Fréttablaðið - 20.08.2008, Blaðsíða 16

16 20. ágúst 2008 MIÐVIKUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
UMRÆÐAN
Sóley Tómasdóttir skrifar um borgar-
mál.
Samtímasagan hefur kennt okkur að samheldni og eining innan borgarstjórn-
arflokka er lykilatriði. Upphaf og endir
þeirrar vitleysu sem dunið hefur á borgar-
búum það sem af er kjörtímabilinu hefur
verið hinn ósamstíga og óstarfhæfi borgar-
stjórnarflokkur Sjálfstæðisflokks.
Oddviti Sjálfstæðisflokks kýs að hunsa þessa
staðreynd. Hún segist nú vera að axla ábyrgð og
koma á stöðugleika í stjórn borgarinnar. Umrótið
hafi verið hinum að kenna, hún og hennar þurfi bara
traustari samstarfsaðila. Sem að þessu sinni eru
dreggjarnar af framboðslista Framsóknarflokks.
Meirihluta I var slitið vegna þess að borgarstjórn-
arflokkur sjálfstæðismanna kom sér ekki saman um
hvort eða hvernig standa skyldi að orkuútrás.
Meirihluta II var slitið vegna þess að tveir af
borgarfulltrúum sjálfstæðismanna ræddu við Ólaf F.
Magnússon, fengu hann til samstarfs og gerðu við
hann málefnasamning án vitundar eða vilja hinna í
borgarstjórnarflokki sjálfstæðismanna. Meiri hluta
III var slitið vegna þess að nýr oddviti sjálfstæðis-
manna gat ekki unnið úr mistökum forvera síns.
Eftir að Meirihluti I sprakk hafði Björn
Ingi Hrafnsson, þáverandi oddviti fram-
sóknarmanna, þetta um borgarstjórnarflokk
sjálfstæðismanna að segja: „Á dauða mínum
hefði ég átt von, en ekki að Sjálfstæðisflokk-
urinn, sem ég hafði áður haft ágæta reynslu
af samstarfi við á vettvangi ríkisstjórnar,
væri jafnklofinn í sínu innra starfi eins og
raunin hefur orðið á í borgarstjórn Reykja-
víkur.“ Þegar Hanna Birna Kristjánsdóttir
tók við sem oddviti Sjálfstæðismanna sagði
Óskar Bergsson stöðuna samt sem áður
slæma: „Ég held að hún sé að taka við mjög erfiðu
verkefni. Hún er með ósamstæðan borgarstjórnar-
flokk á bak við sig og veikan borgarstjórnarmeiri-
hluta.“ Örfáum vikum síðar hendir hann samt
líflínunni til hennar.
Stöðugleiki Meirihluta IV er vandséður. Fátt hefur
breyst í borgarstjórnarflokki sjálfstæðismanna og
sjálfum hefur Óskari Bergssyni tekist að splundra
sínum litla hópi. Orð Óskars hafa því aldrei átt betur
við. Þau eru að taka við mjög erfiðu verkefni. Þau
eru með ósamstæða borgarstjórnarflokka á bak við
sig og veikan borgarstjórnarmeirihluta. Slík
áhættusækni er bæði óábyrg og ósanngjörn gagnvart
borgarbúum eftir það sem á undan er gengið.
Höfundur er varaborgarfulltrúi.
Þ
rengingar í þjóðarbúskapnum valda ríkisstjórnum jafn-
an hagfræðilegum hausverk. Viðbrögð við honum eða
skortur á þeim geta í framhaldinu haft í för með sér
ýmiss konar pólitískar aukaverkanir. Þetta er gömul
saga sem oft hefur endurtekið sig. Núverandi ríkisstjórn
hefur ekki með öllu farið varhluta af henni.
Þegar horft er á pólitíska stöðu ríkisstjórnarinnar eins og sakir
standa getur engum dulist að óþol hefur komið fram í baklöndum
beggja stjórnarflokkanna. Þau eru eðli máls samkvæmt ólíkrar
gerðar. Að sama skapi birtist óþolið í mismunandi myndum.
Atvinnulífið er áhrifaríkt bakland Sjálfstæðisflokksins. Þó að
þær rætur séu sterkari í garði stjórnenda liggja þær einnig í garði
launþegaforystunnar. Samfylkingin á rætur í launþegaforystunni
en áhrifaríkasta bakland hennar er þó menningarforystan sem
stundum er kennd við 101 Reykjavík. Hún hefur skoðanamótandi
áhrif umfram aðra þjóðfélagshópa.
