Fréttablaðið - 20.01.2008, Qupperneq 10

10 20. janúar 2008 SUNNUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
BITBEIN Árni Páll Árnason spyr:
Fyrirtæki verða
ekki tjóðruð
Spurningin um stöðu gjaldmiðilsins er sennilega
áleitnasta spurningin sem uppi er í íslenskum stjórn-
málum í dag. Sú staðreynd hefur hins vegar ekki
borist til Stjórnarráðsins þar sem formaður Sjálf-
stæðisflokksins fer með völd. Hann skellir skolla-
eyrum við þeirri staðreynd að við séum í vanda og
látum spákaupmönnum einhvers staðar úti í heimi
það eftir að leika sér með hagsmuni Íslendinga. Yfir
þessu er ekki mikil reisn fyrir ríkisstjórnina. Þetta
þýðir að viðskiptalífið grípur til sinna ráða.
Breyttir tímar
Tímarnir breytast og mennirnir með. Landamæri, í
þeim skilningi sem menn lögðu áður í það hugtak,
eru að þurrkast út. Fólk, fjármagn, viðskipti og þjón-
usta flæða frítt á innri markaði Evrópu. Þar erum
við og þar viljum við vera. En nú er aftur komið að
tímamótum.
Í minni tíð sem viðskiptaráðherra setti ég fram þá
skoðun að tímabært væri að velta fyrir sér upptöku
evru hér á landi. Annaðhvort einhliða eða að reynt
yrði að fá aðild að Efnahags- og myntbandalagi ESB
(EMU) án ESB-aðildar. Það sem ég hafði í huga var
ekki síst það að vekja umræðu um málið. Neikvætt
svar við þessum bollaleggingum um mögulega aðild
að EMU barst frá embættismönnum ESB. Samsvar-
andi svar hefur borist frá seðlabankastjóra Evrópu-
bankans.
Það að taka einhliða upp evru hefur verið til
umræðu af og til síðan og flestir sjá að það er
ýmsum erfiðleikum háð. Eins hafa aðrir gjaldmiðlar
verið nefndir svo sem svissneskur franki og dollari.
Forsætisráðherra telur liggja beinast við að taka
upp dollara ef að eitthvað eigi að ræða slíka hluti.
Að gera upp í öðrum gjaldmiðli
Við höfum nýtt tímann illa. Umræðan um íslensku
krónuna heldur áfram og ekki líður svo vika að ekki
sé boðað til ráðstefnu um málið. Viðskiptaþing
verður haldið um miðjan febrúar og er yfirskriftin
„Íslenska krónan – byrði eða blóraböggull?“ Staðan
er sú að evran tekur sig sennilega upp sjálf sem er
ekki góður kostur.
Við búum í frjálsu þjóðfélagi. Fyrirtæki verða ekki
tjóðruð við stein. Þeim fyrirtækjum sem starfa á
alþjóðavettvangi ber engin skylda til að hafa
höfuðstöðvar sínar hér á landi. Ég efast þó ekki um
að þau vilji það helst og það er afar mikilvægt fyrir
íslenskt efnahagslíf.
Þess vegna verða lög og reglur að vera þannig að
þeim sé mögulegt að nota annan gjaldmiðil í
uppgjöri sínu en íslensku krónuna.
Séu íslensk lög og reglur í andstöðu við það í dag
þarf að gera breytingar.
Heimildin þarf
að vera rúm
Þegar ákvæði voru sett í lög um ársreikninga árið
2002 sem heimiluðu fyrirtækjum að sækja um
heimild til færslu bókhalds og samningar ársreikn-
ings í erlendum gjaldmiðli var markmiðið að rýmka
og bæta starfsskilyrði fyrirtækja. Ætlun löggjafans
var að ívilna með þessum hætti fyrirtækjum sem
hefðu drýgstan hluta starfsemi sinnar í erlendum
gjaldmiðli og hefðu meira tjón en ávinning af
uppgjöri í íslensku krónunni.
Undarleg afgreiðsla Ársreikningaskrár
Undanfarið hefur mikið verið fjallað um synjun
Ársreikningaskrár á erindum Landic Property og
Kaupþings um heimild til uppgjörs í evru. Það sem
einkennir báðar þessar umsóknir er að íslenska
krónan er léttvæg í rekstri fyrirtækjanna beggja og
vegur innan við 30%. Evran er hins vegar ekki sá
gjaldmiðill sem vegur þyngst af erlendum gjald-
miðlum í rekstri félaganna og því leiðir túlkun
laganna til þess að danskar eða sænskar krónur séu
nærtækari kostur. Báðir eru þeir gjaldmiðlar hins
vegar nátengdir evru og því eðlilegast út frá
viðskiptaforsendum að fyrirtækin sækist eftir
uppgjöri í sterkasta gjaldmiðlinum, enda ætla þau
sér sókn á Evrópumarkaði.
