Fréttablaðið - 20.01.2008, Qupperneq 17

SUNNUDAGUR 20. janúar 2008 17
Skráning hafin á landsbanki.is
Skráning á fjármálakvöld fer fram á landsbanki.is eða í Ráðgjafa- og þjónustuveri í síma 410 4000.
Verið velkomin.
Dagskrá fjármálakvölda
24. jan. Höfðabakki Fjármál heimilisins
7. feb. Akranes Fjárfestingartækifærin
21. feb. Laugavegur 77 Skattamál
6. mar. Mjódd Skattamál
27. mar. Vesturbær Fjárfestingartækifærin
3. apr. Ísafjörður Fjármál heimilisins
10. apr. Fjarðargata, Hafnarfj. Fjárfestingartækifærin
Dagskrá fjármálakvölda hefst alltaf kl. 20.00
Efni einstakra námskeiða:
Fjárfestingartækifærin
Framtíð krónunnar, vaxtamál, útlitið á fjármálamörkuðum.
Fjármál heimilisins
Rætt er um heimilisbókhald, sparnaðarleiðir, vaxtakjör og
hvaða lánamöguleikar henta hverju sinni.
Skattamál
Sérfræðingar Landsbankans í skattamálum fara yfir skatta-
umhverfið á Íslandi, ýmis álitaefni varðandi skattlagningu
fjármagnstekna og hagnýt atriði við framtalsgerð. 20
08
rekja til veikinda hans en hann
hefur í tólf ár glímt við geðhvarfa-
sýki.
Ertu ekki bara geðveikur?
„Ég hef alltaf talað mjög opinskátt
um mín veikindi. Í gegnum tíðina
þegar erfið mál hafa verið á döfinni
hefur verið reynt að draga trúverð-
ugleika minn í efa með því að vísa
til þess hve hreinskilinn ég hef
verið í tengslum við minn geðsjúk-
dóm. Þetta hefur verið gert og var
oft gert til dæmis þegar ég vann við
dagskrárgerð eða þegar ég beitti
mér í málefnum Geðhjálpar. Það
þykir hentugt að reyna að kasta
rýrð á mig vegna veikindanna. Ef
það er svo að aðilar innan Öryrkja-
bandalagsins ætla að freista þess
sama og gert hefur verið, hvort sem
það er vegna greinargerðarinnar
sem ég lagði fyrir aðalstjórn um
hússjóðinn eða annars sem ég hef
sagt, er það lýsandi fyrir þann
vanda sem komin er upp innan
bandalagsins.
Þarna eru einstaklingar sem
standa fyrir gamla tíma og verja
núverandi fyrirkomulag í búsetu-
málum fatlaðra. Ef þeir kjósa að
verja þetta fyrirkomulag með því
að ýja að því að sá sem berst fyrir
breytingum sé ekki með öllum
mjalla eru þeir að beita elsta trix-
inu í bransanum. Það hefur verið
notað á stjórnmálamenn, fjölmiðla-
fólk og fleiri í gegnum tíðina. Mér
finnst slíkar aðdróttanir þó segja
miklu meira um þá sem beita slíkum
brögðum en þann sem verið er að
benda á,“ segir Sigursteinn og tekur
fram að hann sé mjög yfirvegaður
yfir þeirri stöðu sem komin sé upp.
„Ég veit þó að margir í minni stöðu
væru það ekki,“ bætir hann við og
brosir kímnislega og ekki verður
annað séð en hann líti úr fyrir að
vera sallarólegur.
Má fólk ekki bara deyja eitt?
Í harðorðri greinargerð Sigursteins
um málefni þeirra sem búa í Hátúni
og starf hússjóðsins, sem fjallað
hefur verið um í fjölmiðlum, ber
margt misjafnt á góma. Greint er
frá því að dæmi séu um að fólk hafi
legið látið inn í íbúðum sínum svo
vikum skipti áður en það hefur
fundist. Þá er sagt frá því að sum-
staðar sé svo bágborin hreinlætis-
aðstaða að hreyfihamlað fólk hafi
ekki komist í bað svo vikum skipti.
