Fréttablaðið - 12.11.2007, Blaðsíða 15

Sparisjóðurinn styrkir félagasamtök sem vinna starf sem
snýr að börnum og unglingum með geðraskanir. Allir
landsmenn geta lagt þessu góða málefni lið en Sparisjóðurinn
leggur fram 1.000 kr. fyrir hönd hvers viðskiptavinar sem
vill láta gott af sér leiða með því að styrkja félag innan
söfnunarinnar. Farðu inn á spar.is eða komdu við á næsta
afgreiðslustað Sparisjóðsins og gefðu þinn styrk.
F
í
t
o
n
/
S
Í
A
Ekki alls fyrir löngu var hjóna-band svartra og hvítra bannað
á ýmsum stöðum. Það þótti mikið
framfaraskref þegar farið var
eftir þeirri kennisetningu að
svartir og hvítir væru á allan hátt
jafnir, bara aðskildir. Þessi hugs-
un er nokkuð seig á ólíkum svið-
um mannlífsins – „jöfn en aðskil-
in“ – þótt sagan kenni okkur
auðvitað að þar sem er aðgrein-
ing, þar er ójöfnuður.
Hjónaband nútímans byggir á
lífssambandi tveggja jafningja
sem játa hvor öðrum ást sína og
heita trúmennsku. Þessi skilning-
ur á hjónabandi er afar nýr í
sögulegu samhengi og nánast
fjarstæðukennd hugsun hjá
meirihluta jarðarbúa enn þann
dag í dag. Í hverri umræðunni á
fætur annarri er þó talað eins og
„hjónabandið“ sé búið að vera eitt
algilt og óbreytilegt fyrirbæri um
aldir. Ekkert er fjær sanni. Það
hjónaband sem við þekkjum í dag
væri fullkomlega óhugsandi fyrir
100 árum eða 200, að
ekki sé talað um
fyrir 2.000 árum.
Hjónabandið hefur
tekið byltingar-
kenndum breyting-
um og er óþekkjan-
legt frá því sem var.
Sem þessar línur
eru skrifaðar liggur
fyrir Alþingi frum-
varp til laga um
breytt hjúskaparlög.
Breytingin er ein-
föld og í samræmi
við réttindi og skyld-
ur sem nú þegar
liggja fyrir í lands-
lögum – að kyn para
skipti ekki máli
þegar þau játa ást sína og skuld-
bindingar til hvors annars.
Í núgildandi hjúskaparlögum
er hvergi minnst á kristilegan til-
gang hjúskapar og ekkert í lögun-
um mismunar einstökum trúfé-
lögum. Í raun eru hjúskaparlögin
fáorð um þau grundvallarsjónar-
mið sem að baki hjúskap liggja,
en í stuttu máli má segja að inn-
takið sé þetta: hjúskapur er frjálst
samkomulag jafn-
ingja um lífssam-
band – samkomulag
sem auðvelt er að
stofna til og tiltölu-
lega auðvelt að ljúka
(nú til dags). Auk
ýmissa efnahags-
legra þátta felur
þetta samkomulag í
sér jafnrétti og sam-
stöðu hjóna, að þau
sýni hvort öðru
trúmennsku. Öllum
hlýtur að vera ljóst
að hjón geta verið
hjón þótt þau séu
barnlaus og því fell-
ur hin rótgróna hug-
mynd um hjónaband
sem stofnun æxlunar um sjálfa
sig.
Nú má deila um það hvort allir
sem finna sig í hjónabandi full-
nægi þeim sjónarmiðum sem lög
kveða á um – um trúmennsku í
lífssambandi jafningja. Þar er án
efa víða pottur brotinn þótt fáir
tali um það sem sérstaka ógnun
við hjónaband nútímans. En ef
innihald hjónabandsins byggir á
þessum gildum þá er ómögulegt
að skilja hvernig tveir fullorðnir
einstaklingar af sama kyni sem
gangast undir þessa skilmála séu
að gengisfella hjónabandið eða
stríða gegn hinni róttæku nútíma-
hugsun hjúskapar sem lífssam-
band jafningja. Kærleikanum á
væntanlega alltaf að taka fagn-
andi, og í sögulegu samhengi er
sú lagabreyting sem nú liggur
fyrir smávægileg miðað við þær
byltingar sem stofnun hjóna-
bandsins hefur gengið í gegnum
um aldirnar. Þetta er spurning
um jafnræði og þetta er líka
spurning um mannkærleika í
nútímasamfélagi ólíkra fjöl-
skyldumynstra.
Ég heiti á alþingismenn að fara
eftir eigin samvisku í þessu máli
– eins og stjórnarskrá lýðveldis-
ins gerir ráð fyrir – og láta aðra
pólitík lönd og leið. Ef þeir gera
það efast ég ekki um að þverpól-
itísk samstaða og meirihlutasam-
þykkt þingmanna úr öllum flokk-
um náist í málinu, íslensku
löggjafarsamkundunni til sóma.
Höfundur er varaþingmaður VG.
Hjónabandið