Þessi bókstafsskýring kann að eiga stoð í lagatext-
anum en á sér enga stoð í raunveruleikanum og
vinnur gegn markmiði laganna. Svíar eru skuld-
bundnir sem aðilar að ESB til að taka upp evru og
því tjaldað til einnar nætur ef íslenskum fyrirtækj-
um er vísað í það geitarhús að leita ullar. Túlkun
stjórnvalda tekur á sig mynd fáránleikans þegar því
er haldið fram að danska krónan og evran séu tveir
aðskildir gjaldmiðlar. Danska krónan er fasttengd
evrunni með formlegu samkomulagi og það er því
hrein hundalógík að túlka hlutdeild í evrum og
dönskum krónum sem hlutdeild í tveimur ólíkum
gjaldmiðlum.
Ástæðulaus mismunun
Niðurstaða Ársreikningaskrár skapar óeðlilegan og
ástæðulausan aðstöðumun milli þeirra fyrirtækja
sem eiga viðskipti á einu gjaldmiðilssvæði, svo sem
á evrusvæðinu eða í Bandaríkjunum, í samanburði
við fyrirtæki sem starfa á neytendamarkaði í
mörgum löndum Norður-Evrópu. Það er líka
fáránlegt ef fyrirtækin þurfa að halda áfram að gera
upp í krónum, sem vegur rétt um fjórðung í rekstri
hvors um sig.
Við eigum auðvitað áfram að skilyrða heimild til
uppgjörs í erlendum gjaldmiðli því að fyrirtæki eigi
höfuðstarfsemi sína utanlands. Við eigum hins vegar
ekki að mismuna fyrirtækjum eftir því hvar í
útlöndum þau stunda starfsemi og beita útúrsnún-
ingum til að þvinga íslensk fyrirtæki til að nota
krónuna. Ef stjórnvöld telja sig ekki geta veitt
fyrirtækjum sem sannanlega hafa drýgstan hluta
starfsemi sinnar erlendis eðlilegt svigrúm á
grundvelli gildandi laga, þarf einfaldlega að skýra
lagatextann til að skapa íslenskum fyrirtækjum
eðlilegt starfsumhverfi.
Á að breyta reglum um heimildir fyrir-
tækja til að gera upp í erlendri mynt?
VALGERÐUR
SVERRISDÓTTIR
ÁRNI PÁLL
ÁRNASON
Enginn talaði meira
Guðjón Ólafur Jónsson framsóknar-
maður kann að stappa sínu fólki
saman eins og alræmd nýárskveðja
hans ber vitni. Þar þakkar hann
stuðninginn sem hann hefur notið
innan flokksins í gegnum tíðina.
Þá ábyrgð hafi hann axlað með því
að tala mest allra stjórnarliða þá
fjórtán mánuði sem hann sat á þingi
fyrir flokkinn „og einhvern tímann
var tekið eftir hvað ég
sagði“. Guðjón minnir
hins vegar á að sundur-
þykkja og óeining megi
ekki verða flokkn-
um að falli. Til
dæmis verði
að
kveða í kútinn kjaftasögur um að
frambjóðendur hafi eytt hundruðum
þúsunda króna í fatakaup á kostnað
flokksins fyrir síðustu borgarstjórnar-
kosningar.
Með svona vini...
Þessar gróusögur koma flatt upp á
flokkssystkin Guðjóns. Og flesta
aðra reyndar. Að minnsta kosti
hefur enginn annars gefið sig
fram sem þykist hafa heyrt
þann kvitt að framsóknarmenn
hafi skartað sig á kostnað
flokksins. En það er rétt
hjá Guðjóni Ólafi, nú
þarf Framsókn að leið-
rétta slíkar sögur. Þökk
sé honum. Sjálfsagt
hugsa ófáir framsæknir
til hvers þeir þurfi á
pólitískum andstæðingum að halda
með mann á borð við Guðjón Ólaf
innan sinna raða.
