Fréttablaðið - 07.12.2007, Page 22

22 7. desember 2007 FÖSTUDAGUR
> Spá um mannfjöldaþróun á Íslandi
HEIMILD: HAGSTOFA ÍSLANDS
43
7.
84
4
35
2.
70
5
38
5.
04
4
31
9.
12
2
41
2.
85
8
2010 2020 2030 2040 2050
Svona erum við
fréttir og fróðleikur
FRÉTTASKÝRING
JÓN SIGURÐUR EYJÓLFSSON
jse@frettabladid.is
Flest tjón og slys í umferð-
inni verða á föstudögum.
Hættulegustu gatnamótin
eru við Kringlumýrarbraut
og Miklubraut og sautján
ára ökumenn ollu nær
þriðjungi færri slysum en
ökumenn sem eru einu ári
eldri. Þeir stóðu sig einnig
mun betur en nítján ára
ökumenn.
Föstudagur er í hugum margra
dagur fagurra fyrirheita og marg-
ir halda heim úr vinnu fullir til-
hlökkunar. Ströng vinnuvika er þá
að baki en frídagar í faðmi fjöl-
skyldu fram undan. Ef rýnt er í
tölur lögreglunnar á höfuðborgar-
svæðinu má þó einnig sjá að föstu-
deginum fylgja fleiri slys og tjón í
umferðinni en aðra daga svo veg-
farendur skyldu varast það að láta
óþreyjuna ná tökum á sér þótt
heimferðin geti reynst seinfarin í
dag.
Frá ársbyrjun og til nóvember-
loka hafa orðið 852 slys í umferð-
inni á höfuðborgarsvæðinu. Þar af
hafa 146 komið upp á föstudegi,
eða sautján prósent. Flest slys-
anna verða milli klukkan fjögur
og fimm síðdegis enda eru þá
flestir á leið úr vinnu.
Ef miðað er við gögn frá Sjóvá
Forvarnarhúsi um slys og tjón er
það sama uppi á teningnum; hvort
sem tekið er höfuðborgarsvæðið
eða landið allt verða flest slys og
tjón á föstudegi.
Gatnamót Kringlumýrarbrautar og
Miklubrautar
Mesta slysagildran á landinu er
gatnamót Kringlumýrarbrautar og
Miklubrautar. Ef miðað er við gögn
frá Sjóvá Forvarnarhúsinu um slys
og tjón á síðasta ári kemur í ljós að
átján prósent slysa og þrettán pró-
sent tjóna verða á þessum gatna-
mótum. Hvað tjónum viðvíkur
verða þau flest við aftanákeyrslur.
„Oft eru þetta tjón þar sem ekið er
aftan á heiðar lega ökumenn sem
stoppa á gulu ljósi en eru svo
óheppnir að fá næsta bíl aftan á sig
þar sem ökumaður hans á ekki von
á því að ökumaður bílsins fyrir
framan virði gula ljósið og ætlar
sér meira að segja sjálfur yfir á
rauðgulu ef svo mætti segja,“
útskýrir Einar Guðmundsson, for-
stöðumaður Sjóvár Forvarnarhúss.
Ökumönnum er því hollast að fara
sér hægt hjá umferðarljósunum og
gera frekar ráð fyrir því að öku-
maður í bifreiðinni á undan virði
umferðarljós.
Hugmyndir hafa verið uppi um
að leiða Kringlumýrarbraut og
Miklubraut í stokk neðanjarðar en
hafa hringtorg ofanjarðar þar sem
ökumenn geti beygt út af þessum
götum.
„Það voru því mikil vonbrigði að
nýr meirihluti í borgarstjórn skyldi
taka þessar framkvæmdir af dag-
skrá miðað við þann fjölda slysa
sem á sér stað þarna,“ segir Einar.
Einnig er hægt að draga úr hætt-
unni sem leynast á hinum ýmsu
gatnamótum með því að liðka fyrir
umferð á nálægum stöðum. Til
dæmis hefur slysum og tjónum
stórlega fækkað á gatnamótum
Bústaðavegar og Reykjanesbraut-
ar síðustu ár og spurning er hvort
framkvæmdir við Mjódd sem liðk-
aði fyrir umferð þar eigi þátt í
þeirri heillaþróun.
