Fréttablaðið - 20.01.2008, Qupperneq 28

MENNING 8
Í
slenskt leikið efni varð fágæti
í sjónvarpi hér á landi strax
upp úr 1980. Þegar Stöð 2
komst í gang 1986 jókst veru-
lega hlutur innlends efnis en
minnst af því var leikið, margt leik-
araskapur af ýmsu tagi: léttmeti.
Þessar tvær stöðvar bitust ekki um
að framleiða leikið efni, raunar var
líkast því að þær forðuðust það og
báru gjarnan við peningaleysi.
Tilkoma aukinnar og nýrrar sam-
keppni á sjónvarpsmarkaði 1996
leiddi til aukins framboðs en allt
var það undir öðrum merkjum:
aftur einhvers konar leikaraskapur,
veruleikasjónvarpið hvolfdist yfir
landsmenn.
Með nýrri öld tóku að sjást merki
þess að eitthvað væri að gerast:
Fóstbræður, Stelpurnar, slíkir
stuttir sketsaþættir runnu slóð hins
aldurhnigna Spaugstofugengis og
tilraunir hófust að gera íslensk sit-
com: Fornbókabúðin, Kallakaffi,
Reykjavíkurnætur reyndust allar
falla í grýtta jörð, en voru samt
mikilvægir hlekkir í keðju sjón-
varps hér á landi. Höfundum tókst
ekki að ná hylli sjónvarpsáhorfenda
í hinu vandmeðfarna formi sitcom-
þátta enda var barist við háþróaðan
iðnað breskra og bandarískra fram-
leiðanda; Seinfeld og Friends,
Cheers og Frasier voru yndi sjón-
varpsneytenda. Skjótur framgang-
ur Skjásins var aftur sönnun þess
að markaðinn hungraði eftir
innlendu efni.
Vatnaskil
Allir litir hafsins 2006 verða að telj-
ast einhvers konar kaflaskil í þess-
um efnum. Það tók fimm ár að koma
þriggja þátta röð í framleiðslu.
Framleiðendurnir máttu á endan-
um treysta á erlent fjármagn svo
hún yrði til, og til að hafa varann á
var efnið klippt í bíómynd sem sýna
má í sjónvarpi erlendis. Röðin var
sýnd í sænska sjónvarpinu á kjör-
tíma og náði ágætri athygli.
Harkaleg umræða um fjölmiðla á
Alþingi sem fór um allt samfélagið,
og samfara því umdeilt frumvarp
um breytingu á rekstrarformi Rík-
isútvarpsins, hafði sitt að segja.
Eigendaskipti á Íslenska útvarpsfé-
laginu – Stöð 2 – leiddu til stefnu-
breytingar þar á bæ og tók að rofa
til um framleiðslu á leiknu efni.
Kvikmyndaiðnaðurinn gekk enda í
gegnum tæknilega endurnýjun og
framleiðslutækin urðu ódýrari, ný
kynslóð krafta var komin til
sögunnar.
Þórhallur Gunnarsson hafði getið
sér gott orð sem dagskrárgerðar-
maður á RÚV og Stöð 2 þar sem
hann starfaði, þegar Páll Magnús-
son réði hann til starfa á RÚV en
hann tók þar við starfi dagskrár-
stjóra innlends efnis í apríl síðast-
liðnum. Hann lýsti þegar yfir vilja
sínum til að auka hlut leikins efnis
og til að styrkja hlut sjónvarpsins í
framleiðslu sjálfstæðra framleið-
anda fyrir sjónvarpið leitaði hann
til einkaaðila og gerði umdeildan
samning við Ólafsfell, fyrirtæki í
eigu Björgólfs Guðmundssonar
sem mun á næstu þremur árum
leggja til drjúga fjármuni til fram-
leiðslu leikins efnis – 50 milljónir á
ári næstu þrjú árin.
