Fréttablaðið - 29.01.2009, Qupperneq 2

2 29. janúar 2009 FIMMTUDAGUR
SAMFÉLAGSMÁL Búseta hátt í sex
hundruð manns frá löndum utan
EES-svæðisins hér á landi er í
uppnámi, þar sem forsendur fyrir
atvinnu- og dvalarleyfum þeirra
eru brostnar. Um er að ræða
þá sem hafa fengið tímabundið
atvinnu- og dvalarleyfi sem gild-
ir í eitt ár.
„Forsendur dvalar þessa fólks
eru í flestum tilfellum brostn-
ar. Hafi það misst vinnu og finni
ekki nýja þýðir ekki fyrir það að
sækja um framlengingu á sams
konar leyfi,“ segir Margrét Stein-
arsdóttir, lögfræðingur og starf-
andi framkvæmdastjóri Alþjóða-
húss.
Fólkið á heldur ekki rétt á
atvinnuleysisbótum, þar sem
óbundið atvinnuleyfi þarf til þess.
„Einstaklingar sem eiga ekki rétt
á bótum geta snúið sér til félags-
málayfirvalda eftir aðstoð. En
það er mjög erfitt fyrir okkur að
ráðleggja þeim. Það eru bara til-
teknar tegundir dvalarleyfa til
og fæstir uppfylla enn þá skilyrði
fyrir þeim. Að fólk geti framfleytt
sér er alltaf skilyrði fyrir veitingu
slíkra leyfa,“ segir Margrét.
Þann 1. ágúst 2008 tóku ný
útlendingalög gildi. Með þeim
voru möguleikar til að setjast hér
að þrengdir til muna. Nú getur
fólk utan EES eingöngu sótt um
atvinnuleyfi vegna tímabundins
skorts á vinnuafli, eða á grund-
velli sérfræðiþekkingar eða
íþróttaiðkunar.
Áður en lögunum var breytt
gat fólk sótt um svokölluð b- og c-
leyfi. Handhafar b-leyfa gátu sótt
um búsetuleyfi að þremur árum
liðnum. Forsenda fyrir báðum
tegundum var að viðkomandi hefði
örugga atvinnu hér á landi. Síðustu
b- og c-leyfin voru gefin út í júlí
2008 og renna því út á næstu mán-
uðum. Þegar þau renna út verður
flokkurinn „Tímabundinn skortur
á vinnuafli“ sá eini sem handhaf-
ar þessara leyfa falla undir. Ljóst
er að leyfi vegna þess verða seint
gefin út í núverandi árferði.
Margir hafa leitað til Alþjóða-
húss með miklar áhyggjur af
stöðu sinni. „Hingað til mín hefur
komið fólk sem hefur þegar misst
vinnuna og hefur miklar áhyggjur.
Staða þessa fólks er mjög slæm.
Í mörgum tilfellum vill það vera
áfram á Íslandi, enda eru tengsl
þeirra við landið oft orðin sterk
og fólk hefur ýmsar skuldbind-
ingar hér. Það er afskaplega erfitt
að finna lausn á stöðu þeirra ein-
staklinga sem lenda í þessu.“
holmfridur@frettabladid.is
Hingað til mín hefur
komið fólk sem hefur þeg-
ar misst vinnuna og hefur miklar
áhyggjur.
MARGRÉT STEINARSDÓTTIR
FRAMKVÆMDASTJÓRI ALÞJÓÐAHÚSS
Jónsi, er þetta eins og góður
draumur, maður?
„Ætli þetta hafi ekki orðið eins og
ljúfsár martröð í lokin.“
Jón Jósep Snæbjörnsson, eða Jónsi í
hljómsveitinni Í svörtum fötum, er í skýj-
unum yfir því að borga nú um helgina
síðustu afborgunina af myntkörfuláni fyrir
eins árs rekstarleigu á BMW X3 jepplingi.
Jónsi auglýsti Freyju-Draum á ógleyman-
legan hátt með orðunum „góður draum-
ur, maður!“ fyrir nokkrum árum.