Karlar valda fleiri slysum og tjónum
Þegar gögnin eru skoðuð út frá aldri
og kyni þeirra sem verða fyrir slys-
um og tjónum kemur ýmislegt
athyglisvert í ljós. Til dæmis eru
það mun fleiri karlar sem verða
fyrir slysum og tjónum á höfuð-
borgarsvæðinu, eða um 60 prósent,
samkvæmt upplýsingum frá For-
varnarhúsinu. Það sem af er þessu
ári hafa 15 beðið bana í umferðinni
á landinu öllu en þar af eru aðeins
tvær konur. 145 hafa orðið fyrir
alvarlegu slysi; 95 karlmenn og 50
konur.
Ökunámið skiptir meira máli en
aldur ökumanna
Flestir skyldu halda að yngstu
ökumennirnir yllu mestum skaða.
Hugmyndir um að hækka ökuleyfis-
aldurinn hafa farið fjöllum hærra
undanfarin ár. Gögn Forvarnarhúss
benda hins vegar til þess að öku-
kennslan sjálf og aðgerðir sem bein-
ast að nýjum ökumönnum hafa mun
meiri áhrif en aldur ökumanna. Á
síðasta ári voru langflestir tjónvald-
arnir 18 og 19 ára. Hvor árgangur
hafði valdið 129 þeim tjónum sem
tilkynnt voru hjá Sjóvá. 17 ára
nýgræðingarnir koma hins vegar
langt á eftir með 79 tjón á sam-
viskunni. En það þurfa heldur ekki
allir að vera með ökuréttindi til að
valda tjóni því 16 ára unglingar urðu
valdir að 82 tjónum. Það er því ljóst
að æfingaaksturinn tekur sinn toll
en þó ber að geta þess að árangur
yngri ökumanna hefur batnað með
árunum en árið 1989 urðu 40 prósent
nýrra ökumanna fyrir tjóni. Það sem
er enn athyglisverðara er að þeir
sem voru á 19. ári ollu 43 slysum í
umferðinni af þeim sem eru einu ári
yngri slösuðust ollu aðeins 17 eða
næstum því þriðjungi færri.
„Undanfarin ár hafa 17 ára öku-
menn verið valdar að langflestum
slysum en svo hefur það hlutfall
farið minnkandi en nú er svo komið,
í fyrsta sinn, að þeir valda færri
tjónum en hinir sem eru einu og
tveimur árum eldri,“ segir Einar.
„Hugsanlega er skýringuna að finna
í ökumatinu sem sett var á í fyrra
en það þýðir að ef ökumaður fær
fjóra refsipunkta meðan hann er
með bráðabirgðaskírteini fer hann í
akstursbann og þarf því að fara á
námskeið og taka prófið aftur.
Hugsunin er sú að sá sem fær fjóra
punkta svona skömmu eftir að hafa
farið í gegnum ökunámið hafi hrein-
lega ekki verið að fylgjast með og
hefur því þörf á að fara yfir þetta
aftur. Ef þetta er ekki skýringin má
velta því fyrir sér hvort þetta sé
svona svakalega klár árgangur,“
segir Einar og hlær við.
35 ára ökumenn, sem ættu að
hafa nokkuð góða ökureynslu, ollu
70 tjónum eða einungis níu færri en
nýgræðingarnir. Eflaust gæti það
reynst fleirum en nýgræðingum
erfitt að sleppa við þessa fjóra
punkta en það þarf ekki annað en að
aka yfir á rauðu ljósi til að fá þá.
En hvað sem allri tölfræði líður
þá ættu ökumenn að fara varlega í
umferðinni í dag sem og aðra daga;
af hvaða aldri og kyni sem hann nú
er og sama hvaða gatnamót hann
fer um.
Félagið Landsnet hf. á og rekur allar
megin flutningslínur rafmagns á Íslandi.
Til svokallaðs stofnulínukerfis telast allar
rafmagnslínur sem eru með 66 kílóvatta
spennu og hærri auk 33 kílóvatta.
Hvert er hlutverk Landsnets?