Hitt haustsins
Samkeppnisaðilar hjá 365 sem
rekur Stöð 2 voru þá þegar teknir
að undirbúa leiknar þáttaraðir: í tíð
Heimis Jónassonar dagskrárstjóra
þar var tekin ákvörðun um fram-
leiðslu á Næturvaktinni, sem sýnd
var fyrri hluta vetrar við frábærar
undirtektir. Þættirnir voru nánast
sitcom, en ekki teknir í veri heldur
á raunverulegri bensínstöð í
Reykjavík og höfðu því yfirbragð
dýrari framleiðslu. Það var Saga
Film sem vann þættina fyrir Stöð 2.
Þeir komu síðan út fyrir fáum
vikum á diskum og seldust í yfir
tuttugu þúsund eintökum. Saga
Film vann einnig í fyrrasumar sér-
pantaða þáttaröð, Pressuna, sem nú
skemmtir áskrifendum Stöðvar 2
og hefur Ríkisútvarpið legið undir
ámæli fyrir að vera seinna á ferð-
inni í framleiðslu leikins efnis en
áskriftarstöðin.
Þriðji stóri aðilinn á markaði
sjónvarpsefnis, Skjárinn, hefur
farið sér hægt í framleiðslu á leiknu
efni: þættirnir um Silvíu Nótt voru
framleiddir í þremur syrpum og
urðu alls 25 á árunum 2005 til 2006,
Sigtið var framleitt í tveimur syrp-
um og urðu þeir alls sextán árið
2006, þættirnir um Venna Páer urðu
alls átta sama ár. Kristjana Thors,
dagskrárstjóri á Skjá einum, segir
að þar hafi verið hugsað fyrir þátt-
töku í þeirri miklu samkeppni sem
blasi við um áhorfendur og auglýs-
ingafé. „Við erum minnsta stöðin á
þessum markaði og getum ekki
keppt við þá stóru um fjölda
þáttaraða á dagskránni,“ segir hún.
Þar hafa menn einkum litið til þró-
unar á íslenskum gamanþáttum og
eru fleiri en einn slíkur á teikni-
borðinu. Bæði Venni Páer og Sigtið
fengu styrki úr sjóðum Kvikmynda-
miðstöðvar. Kristjana segir þróun
beinast að röðum sem séu 8-10 þætt-
ir, en fjármögnun sé erfið og sækja
verði fjármagn í einkageirann auk
opinberra styrkja. Hún gerir ekki
ráð fyrir að leikið innlent efni sjáist
á Skjánum fyrr en í byrjun árs 2009.
„Þetta er spennandi þróun,“ segir
„Sæll“
Þórhallur Gunnarsson dagskrárstjóri.
Lungann úr vetrardagskrá RÚV næstu
árin verður leikið efni í hverri viku.
Kristjana Thors dagskrárstjóri Skjás 1.
Atriði úr Manna-
veiðum – þáttaröð
sem RUV sýnir
á páskum og er
í fjórum hlutum
sem hver er nærri
45 mínútum.
Ólafur Darri
Ólafsson, Atli Rafn
Sigurðarson og
Gísli Örn Garðars-
son, ásamt ungri
konu í hlutverki
lögregluþjóns.
MYND/REYKJAVÍK FILMS.
ÁR SERÍUNNAR
Lengi máttu íslenskir
sjónvarpsáhorfendur
bíða eftir því að þátta-
raðir færu í gang á ís-
lenskum stöðvum sem
væru í líkingu við leikið
efni frá nálægum þjóð-
um. Nýir menn og breytt
stefna á sjónvarpsstöðv-
unum þremur sem bjóða
upp á slíkt efni að megin-
hluta varð sýnileg á þessu
hausti. Í samtölum við
ábyrgðaraðila í íslenskum
kvikmynda- og sjónvarps-
iðnaði er ljóst að ekki
verður aftur snúið.
SJÓNVARP PÁLL BALDVIN
BALDVINSSON