Fréttablaðið - 09.10.2008, Blaðsíða 45

FIMMTUDAGUR 9. október 2008 25
SEND IÐ OKK UR LÍNU
Við hvetj um les end ur til að senda
okk ur línu og leggja orð í belg um
mál efni líð andi stund ar. Grein ar
og bréf skulu vera stutt og gagn-
orð. Ein göngu er tek ið á móti efni
sem sent er frá Skoð ana síð unni
á vis ir.is. Þar eru nán ari leið bein-
ing ar. Rit stjórn ákveð ur hvort efni
birt ist í Frétta blað inu eða Vísi eða
í báð um miðl un um að hluta eða
í heild. Áskil inn er rétt ur til leið rétt-
inga og til að stytta efni.
UMRÆÐAN
Hannes Jónas Guðvarðsson
skrifar um geðheilbrigði
Til að skapa umgjörð um þessa grein vil ég byrja á að vitna í
einn af frægari rithöfundum á
sviði framkvæmdastjórnunar
(management) sem uppi hefur
verið, Peter Drucker (1909-2005).
Fyrir tuttugu árum ritaði
Drucker að fyrirtæki héldi tilvist
sinni einungis þann tíma sem
samfélagið og efnahagurinn teldi
það nauðsynlegt, nothæft og skap-
andi. Í þessari sömu bók kemur
fram sú skoðun Druckers að ekki
sé hægt að réttlæta tilvist fyrir-
tækis í því að það sé gott fyrir
viðskipti, eina réttlæting tilvistar
fyrirtækis er að það sé gott fyrir
samfélagið. Fyrirtæki verða að
bera lífsgæði nútímamannsins og
samfélagsins sem hann þrífst í
fyrir brjósti, þar með talið and-
legri vellíðan hans.
Setjum þetta í stærra samhengi
og lítum svo á að ríkið sé í raun
ekkert annað en risastórt fyrir-
tæki, fyrirtæki sem hefur laga-
legar skyldur gagnvart þegnum
sínum. Lítum svo til síðustu viku,
þá sjáum við að ríkið rær lífróður
til að halda lífinu í viðskiptalíf-
inu, því það er nauðsynlegt fyrir
samfélagið. Þurrð fjár-
magns er yfirgnæfandi í
fréttaflutningi, með til-
heyrandi umræðu um
kreppu og væntanlegar
fjárhagslegar hamfarir. Í
þessu flóði frétta kom
stutt viðtal við Óttar Guð-
mundsson geðlækni í
ljósvakamiðlum þar sem
fram kom að aukin ásókn
er í þá þjónustu sem geð-
geirinn veitir. Með öðrum orðum,
andlegri heilsu þjóðarinnar fer
hrakandi með versnandi sjólagi
íslensku efnahagsskútunnar.
Þetta eru staðreyndir sem þeir
sem vinna í geðgeiranum þekkja.
Hvað er til ráða? Fátt er verra
en að vera ósjálfbjarga áhorf-
andi. Í slíkum aðstæðum hafa
margir tilhneigingu til að
sjá verstu mögulegu
útkomu sér og sínum til
handa, oft kallað ham-
farahugsun. Þetta er gríð-
arlega eyðileggjandi fyrir
andlega heilsu. Ríkið
verður að huga að and-
legri heilsu landsmanna.
Hlúa að því sem því þykir
vænt um: þegnana sína.
Til að sýna það í verki er
brýnt að forsvarsmenn ríkis-
valdsins stígi fram og segi á
mannamáli hvað kreppa sem
þessi þýðir í raun fyrir almenn-
ing. Mála verstu mögulegu
útkomu á vegginn og leggja síðan
línurnar um hvað við þegnar
landsins getum gert til að fyrir-
byggja slíkt. Ekki ósvipað því
þegar það fraus í Flórída og yfir-
völd sýndu fræðsluefni í sjón-
varpi um það hvernig íbúarnir
ættu að klæða sig miðað við veður.
Nú þurfum við skýrar einfaldar
reglur um hvernig best er fyrir
okkur að haga okkur þannig að
þungi þessarar kreppu verði við-
ráðanlegur. Ríkið þarf að leggja
okkur línurnar, gefa okkur hlut-
verk og síðast en ekki síst sefa
okkur.
Með þessu móti hættir almenn-
ingur að vera valda- og hlutverka-
laus áhorfandi en fær í staðinn
verk að vinna. Einn helsti ávinn-
ingur fyrir okkur hinn almenna
borgara er að andleg heilsa okkar
rís úr öskustónni, við fáum von.
Von um að framlag okkar megi
verða til þess að innan fárra ára
njótum við lífsins sem aldrei
fyrr.
Ef fulltrúar ríkisins geta ekki
stigið fram fyrir skjöldu, sefað og
sett hagsmuni þegna sinna í for-
gang þá verðum við að spyrja
okkur hvort tilvist ríkisins í
óbreyttri mynd er réttlætanleg í
ljósi orða Druckers hér að ofan.
Höfundur er sálfræðingur og
félagsráðgjafi hjá Geðhjálp.
Geðheilbrigði á krepputímum – hvað er til ráða?
HANNES JÓNAS
EÐVARÐSSON
Ríkið verður að huga að and-
legri heilsu landsmanna. Hlúa
að því sem því þykir vænt um:
þegnunum sínum.
www.takk. is
Kíktu á heimasíðuna okkar