Sagt er frá dauðaslysi sem varð
eftir að maður með framheilaskaða
brenndist í sturtu þar sem ekki voru
hitastillar á blöndunartækjunum en
úrbótum á því hafði Sigursteinn
tvívegis ýtt á eftir.
Þessum aðfinnslum svaraði
Garðar Sverrisson, fyrrverandi for-
maður Öryrkjabandalagsins og
núverandi formaður hússjóðsins,
þannig til í Fréttablaðinu í vikunni.
„Samkvæmt mínum upplýsingum
var búið að skipta um hitastýrð
blöndunartæki í 200 af 240 íbúðum
og fjárveiting komin til að ljúka
verkinu þegar þetta hörmulega slys
varð síðastliðið sumar. Það breytir
ekki því að ef einhver ber hér
ábyrgð þá erum það við og engir
aðrir,“ segir Garðar. Ummælum
Sigursteins um að ekki hafi verið
reynt að koma í veg fyrir að fólk
lægi látið í íbúðum sínum í langan
tíma svaraði Garðar: „Hvað varðar
þennan líkfund þá er hann fjarri því
að vera einsdæmi í okkar samfélagi
en er auðvitað sorglegur eins og
aðrir slíkir. En það er ekki upp-
byggilegt að nota svona harmleiki
til að varpa sök á leigusala sem
hefur takmarkað vald til að fylgjast
daglega með leigjendum sínum. Við
verðum að átta okkur á að hér er
um að ræða einkaheimili sjálf-
stæðra einstaklinga sem hafa síð-
asta orðið um hvort og þá hversu
mikla þjónustu, eftirlit og önnur
afskipti þeir kjósa.“
Á þessi rök blæs Sigursteinn.
„Það er augljóst að einstaklingar í
Hátúni hafa ekki verið að fá þá
þjónustu sem þeir eiga rétt á. Ef ég
skil nýjan formann hússjóðsins rétt,
sér hann ekki ástæðu til að gera
miklar breytingar. Hann virðist
ekki telja ástæðu til að breyta íbúa-
samsetningunni í Hátúni ef marka
má fréttir, þar sem 300 fatlaðir ein-
staklingar búa í sömu fjölbýlishús-
unum. Það finnst mér furðulegt þar
sem hann hefur til dæmis setið
fundi Evrópusamtaka fatlaðra sem
og fundi norrænna heildarsamtaka
fatlaðra og þar hlýtur hann að hafa
hlustað á skýr sjónarmið um að fatl-
aðir eigi skýlausan rétt á því að lifa
inni í blönduðu samfélagi, taka þátt
í því í stað þess að lifa einangraðir á
jaðri þess. Það sé jafnrétti sem eigi
að berjast fyrir en ekki fyrir því að
þeir búi við útskúfun í þar til gerð-
um blokkum og í lélegra og minna
húsnæði en aðrir gera kröfur um.
Það er hugsun sem vikið var frá
fyrir um þrjátíu árum annar staðar
á Vesturlöndum og hefði auðvitað
átt að gerast hér líka.
Það er þó rétt hjá honum að það
getur komið fyrir að fólk deyi eitt
og lítið sé við því að gera. Það er
samt annað mál þegar slíkt kemur
ítrekað upp innan húsnæðis
Öryrkjabandalagisns. Þó að litið sé
svo á að Hátún 10 sé fjölbýlishús
verður ekki með neinu móti sagt að
það sé venjulegt fjölbýlishús. Fólk
er valið þar inn með allt öðrum
hætti en tíðkast í öðrum slíkum
húsum, það þarf að fylla út upplýs-
ingar um sína fötlun og aðrar per-
sónuupplýsingar, þar eru húsverðir
allan sólarhringinn, þar er dyrum
læst að nóttu til rétt eins og á stofn-
unum. Íbúðir þar eru miklu minni
en gengur og gerist og fæstar þeirra
uppfylla reglugerðir um hollustu-
vernd. Flestir íbúarnir búa einir og
það er ein helsta ástæðan fyrir því
að meiri líkur eru á því að fólk deyi
eitt og sé seinna vitjað en gerist í
öðrum húsum.