Hlutverk Landsnets er að annast flutning
á raforku um landið og kerfisstjórnun
samkvæmt ákvæðum raforkulaga frá því
árið 2003. Félaginu er ekki heimilt að
stunda aðra starfsemi en þá sem því er
nauðsynleg til að geta rækt skyldur sínar
samkvæmt raforkulögum. Þó er félaginu
heimilt að reka raforkumarkað. Stjórn
félagsins á að vera sjálfstæð gagnvart
öðrum fyrirtækjum sem stunda vinnslu,
dreifingu eða sölu raforku eftir því sem
nánar er ákveðið í samþykktum þess.
Hverjir eru eigendur Landsnets?
Langsamlega stærsti eigandi Landsnets,
með um 68 prósenta hlut, er Landsvirkjun
en aðrir eigendur eru RARIK, Orkuveita
Reykjavíkur og Orkubú Vestfjarða. Félögin
hafa lagt inn flutningsvirki sín sem hlutafé.
Í ársbyrjun 2005 voru áætluð verðmæti
flutningskerfis Landsnets um sjötíu millj-
arðar að stofnvirði en bókfært virði þeirra
var um 32 milljarðar. Verðmætin eru að
mestu leyti bundin í háspennulínum og
tengivirkjum.
Hvaða veitur eru tengdar Landsneti?
Allar dreifiveitur og stórnotendur eru
tengdar við flutningskerfi Landsnets hf.
Allar virkjanir sem eru sjö megavött og
stærri eiga að tengjast flutningskerfinu
samkvæmt lögum.
Flest tjón verða við aftanákeyrslur
UMFERÐ UM KRINGLUMÝRARBRAUT Umferðin um Kringlumýrarbraut getur verið
þung og á henni er að finna mörg varasöm gatnamót. Það er því betra að passa sig í
umferðinni í dag, föstudag, en flestu tjónin og slysin verða á þessum degi.
TÍÐNI UMFERÐARSLYSA
EFTIR VIKUDÖGUM 2007
Hlutfall tjóna og slysa tilkynnt trygg-
ingarfélögum eftir vikudögum á land-
inu öllu.
Fjöldi tjóna Fjöldi slasaðra
Sunnudagur 9,0% 16,7%
Mánudagur 15,5% 15,9%
Þriðjudagur 15,3% 12,3%
Miðvikudagur 15,3% 11,7%
Fimmtudagur 15,9% 14,2%
Föstudagur 17,4% 18,7%
Laugardagur 11,6% 10,6%
Heimild: Forvarnarhús Sjóvár.
Tjón
Slys
15 25 35 45 55 65 75 85 91
129
38
43
86
70
30
16
1
5
15
0
7
aldur
FJÖLDI TJÓNA OG SLYSA EFTIR ALDRI
Uppi eru hugmynd-
ir um að koma
svokallaðri sjávar-
fallavirkjun fyrir í
Breiðafirði. Róbert
A. Stefánsson er
forstöðumaður
Náttúrustofu Vestur-
lands.
Hvernig
virka sjávar-
fallavirkjanir? Þær
nota sjávarfalla-
strauma til að snúa
hverflum og framleiða rafmagn. Þetta
er frekar einföld eðlisfræði en Breiða-
fjörðurinn hefur helst verið nefndur
þar sem sjávarfallastraumar hér eru
sterkari en annars staðar.
Hvaða áhrif hafa sjávarfallavirkj-
anir á lífríki sjávar? Það er nú talið
að áhrifin á lífríkið séu minni háttar,
en það á eftir að skoða þetta betur.
Ég veit í raun ekki um nein neikvæð
áhrif.
Eru þessar virkjanir sniðugar? Ég
veit ekkert um hagkvæmnina en
menn telja að þetta sé möguleiki.
Það sem ég hef mestar áhyggjur af
eru landslagsáhrif, þá ræður mestu
hvort menn sökkvi tækjabúnaðinum
í sjó eða hafi hann uppi á landi og
þá óttast ég sjónmengun af völdum
virkjana af þessu tagi.
SPURT & SVARAÐ
SJÁVARFALLAVIRKJANIR
Áhrif á lífríki
minni háttar
RÓBERT A.
STEFÁNSSON
Forstöðumaður
Náttúrustofu
Vesturlands.
FBL-GREINING: LANDSNET HF.
Sér um flutning rafmagnsins um landið