Fréttablaðið - 15.11.2007, Blaðsíða 64

Frá og með morgundeginum
verður sýningin Ferðalok – um
manninn, skáldið og náttúrufræð-
inginn Jónas Hallgrímsson – opin
á sýningartíma í Þjóðmenningar-
húsinu við Hverfisgötu, eða alla
daga frá kl. 11 til 17. Sýningin ber
heiti eins ljóða skáldsins. Hún er
sett upp í tilefni af 200 ára fæð-
ingarafmælii hans en Jónas
fæddist á Hrauni í Öxnadal 16.
nóvember árið 1807 og opnar
sýningin því fyrir almenningi á
200 ára fæðingarafmæli skálds-
ins.
Jónasar Hallgrímssonar er
jafnan minnst sem listaskáldsins
góða. Hann var jafnframt með
lærðustu mönnum síns tíma hér á
landi. Auk lokaprófs í náttúruvís-
indum hafði hann próf frá Bessa-
stöðum, studiosus theologiæ, sem
gerði hann gjaldgengan til prests-
embættis á Íslandi, og candidat-
us philosophiæ próf með ágætis-
einkunn frá Hafnarháskóla.
Jónas var einn stofnenda tíma-
ritsins Fjölnis en þau skrif og
þýðingar sem þar birtust áttu
mikinn þátt í endurnýjun íslensks
ritmáls og höfðu langvinn áhrif á
menningar- og stjórnmálalíf
Íslendinga.
Sýningin er gerð að frumkvæði
menntamálaráðuneytisins sem
skipaði nefnd til að undirbúa
afmælishald á árinu. Formaður
afmælisnefndar er Halldór
Blöndal, fyrrverandi forseti
Alþingis. Sýningarstjóri og hönn-
uður er Björn G. Björnsson. Páll
Valsson, höfundur ævisögu
Jónasar Hallgrímssonar, skrifaði
texta um manninn og skáldið, en
Sigurður Steinþórsson jarðfræð-
ingur texta um náttúrufræðing-
inn Jónas. Margrét Eggertsdóttir,
Sveinn Jakobsson og Guðrún
Kvaran lögðu einnig til texta.
Handrit, myndir, munir og
önnur sýningargögn eru frá
ýmsum söfnum hérlendis og í
Danmörku.
Ferðalok Jónasar
Sérstaða þessarar bókar er augljós; hún er á ensku,
skáldkonan íslensk en ljóðin á tungu Shakespeares.
Þetta eru persónulegar vangaveltur heimskonu
sem yrkir um sjálfa sig og náttúruna og það sem
fyrir augu ber, jafnt heima sem að heiman –
Miðsjó, Kafka, Thingvelli (28, 31, 34). Samtíningur
– og forsendan einföld; „að ljá hugmyndum sínum
vængi, það varðar mestu“(13). En fljúga ljóðin?
Eins og engill á póstkorti, lóðrétt.
Heimsmynd ljóðanna er dísæt lumma sem bæði
er hægt að smjatta á og verða nokkuð bumbult af –
ræðst af smekk og sætuþörf. Lífssýnin er ekki
flókin; ég er samsemd náttúrunnar, náttúran er
unaðsríkur ídyll: „I see a beautiful landscape ...
That´s how my life is too“(33), „Life is laughter and
peace“(46) – í hráþýðingu: „Sé ég að fögur er hlíðin
... Þannig er ævi mín einnig, Lífið er hlátur og ró“.
Bókin er barmafull af þessum frumrómantísku
makindum – í Töfragarðinum (38) sest skáldkonan
niður við garð bernsku sinnar, ilmandi grafreit,
veggirnir hvítir sem vonin, dúfur og dauðir í kór:
„All as a whole is in harmony, the life outside
embraces the life inside“ – vistin er heildrænt
samræmi, lífið utangarðs umfaðmar eilífðina innan
veggja. Draumaveröld skáldsins? Hví ekki, ef
Jónas Hallgrímsson hefði fæðst í þessari bók hefði
hann gengið í stúku og sleppt því að hrasa.
Skáldkonunni er nokkuð í mun að sigra fæðingar-
hreppinn sinn („alltaf gaman að skreppa í óperuna í
útlöndum“ 31) og þvo um leið ímynd skrælingjans,
sviðasvipinn (við erum það sem við etum), af
fjallkonunni og göfga þannig íslenskt kyn í augum
enskumælandi lesenda sinna: „Am still washing the
truth and thinking how good it is I didn´t become a
farmer´s wife“ (30) – laugar sannleikann og lofar
það lán að hafa ekki eignast íslenskan búkarl. „Það
hlæja allir að mér þegar ég segist gæti hafa látið
mér koma það til hugar að giftast myndarbónda að
austan“ segir skáldkonan og reynir að „þvo ímynd
hans úr hugskoti sínu“ þótt hann fylgi eins og
innmaturinn sviðunum. Þá efast hún um sigurinn;
að skola af sér fortíðinni er „eins og að hætta að
anda og láta síðan eins og einskis sé vant“ í lífi og
starfi og þvætti. Gengur ekki upp.