EFNAHAGSMÁL Bretland, Lettland, Grikkland, Úkra-
ína og Níkaragva eru þau lönd í heiminum sem eru í
mestri hættu á að lenda í efnahagslegu og pólitísku
hruni, eða með öðrum orðum gætu orðið „næsta
Ísland“. Þetta er mat bandaríska alþjóðamálaritsins
Foreign Policy í uppsláttargrein sem birt er á vef
þess, www.foreignpolicy.com.
Um Bretland segir þar: „Fjármálakreppan er orðin
svo alvarleg að hún hefur fært Lundúnum nýtt gælu-
nafn í alþjóðlegu pressunni: Reykjavík-við-Thames.“
Það valdi áhyggjum að skuldir bankanna, sem séu að
færast að æ meiri hluta í eigu ríkisins, séu meiri en
tvöföld þjóðarframleiðsla. Ríkisinngrip í efnahagslíf-
ið séu nú orðin svo mikil að þau hafi áunnið Bretlandi
annað nýtt gælunafn: Sovét-Bretland.
Ástandið í Lettlandi er sagt líkjast mjög því
íslenska. Mikill hagvöxtur síðustu ára hafi verið
drifinn áfram af erlendum fjárfestingum, mikilli
erlendri lántöku, neysluþenslu og sáralitlum sparn-
aði. Evrópusambandið spáir 6,9 prósenta samdrætti
í þjóðarframleiðslu Lettlands á árinu. Pólitískra
afleiðinga kreppunnar er þegar farið að gæta, en
þær eru sagðar geta ógnað þeim árangri sem náðst
hefur í að byggja upp lýðræði í þessu fyrrverandi
sovétlýðveldi. Aðeins 10 prósent landsmanna styðja
nú ríkisstjórnina. Þegar hagfræðidósent hafði uppi
vangaveltur um að kreppan gæti leitt til gengisfalls
lettneska gjaldmiðilsins var hann handtekinn og
honum haldið í tvo daga. - aa
Tímaritið Foreign Policy fjallar um þau fimm ríki sem gætu orðið „næsta Ísland“:
Bretland sagt á barmi hruns
„NÆSTA ÍSLAND“ Greininni er slegið upp á vef tímaritsins.
Útlendingar óttast að
verða vísað úr landi
Forsendur atvinnu- og dvalarleyfa fjölda útlendinga frá löndum utan EES eru
brostnar. Hátt í sex hundruð manns eiga synjun á framlengingu yfir höfði sér.
Framkvæmdastjóri Alþjóðahúss segir stöðu margra alvarlega.
Í FISKI Á sumum vinnustöðum hafa fleiri útlendingar en Íslendingar verið við störf á
undanförnum árum. Nú þegar skortur á vinnuafli er ekki lengur vandamál á Íslandi á
fjöldi fólks yfir höfði sér að verða vísað úr landi.
NEYTENDAMÁL Ný fiskbúð hefur
verið opnuð við Geirsgötuna í
Reykjavík. Hún heitir Hafmeyj-
an og er í eigu Kjartans Halldórs-
sonar sem oft er nefndur sægreifi
eftir samnefndri verslun sinni
og sonar hans Halldórs Páls. Sá
síðarnefndi mun standa vaktina
og sjá um daglegan rekstur.
Allar almennar fisktegundir
og tilbúnir réttir eru á boðstól-
um auk grindvísks áls sem Kjart-
an kveðst reykja sjálfur, „eða við
foringjarnir”, eins og hann orðar
það.
Heil ýsa kostar 650 krónur í
Hafmeyjunni og ýsuflök 1.090
krónur. gun/sjá Veljum íslenskt
Ný fiskbúð við höfnina
Hafmeyjan í
verbúðinni
LÖGREGLUMÁL Lögreglan hefur
fundið yfir þrjátíu hnakka sem
stolið var í fjölda innbrota í hest-
hús á höfuðborgarsvæðinu fyrr
í mánuðinum. Í fyrradag voru
tvær konur handteknar. Báðar
hafa játað sök, að sögn lögreglu.