Vinslit í Framsókn
Vinstri græni friðarsinninn Stefán
Pálsson gerir bréf Guðjóns Ólafs að
umtalsefni á bloggsíðu sinni og
veltir fyrir sér hvað búi að baki:
„En hvernig eða það – voru
ekki Björn Ingi og Guðjón
Ólafur vopnabræður og trún-
aðarvinir? Ég man ekki betur en
að það hafi verið Guðjón Ólafur
sem dró Binga í Framsókn-
arflokkinn. Hvernig slettist
upp á vinskapinn? Það
skal enginn segja mér að
ofgreiddir fatapeningar séu
hin raunverulega ástæða…“
Bergsteinn@frettabladid.is
Þeim fyrirtækjum sem starfa á alþjóðavettvangi
ber engin skylda til að hafa höfuðstöðvar sínar
hér á landi. Ég efast þó ekki um að þau vilji það
helst...
E
kki eru nema fáeinir áratugir síðan mennirnir
fóru að átta sig á því að til þess að jörðin og henn-
ar gæði gætu nýst niðjum okkar um ókomna fram-
tíð þyrfti hugarfarsbyltingu. Í fyrstu var rödd þessi
mjóróma og fjöldinn afgreiddi hana sem sérvisku
fámenns hóps. Smám saman hefur þó þessum hópi, sem talar
fyrir framtíð jarðarinnar, vaxið ásmegin og rödd hans er nú
sífellt sterkari og heyrist víðar.
Í vikunni var sögð sú frétt að dregið hefði úr óflokkuðu
heimilissorpi í Reykjavík þrátt fyrir að íbúum borgarinnar
hefði fjölgað. Að vísu var um lítils háttar samdrátt að ræða en
fréttin var góð í ljósi þess að fram að árinu 2007 hafði óflokkað
heimilissorp aðeins aukist.
Guðmundur B. Friðriksson, skrifstofustjóri hjá umhverfis-
sviði Reykjavíkurborgar, þakkaði þessa þróun í fréttinni því
að fólk væri duglegra en áður að skila flokkuðu sorpi á endur-
vinnslustöðvar og í grenndargáma. Einnig þakkaði hann þessa
þróun vinsældum endurvinnslutunnunnar og bláu tunnunnar
svokölluðu en með þeim býðst fólki að henda flokkuðu sorpi
heima hjá sér.
Hugarfarsbreytingin sér víða stað. Til dæmis voru
umhverfis mál á dagskrá, í mismunandi myndum, hjá tveimur
pistlahöfundum Fréttablaðsins í gær. Gerður Kristný fjallaði
um gleðina samfara því að gefa frekar en að henda, um gagn-
semi þess að húsgagn, tæki eða flík sem ekki nýttist einum,
kæmi öðrum til góða. Anna Margrét Björnsson var í tískupistli
sínum á sömu nótum en yfirskrift hans var Siðferðileg tíska.
Auk þess að hvetja tískudrósir til að kaupa notuð föt, benti
hún á mikilvægi þess að vera meðvitaður um hvað á undan
væri gengið áður en ný flík væri komin á slá í tískuverslun,
eiturefnanotkun, vafasöm meðferð á fólki og eldsneytiseyðsla
við flutning, til dæmis.
Greinar Gerðar Kristnýjar og Önnu Margrétar eru dæmi um
að hin áður pasturslitla rödd umhverfissinna verður stöðugt
sterkari og margbreytilegri.
Ljóst er að þessi bylgja mun bara stækka, og hún verður
að stækka. Við verðum að halda áfram að flokka sorpið okkar
en megum ekki láta þar við sitja. Hver og einn verður að taka
ábyrga afstöðu til neysluvenja sinna.
Er hægt að draga úr notkun á öllum mögulegum umbúðum
og öðru því sem einnota er, bleyjum og plastfilmum, svo dæmi
séu tekin? Er hægt að draga úr eldsneytisnotkun, ferðast fyrir
eigin afli og nýta betur almenningssamgöngur? Þetta eru
áleitnar spurningar sem auðveldara er að hafa skoðun á en
framkvæma í raun.
Það er svo þægilegt að skjótast bara á jeppanum út í búð
að kaupa tilbúinn mat í ómældu magni af umbúðum og svo í
líkamsræktina á eftir til að vinna upp hreyfingarleysið.
Umhverfismálin eru á allra vörum.
Framtíð jarðar
á dagskrá
STEINUNN STEFÁNSDÓTTIR SKRIFAR
ÚTGÁFUFÉLAG: 365
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal og Þorsteinn Pálsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir FRÉTTASTJÓRAR: Arndís
Þorgeirsdóttir, Kristján Hjálmarsson, Trausti Hafliðason og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál). FULLTRÚI RITSTJÓRA:
Páll Baldvin Baldvinsson. Fréttablaðið kemur út í 103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu,
Akureyri og þéttbýlissvæðum á suðvesturhorninu. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871