsmuna að
gæta fyrir land og þjóð. Við
þurfum að leggja hart að okkur í
þessum efnum og vinna saman á
markvissan hátt. Brýnt er að
Íslendingar og Norðmenn veiti
hvorir öðrum öflugan stuðning
þegar augjós efni eru til. Þannig
eiga vinir að hjálpast að og það
er brýnt hagsmunamál beggja.
Við munum því, sem utanríkis-
ráðherrar, hittast reglulega til
þess að fjalla um EES-mál og
önnur Evrópumálefni.
Vinna ESB að mótun nýrrar
stefnu í málefnum sjávar er
dæmi um hvernig við getum
stillt saman strengi þegar
Ísland og Noregur hafa sameig-
inlegra hagsmuna að gæta í
tilteknu máli. Framkvæmda-
stjórn ESB lagði hinn 10.
október síðastliðinn fram
aðgerðaáætlun sem er mikil-
vægur áfangi í mótun heildar-
stefnu ESB í málefnum sjávar
og siglinga. Við lögðum áherslu
á að koma snemma inn í
stefnumótunarferlið innan ESB.
Framkvæmdastjórnin viður-
kennir að þeir fiskistofnar sem
Ísland og Noregur hafa umsjón
með séu þeir fiskistofnar sem
best er gengið um og eru
sterkastir í Evrópu. Við leggjum
því áherslu á mikilvægi sjálf-
bærrar nýtingar auðlinda sjávar
á grundvelli rannsóknargagna.
Þá var og mikilsvert fyrir
okkur að leggja áherslu á
hnattrænt eðli stefnunnar í
málefnum sjávar og siglinga og
þýðingu meginreglna þjóðarétt-
ar eins og hafréttarsamnings
SÞ. Baráttan gegn ólöglegum,
stjórnlausum og ótilkynntum
fiskveiðum er brýn á Íslandi og
í Noregi. Við vinnum því með
ESB að því að loka evrópskum
mörkuðum fyrir slíku veiði-
fangi. Af hálfu Íslands og
Noregs er frumkvæði ESB í
málefnum sjávar fagnað. Með
reynslu okkar og þekkingu
getum við lagt fram drjúgan
skerf til hinnar yfirgripsmiklu
stefnumörkunar ESB á þessu
mikilvæga sviði.
Annað dæmi er orku- og
loftslagsmál. Reynsla okkar og
hæfni á sviði endurnýjanlegrar
orku og hreinsitækni getur
orðið þarft framlag til stefnu-
mótunar ESB í loftslagsmálum.
Skjót upptaka kvótatilskipunar
ESB í EES-samninginn færir
okkur nær umræðunni innan
ESB um loftslagsmál.
Ísland og Noregur vinna og
ötullega saman að því að leggja
sitt af mörkum til félagslegrar
og efnahagslegrar uppbygging-
ar á Evrópska efnahagssvæðinu
með aðild að Þróunarsjóði
EFTA. Féð rennur til verkefna
og aðgerða, meðal annars á sviði
umhverfisverndar og sjálfbærr-
ar þróunar og til þess að efla hið
borgaralega samfélag í nýjum
aðildarríkjum ESB.
Vettvangur stjórnmála á ekki að
vera reykfyllt bakherbergi. Á
Evrópuþinginu er krafan um
gagnsæi og samræðustjórnmál
hávær. Við erum þeirrar
skoðunar að í þessu felist
tækifæri sem fulltrúar á
löggjafarþingum landa okkar
hafa ekki nýtt sem skyldi. Með
því að koma á traustara sam-
bandi við þingmannahópa innan
Evrópuþingsins gefst okkur
kjörið tækifæri til að miðla
upplýsingum um EES-samning-
inn og krefjandi verkefni
honum tengd. Um leið býðst
tækifæri til að ræða mikilvæg
mál eins og norræna módelið,
jafnréttismál og krefjandi
verkefni á sviði loftlags- og
orkumála. Reglulegar vinnu-
ferðir frá Íslandi og Noregi
munu þess utan bæta yfirsýn
yfir hagsmuni okkar og vinna að
framgangi þeirra gagnvart ESB.
Jafnframt verðum við að
tryggja að löggjafarþing landa
okkar láti EES-málin til sín taka
í auknum mæli heima fyrir og
að lögð verði meiri áhersla á
þau. Þingmenn þurfa að hafa
raunverulegt tækifæri til þess
að láta skoðun sína í ljós.
Noregur hefur tekið upp þann
sið í Stórþinginu að gerð sé
grein fyrir Evrópu- og EES-
málum á hálfs árs fresti.
Stórþingið hefur stutt aðgerðaá-
ætlun ríkisstjórnarinnar í
Evrópumálum. Hún felur í sér
tæplega eitt hundrað einstakar
aðgerðir sem miða að því að
Evrópuumræðan fái meira
vægi. Utanríkisráðherra
Íslands, sem fer með og
samræmir samskipti Íslands við
ESB, mun gera sérstaklega
grein fyrir Evrópu- og EES-
málum á Alþingi í vetur, en eitt
af markmiðum ríkisstjórnar
Íslands er að fram fari aukin og
upplýst umræða um samskipti
Íslands og ESB. Hingað til hefur
þessi skýrsla verið liður í
almennri skýrslu um stefnu
Íslands í utanríkismálum.
Við viljum bæði leggja okkar af
mörkum til að örva virka
umræðu um málefni Evrópu alls
staðar í samfélaginu. Eigi okkur
að takast að blása lífi í og gæta
til fulls að samskiptum okkar
við ESB verða allir þátttakendur
í atvinnulífinu, hagsmunasam-
tök, stjórnmálaflokkar, háskóla-
samfélagið og aðrir að vera með.
Því hefur Noregur stofnað
Þjóðarvettvang um Evrópumál.
Utanríkisráðherra Noregs leiðir
starfið, en fyrsti fundurinn var
haldinn árið 2006. Stefnt er að
því að þetta verði vettvangur
fyrir skoðanaskipti um stöðu
Noregs í Evrópu og samskiptin
við ESB. Á Íslandi er verið að
stofna nefnd skipaða þingmönn-
um úr öllum flokkum sem eiga
fulltrúa á Alþingi. Nefndin, sem
mun m.a. vinna með sérfræðing-
um og fræðasamfélaginu, skal
hafa vökult auga með hagsmun-
um Íslands á vettvangi ESB og
hvetja til upplýstrar umræðu
um tengsl Íslands við ESB.
Ísland og Noregur eru tvö
lönd sem bæði standa utan ESB
en alls ekki utan Evrópu. Með
aðild okkar að EES-samningnum
erum við þátttakendur í Evrópu-
samrunanum. Við framfylgjum
virkri stefnu og erum meðvituð
um hagsmuni okkar. Við tökum
þátt og virkjum íbúa landa
okkar í ferlið og umræðuna.
Samstaða eykur okkur kraft.
Höfundar eru utanríkisráðherrar
Íslands og Noregs.
Evrópa í brennidepli
Ísland og Noregur eru tvö lönd
sem bæði standa utan ESB
en alls ekki utan Evrópu. Með
aðild okkar að EES-samningn-
um erum við þátttakendur
í Evrópusamrunanum. Við
framfylgjum virkri stefnu og
erum meðvituð um hagsmuni
okkar.