Kjarninn í óþoli atvinnulífsins hefur lotið að peningastefnunni
og framtíðarsýn í þeim efnum. Það hefur þannig snúist um mál-
efni alfarið. Gagnrýni atvinnulífsins hefur beinst að ríkisstjórn-
inni sem heild. Eigi að síður er hún hættulegri fyrir Sjálfstæðis-
flokkinn en Samfylkinguna fyrir þá sök hvaðan hún kemur.
Ádeilunni í óþoli áhrifaríkasta baklands Samfylkingarinnar
hefur á hinn bóginn verið miðað á samstarfsflokkinn og þó eink-
um persónu forsætisráðherrans. Þótt þessi gagnrýni beinist ekki
að eigin forystu kemur að því að hún þarf annaðhvort að taka til
varna fyrir ríkisstjórnina í heild eða taka undir með baklandi sínu.
Ástæðan er sú að persónuleg gagnrýni á forsætisráðherrann á í
reynd jafnt við báða stjórnarflokkana þegar hún er sett í málefna-
legt samhengi.
Eðlilegt er að sú spurning vakni hvort þetta óþol í baklandi
stjórnarflokkanna muni hafa áhrif á stjórnarsamstarfið. Við svo
búið eru engin merki þar um. Ekki verður annað greint af því sem
fram kemur en að í samstarfi forystumanna stjórnarflokkanna sé
allt með felldu. Hvorugur flokkurinn sýnist sitja á svikráðum við
hinn. Trúnaðarbrestur gæti varla farið leynt.
Engir ríkisstjórnarflokkar hafa nokkru sinni komist í gegn-
um efnahagsþrengingar án þess að óróleika hafi gætt í baklandi
þeirra. Spurningin er alltaf hversu djúpt slíkur óróleiki ristir og
hversu langvarandi hann er. Ef mál þróast til að mynda á þann
veg að forysta Samfylkingarinnar telur sig knúna til að taka undir
gagnrýnina úr baklandi sínu í 101 Reykjavík er samstarfið eðli-
lega búið.
Á þessu stigi bendir ekkert til þess að forysta Samfylkingarinn-
ar undirbúi að fylgja baklandi sínu eins og málflutningur þess er
settur fram. Ef það er rétt mat má draga af því þá ályktun að þær
pólitísku aukaverkanir sem fylgt hafa hagfræðilegum hausverk
efnahagsþrenginganna séu ekki vísbending um að flæði undan
stjórnarsamstarfinu.
Engar þær breytingar hafa gerst á taflborði stjórnmálanna
frá síðustu kosningum sem gera aðra stjórnarkosti málefnalega
áleitna. Að vísu hefur Framsóknarflokkurinn opnað stöðu sína
með nýjustu vendingum í borgarstjórn Reykjavíkur. Við svo búið
verður þó ekki séð að þær hafi bein áhrif á vígstöðuna gagnvart
landsstjórninni. Fremur má segja að þessar síðustu hræring-
ar á þeim vettvangi gefi Framsóknarflokknum ný sóknarfæri í
stjórnarandstöðu en þyngi heldur pund Sjálfstæðisflokksins á
vegasalti stjórnarsamstarfsins.
Hausverkur og aukaverkanir
Baklöndin
ÞORSTEINN PÁLSSON SKRIFAR
ÚTGÁFUFÉLAG: 365
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal og Þorsteinn Pálsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir FRÉTTASTJÓRAR: Arndís
Þorgeirsdóttir, Kristján Hjálmarsson, Trausti Hafliðason og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál). FULLTRÚI RITSTJÓRA:
Páll Baldvin Baldvinsson. VIÐSKIPTARITSTJÓRAR: Björn Ingi Hrafnsson og Óli Kr. Ármannsson. Fréttablaðið kemur út í
103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Akureyri og þéttbýlissvæðum á suðvesturhorninu.
Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í
stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
SÓLEY
TÓMASDÓTTIR
Sjálfstæðisflokkur - rót vandans
Við og þau
Heldur er hvimleiður sá ávani sjálf-
stæðismanna að segja fjölmiðlana
vonda við þá en hlífa fólki í öðrum
stjórnmálaflokkum. Um það hafa
allar helstu málpípur flokksins skrifað
marga dálksentimetra á bloggsíðurnar
sínar síðustu ár, jafnan með tárin í
augunum. Gísli Marteinn Baldursson á
nýjasta sprettinn en er þó beinn í baki
og algjörlega ógrátandi. Hann svarar
vangaveltum um hvort eðlilegt sé
að hann búi í Edinborg en sitji í
borgarstjórn Reykjavíkur á þann
veg að fjölmiðlar hafi ekki gert
sér mat úr því á sínum tíma þegar
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir nam í
Lundúnum samhliða því að
vera borgarfulltrúi. Það er
líklega rétt hjá honum.
Hálftími
Á hinn bóginn mætti ætla að Gísli
Marteinn hyggist fljúga heim á borgar-
stjórnarfundina með leiguþotum
(sem sumir kalla einkaþotur). Hann
upplýsir nefnilega að flugtíminn milli
Skotlands og Íslands sé „ekki nema
ein klukkustund og fjörutíu mínútur.“
Áætlun Icelandair segir flugtímann
tvær klukkustundir og tíu til tuttugu
mínútur. Ólíklegt er að Gísli
velji leiguþotuna. Líklegra
er að hann vilji einhverra
hluta vegna láta líta út
fyrir að flugtíminn sé
styttri en hann í raun
er. Nema áætlun
flugfélagsins
sé röng.
Hmm!?
Marsibil
Það segir sitt um ástand stjórn-
málanna í Reykjavík að óvissa um pól-
itíska framtíð Marsibilar Sæmundar-
dóttur fær sitt pláss í pressunni.
Sagðar eru fréttir af því að hún sé á
leið í Samfylkinguna enda sást hún
á göngu með Degi B. Eggertssyni við
Tjörnina í gær. Sjálf segir Marsibil
ekkert hæft í slíkum vangaveltum,
þau Dagur hafi verið að tala um
samstarf hennar við minnihlut-
ann. Erfitt er að sjá fyrir sér á
hvaða nótum slíkt samtal hefur
verið því Marsibil er algjörlega
valda- og áhrifalaus í borginni
þó hún sé næsti kjörni
maður á lista á eftir Óskari
Bergssyni.
bjorn@frettabladid.is
Fyrir skömmu var kvikmynda-gerðarmaður einn að gramsa í
gömlum blöðum í búð fornbókasala
í bænum Charleville í Ardenna-
fjöllum nyrst í Frakklandi, skammt
frá landamærum Belgíu, og dró þá
fram slitið eintak af dagblaði sem
var dagsett 25. nóvember 1870.
Hafði fornbókasalinn fengið það
ásamt öðrum gömlum pappírum
hjá konu einni sem var komin með
þetta allt saman upp í bíl og á
leiðinni með það á haugana, en
síðan hafði það legið hjá honum
óhreyft í tvö ár. Þar sem kvik-
myndagerðarmaðurinn var að
kynna sér þá atburði í fransk-
prússneska stríðinu 1870 sem orðið
höfðu í Ardennafjöllum vísaði hann
honum á bunkann. Þar var m.a. að
finna þrjú tölublöð af blaðinu „Le
Progres des Ardennes“, sem var
mjög fágætt, þar sem það hafði
verið skammlíft og mjög svo
staðbundið, og ekki voru nema
slitur til af í bókasöfnum, og setti
fornbókasalinn upp þrjátíu evrur
fyrir hvert þeirra.
Hjarta kvikmyndatökumannsins
tók stóran kipp, í þessu tölublaði
blasti nú við honum stutt grein sem
nefndist „Draumur Bismarcks“ og
var merkt „Jean Baudry.“ Það
hafði löngu verið vitað undir þessu
dulnefni hafði enginn annar skrifað
en Arthur Rimbaud – enda er
„Baudry“ að nokkru leyti „Rimb-
aud“ öfugt – en hingað til hafði
ekkert af þessum skrifum fundist,
þau virtust glötuð með öllu. Því var
ekki ljóst hvað hæft væri í þeirri
tilgátu að á þessu skeiði ævinnar
hefði skáldið verið að velta því
fyrir sér að snúa sér í alvöru að
blaðamennskunni. Reyndar var til
bréf frá ritstjóra blaðsins til þessa
dularfulla „Baudrys“ þar sem hann
bað hann um að hætta að senda sér
ljóð, sem yrðu ekki birt, heldur
skrifa í staðinn „greinar um
málefni líðandi stundar sem hægt
væri að nota strax.“ Greinarfund-
urinn sýnir að þessi orð féllu ekki í
ófrjóan jarðveg, Rimbaud hafði
fullan hug á að reyna fyrir sér á
þessu sviði. Reyndar starfaði hann
smátíma við þetta sama blað í apríl
1871, en af því sem hann kann þá
að hafa skrifað hefur ekkert
fundist.