Eftir að upp komst að kona hafði
legið látin á herbergi sínu vikum
saman árið 2005 kallaði ég alla
saman og vildi láta tryggja að þessi
staða kæmi ekki upp í félagslegum
íbúðum. Því miður brást stjórn hús-
sjóðsins ekki við með fullnægjandi
hætti.
Mér þykir miður að núverandi
formaður taki slíka atburði ekki
meira alvarlega en marka má á af
hans ummælum.“
En er ekki rangt að kenna hússjóðn-
um um allt sem miður fer innan
íbúða Öryrkjabandalagsins?
„Það er alveg rétt að ábyrgðin er
ekki aðeins hússjóðsins. Hann hefur
tekið við einstaklingum sem kerfið
vill ekki eða er ekki tilbúið að þjóna
með eðlilegum hætti. Þá verður
Hátúnið eins konar endastöð eins
og lýst er í greinargerð þjónustu-
veitanda,“ segir Sigursteinn og
vísar í álitsgerð sem fagfólk vann
um lífið í Hátúni að beiðni hans.
Niðurstaða þess hóps sem vann
skýrsluna var að aðstæður í Hátúni
hefðu ekki góð áhrif á fólk og betra
væri að útbúa smærri íbúðarkjarna
fyrir fólk með fötlun þar sem það
hefði meiri tengsl við samfélagið en
gerist í Hátúni.
„Nær allt það fólk sem ég þekki
hefur hrakað við að búa þarna. Það
hefur ekki verið að endurhæfast,
finna nýjan tilgang, heldur aðeins
hrakað.“
En hvað með könnun sem sýndi
mikla ánægju meðal íbúa Hátúns?
„Þessi könnun sem Félagsvísinda-
stofnun gerði er því miður ekki
marktæk nema að hluta til. Í fyrsta
lagi þá er ekki hægt að leggja fram
svona spurningalistakönnun sem
framkvæmd er að beiðni hússjóðs-
ins. Við skulum athuga það að fólkið
sem býr þarna á allt sitt undir hús-
sjóðnum. Hitt er að fólkið sem er
þarna lítur svo á að það eigi alls ekk-
ert val um neitt annað en að vera
þarna eða á götunni. Svörin verður
því að skoða með hliðsjón að þessu.
Það voru þó atriði í könnuninni
sem mér þóttu áhugaverð. Til dæmis
að 39 prósent svarenda lýstu yfir
óánægju með viðhorf starfmanna
hússjóðsins gagnvart sér. Þannig að
það verður nú ekki sagt að þessi
könnun leiði aðeins jákvæðar niður-
stöður í ljós.
Ég myndi gjarnan vilja að Félags-
vísindastofnun gerði aðra könnun
þar sem reynt væri að komast nær
kjarnanum. Það er jú full ástæða til
að kanna aðstæður eins og þær sem
eru í Hátúni 10, þá sérstaklega þar
sem þetta kunna að vera síðustu
blokkir sinnar tegundar í Vestur-
Evrópu. Alls staðar annars staðar
hefur þetta fyrirkomulag verið lagt
niður.“
Ýmsir hafa sagt að framganga þín í
þessu máli hafi skaðað Öryrkja-
bandalagið?
„Ég er bundinn samvisku minni og
sannfæringu og þegar svona gerist
að varaformaður minn fer gegn mér
með þessum hætti og þarna komast
til valda aðilar sem ég hef enga
ástæðu til að treysta að geri nauð-
synlegar breytingar á húsnæðis-
kerfinu þá hlýt ég að taka þá ákvörð-
un sem ég tók. Ég get ekki annað ef
ég hef hagsmuni fatlaðra að leiðar-
ljósi.
Það er alveg rétt að æðsta skylda
formanns Öryrkjabandalagsins er
að gæta hagsmuna þess og fatlaðra.
Það kann að vera best gert með upp-
gjöri til lengri tíma litið, ég mat það
svo að það hefði verið óhjákvæmi-
legt. Ég ætla ekki að hylma yfir því
sem þarna hefur verið að gerast og
er að gerast. Þannig vinn ég ekki.