En bíðum nú við – er það ef til vill „dauði, eða
bara gleði yfir því að vera á lífi“ (34) að lofsyngja
sköpunarverkið, játa því ást sína og sameinast því í
eilífri sælu eins og „þögull ómur sem svífur yfir
Thingvellir“? Ekki spurning; gleðin. Bíðum enn við;
„lífið höfum við að láni, tímasprengja í farteskinu,
sérhver stund er feigðarför“ segir í ljóðinu För (44)
– en skáldkonan slekkur kvíðann strax á síðunni
öndvert (45), minnir lesanda sinn á sáttmála guðs
við urtir, skepnur og menn; þetta bjargast, bæði
hérna og hinumegin.
Það er staðfest í næstsíðasta ljóðinu, Lífið;
lögmálið er óhagganlegt, óumdeilanlegt, lífið er
ekki spurn: „Lífið er lófi og segir allt sem segja
þarf, Lífð er“! (46). Og því reyna ljóðin að líkja
eftir, segja „all there is to say“ svo lesandinn fái
notið lummunnar óáreittur. Þótt engillinn hrapi.
Vaðall - (ísl)ensk ljóð á enskuDidda Hjartardóttir opnar sýn-ingu á ljósmyndum í Hoff-
mannsgalleríi á morgun kl. 17.
Á sýningunni heldur Didda
áfram að vinna út frá götukorta-
bókinni London A-Z með því að
kortleggja hluta götunnar
Green Lanes í London og heim-
færa hana á gang Reykjavíkur-
akademíunnar.
Í Green Lanes og nágrenni
eru margir íbúar af tyrknesk-
um uppruna. Við götuna eru
ótalmargir tyrkneskir veitinga-
staðir, búðir, ferðaskrifstofur
og fleira. Þetta gæti þó verið
hverfandi heimur þar sem fast-
eignasalar úr fínni hverfum eru
nú farnir að opna skrifstofur á
Green Lanes. Didda fangar
hversdagslega stemningu við
götuna og endurskapar hana.
Að vissu leyti má heimfæra
flutning götunnar Green Lanes
til Hringbrautar upp á búferla-
flutning Diddu frá London til
Reykjavíkur nýlega; hverfi og
götur verða fyrir áhrifum
þeirra sem þar búa og starfa;
tímabil renna sitt skeið á enda;
alltaf tekur eitthvað nýtt við en
hvað verður um það sem fyrir
var?
Didda vann síðast með götu-
kortabækur í risastóru útiverki
í Rockville á Reykjanesi á sýn-
ingunni Project Patterson
haustið 2006; áður hefur hún
unnið með svipaðar hugmyndir
í kassaverkum og málverkum.
Didda lauk námi frá Myndlista-
og handíðaskóla Íslands árið
1987 og stundaði framhaldsnám
við Slade School of Fine Art í
London 1987-1989 og hefur
verið búsett þar síðan.
Hoffmannsgallerí er í Reykja-
víkurakademíunni á 4. hæð í JL-
húsinu við Hringbraut 121 í
Reykjavík. Sýningin, sem stend-
ur fram yfir áramót, er opin alla
virka daga frá 9–17.
London á Hringbraut
Ríkisrekna breska sjónvarpsstöðin
BBC1 kunngerði nýlega áform sín
um að senda út nýjan þátt í anda X-
Factor keppninnar. Munurinn er þó
sá að í þættinum munu breskir
kórar etja kappi í sönglist og fá
áhorfendur að velja sigurvegara
keppninnar.
Skráðir kórar í Bretlandi eru yfir
25.000 talsins og því varla hægt að
segja að sönglistin sé í lægð. Aftur
á móti vonast BBC 1 til þess að
framtakið veiti kórstarfsemi and-
litslyftingu. Áhersla verður lögð á
að áhugaverðar persónur manni
kórana og að allir kórfélagar séu
smart í tauinu.
Útvarpsstöðin BBC Radio 3,
sem einnig er ríkisrekin, hefur
lengi staðið fyrir virtri kórakeppni
þar sem besti kór Bretlandseyja
er valinn ár hvert. Sú keppni hefur
þó verið fremur hefðbundin í snið-
um og aðaláherslan verið á flutn-
ing kórsins á tónverkum. Sigur-
kórnum úr sjónvarpskeppninni
mun veitast réttur til þess að taka
þátt í útvarpskeppninni, þó líklegt
þyki að sjónvarpsáhorfendur og
útvarpshlustendur komi til með að
láta í ljósi afar ólíkan smekk á
kórum.
BBC 1 hefur áður sent út svip-
aða keppnisþætti þar sem sam-
kvæmisdönsurum var att saman
og nutu þeir mikilla vinsælda. Í
kjölfar þeirra fjölgaði mjög
iðkendum samkvæmisdansa. Því
verður fróðlegt að sjá hvaða áhrif
nýju þættirnir munu hafa á kóra-
starfsemi á Bretlandi.
Kórar kljást í beinni