Á þeim tíma þegar Arthur
Rimbaud skrifaði „Draum
Bismarcks“ var hann sextán ára
gamall, menntaskólanemi í
Charleville, og nýbúinn að strjúka
að heiman í annað sinn, yfir til
Charleroi í Belgíu. Þetta flakk
hans, þar sem hann hafði getað
skoðað heiminn og fylgst með
framvindu í fransk-prússneska
stríðinu frá ýmsum sjónarhólum,
hafði orðið honum margvíslega að
yrkisefni eins og kvæði hans frá
þessum tíma sýna. Eitt þeirra var
„Sofandinn í dalnum“, um mann
sem liggur í valnum eftir bardaga,
og er það elegía um styrjaldir
yfirleitt, en engin afstaða er þar
tekin til þeirrar styrjaldar sem þá
var að geysa. Í ýmsum skrifum
Rimbauds frá þessum tíma kemur
fram að hann var andvígur þeim
þjóðernisæsingi sem henni hlaut
óhjákvæmilega að fylgja, og í einu
bréfi sínu slær hann saman
orðunum „patríótismi“ og
„hræðsla“ og býr þannig til nýyrði
(„patrouillotisme“) til að hæðast að
ótta manna í Ardenna-fjöllum við
yfirgang Prússa.
Í greininni um „Draum Bism-
arcks“ kveður hins vegar við annan
tón. Þar tekur blaðamaðurinn
Rimbaud ótvíræða afstöðu og gerir
nú gys að græðgi Prússa:
„Komið er að kvöldi. Í tjaldi sínu
fullu af þögn og draumum situr
Bismarck hugsi með fingurinn á
Frakklandskortinu; úr risastórri
pípu hans líður blár reykur.“
Síðan er því lýst hvernig
kanslarinn lætur fingurinn líða
eftir kortinu, uns hann fer að dotta,
hann missir pípuna og dettur loks
með nefið niður í pípuhausinn...
Ekki telja gagnrýnendur að þessi
nýfundni texti bæti mikið við
hróður skáldsins, en hann sýnir á
því nýja og áður óþekkta hlið, og þá
vaknar spurningin: er þessi
„fantasía“ (eins og textinn er
kallaður í blaðinu) eitt merki um að
skáld eru yfirleitt ekki hrædd við
að lenda í mótsögn við sig sjálf, og
segja eitt og annað ef sá gállinn er
á þeim, eða er blaðamaðurinn
Arthur Rimbaud hér fyrst og
fremst að hugsa um að semja texta
sem „hægt er að nota strax?“ Þeirri
spurningu verður ekki svarað, en
menn hafa hins vegar bent á að
stíll textans boði á sinn hátt þau
voldugu prósaljóð sem skáldið átti
síðar eftir að yrkja, þótt leiðin á
milli sé löng.
Því nú lagði Rimbaud blaða-
mennskuna á hilluna, ári síðar orti
hann kvæðið um „Ölvaða bátinn“
og var þá kominn í hóp mestu
skálda Frakklands fyrr og síðar.
Eftir það orti hann ljóðaflokkana
„Árstíð í víti“ og „Lýsingar“, en
venti svo sínu kvæði í kross, hætti
að yrkja og fór til Eþíópíu þar sem
hann stundaði vafasöm viðskipti.
Og nú er blaðið þar sem kvik-
myndatökumaðurinn fann textann
metið á fjögur þúsund evrur,
sjálfur er hann í óða önn að gera
heimildarmynd um Rimbaud, en
um öll Ardenna-fjöll leita menn
dyrum og dyngjum að gömlum
pappírum.
En þessi saga staðfestir það sem
oft hefur verið sagt, að blaða-
mennskan getur verið upphaf á
hverju sem er, hún getur jafnvel
verið undirbúningur að því að
verða þrælasali í Eþíópíu, og
stórskáld á leiðinni þangað.
Blaðamaðurinn
EINAR MÁR JÓNSSON
Í DAG | Menning