Ég á von á því að formenn aðild-
arfélaganna séu að fara yfir þá
stöðu sem komin er upp og að það
fólk sjái það og skilji að mér var
nauðugur kostur einn að gera það
sem ég gerði.
Ég geri mér þó grein fyrir því að
í fljótu bragði getur það virkað sem
svo að uppsögn mín hafi verið til
skaða til skamms tíma litið. Aðal-
atriðið er þó hvað kemur út úr þessu
uppgjöri, það verður að leiða til
þess að Öryrkjabandalagið gangi í
gegnum endurnýjun lífdaga og fari
að líta til þess sem hefur verið að
gerast í nágrannalöndum okkar, til
dæmis í Svíþjóð, Danmörku og Fær-
eyjum,“ segir hann og brosir þegar
síðastnefnda landið er nefnt og
úrskýrir að þar hafi gríðarlega gott
starf verið unnið í málefnum fatl-
aðra sem Íslendingar mættu taka
sér til fyrirmyndar. „Nú er ég geng-
inn út úr þessu en eins og ég segi þá
vona ég að uppgjör mitt verði til
þess að fólk innan bandalagsins líti
yfir farinn veg og komist að þeirri
niðurstöðu að breytingar á því fyr-
irkomulagi sem hefur verið viðhaft
verði að koma til framkvæmda.“
En hvert liggur leið?
„Ég hef nóg að gera,“ segir Sigur-
steinn og brosir leyndardómsfullt
við spurninguna. „Það eru nokkur
verkefni sem ég er að skoða en of
snemmt er að segja frá. Það er þó
ljóst að ég er ekki að fara yfirgefa
málefni sjúkra og fatlaðra. Að þeim
málum hef ég unnið af ástríðu og
þau orðið stór hluti af mínu lífi. Ég
myndi því svíkja sjálfan mig ef ég
færi frá þeim verkefnum. Þau eru
mörg sem bíða hér heima og erlend-
is. Ég finn það að það er eftirspurn
eftir geðveikum formanni með
reynslu. Þesa dagana hef ég verið
að sinna tvíburunum mínum sem
verða bráðum fjögurra ára. Þau eru
reyndar börn bestu vinkonu minnar
en mér finnst ég eiga mikið í þeim.
Síðan var ég að fjárfesta í risa-
sleggju og kúbeinum. Það vakti
nokkra athygli í byggingavöru-
versluninni þegar ég stormaði með
vopnin að kassanum þar sem ég var
spurður hvað ég væri nú að fara að
gera af mér. Nú er sem sagt kominn
tími fyrir niðurrif í bílskúrnum
þannig að það rými verði í framtíð-
inni eitthvað annað en bara rusla-
kompa!“
Sigursteinn Másson er fæddur 11.
ágúst árið 1967. Hann hefur víða
komið við á starfsferlinum, meðal
annars unnið sem fréttamaður,
við dagskrárgerð, verið formaður
Geðhjálpar og hefur nú nýlátið af
störfum sem formaður Öryrkja-
bandalags Íslands. Hann er giftur
Caio Namur Milreu og á þriggja ára
tvíbura.
SIGURSTEINN
Hússjóður Öryrkjabandalagsins
nefnist Brynja. Sjóðurinn er sjálfs-
eignarstofnun, stofnaður 22. febrúar
1966. Hlutverk sjóðsins er að eiga
og reka íbúðir fyrir öryrkja. Tilgangi
sínum nær sjóðurinn með því að
kaupa og byggja leiguíbúðir. Tekju-
stofn sjóðsins frá upphafi er leigu-
tekjur og frá árinu 1987 til viðbótar
framlag frá Öryrkjabandalagi Íslands
sem úthlutar Brynju - Hússjóði
ágóðahlut af Íslenskri getspá. Sjóð-
urinn á nú um 640 íbúðir. Meirihluti
þeirra er á höfuðborgarsvæðinu, þar
af 240 í Hátúni 10.
HÚSSJÓÐUR ÖRYRKJABANDAGLSINS