Tveir til viðbótar tengjast þess-
um innbrotum sem eru að mestu
upplýst. Þjófunum tókst að selja
eitthvað af hnökkum en unnið er
að því að endurheimta þá. Hnakk-
arnir, sem lögreglan fann voru
faldir á ýmsum stöðum á höfuð-
borgarsvæðinu. Þeir fundust við
húsleit auk nokkurra annarra
muna sem einnig var stolið í þess-
um innbrotum. - jss
Fjölmörg innbrot upplýst:
Tvær konur játa
hnakkaþjófnaði
BÓLIVÍA, AP Djúpstæður ágreining-
ur er enn milli stjórnar og stjórn-
arandstöðu í Bólivíu þrátt fyrir að
stjórnarskrárbreyting hafi fengið
traustan meirihluta í þjóðarat-
kvæðagreiðslu á sunnudag.
Með breytingunni er frum-
byggjum landsins, indíánum,
veitt aukin réttindi og völd auk
þess sem Evo Morales, fyrsti
forseti landsins sem kemur úr
röðum indíána, er gert kleift að
bjóða sig fram til endurkjörs eitt
kjörtímabil enn.
Íbúar í austurhéröðum lands-
ins, þar sem velmegun er mest,
eru þó enn andvígir breytingunni
og hóta klofningi landsins. - gb
Stjórnarskrárbreyting í Bólivíu:
Enn djúpstæð-
ur ágreiningur
EVO MORALES Forsetinn fagnar niður-
stöðunni. FRÉTTABLAÐIÐ/AP
Atvinnuleysi eykst
Skráð atvinnuleysi í Póllandi hækkaði
í 9,5 prósent í desember. Vaxandi
atvinnuleysi er enn ein vísbending-
in um að verulega er að hægja á
hagvexti í landinu. Pólski seðlabank-
inn brást í gær við þessu með því að
lækka stýrivexti um 0,75 prósent, niður
í 4,25 prósent.
PÓLLAND
Sektaður og sviptur
Karlmaður hefur í Héraðsdómi Suður-
lands verið sektaður um 130 þúsund
krónur fyrir hraðakstur og akstur undir
áhrifum ávana- og fíkniefna.
DÓMSTÓLAR
HÖNNUN Fyrsta íslenska gler-
augnalínan, Reykjavik Eyes,
hefur litið dagsins ljós. Sjón-
tækjafræðing-
urinn Gunnar
Gunnarsson
stendur að baki
hönnuninni og
nýrri fram-
leiðsluaðferð.
„Gleraug-
un eru búin
til með nýrri
tækni sem á sér
enga hliðstæðu
í heiminum. Umgjörðin er skorin
út í heilu lagi úr örþunnri títan-
plötu og er því ekki búin skrúf-
um, hjörum eða öðrum aukahlut-
um. Það kemur í veg fyrir algeng
vandamál eins og lausa skrúfu
eða brotna löm. Þá er umgjörð-
in alfarið laus við samskeyti og
suðupunkta,“ útskýrir Gunnar.
- ve / sjá allt
Reykjavík Eyes:
Ný gleraugna-
lína án
samskeyta
GUNNAR
GUNNARSSON
UTANRÍKISMÁL Áform um tveggja
daga málstofu á vegum Atlants-
hafsbandalagsins (NATO) og
íslenskra stjórnvalda, sem hefst
hér á landi í dag, eru óbreytt þrátt
fyrir óvissu í stjórnmálum hér á
landi, segir Urður Gunnarsdóttir,
fjölmiðlafulltrúi utanríkisráðu-
neytisins.
Jaap de Hoop Scheffer, fram-
kvæmdastjóri NATO, er aðalræðu-
maður málstofunnar, sem fjalla
mun um öryggi á norðurslóðum.
Málstofan fer fram á Nordica hót-
elinu.
Forsætisráðherra og utanrík-
isráðherra eiga að ávarpa mál-
stofnuna, og segir Urður að verði
ný stjórn ekki tekin við stjórnar-
taumunum í dag muni starfandi
ráðherrar ávarpa málstofuna.
Markmið málstofunnar er að
varpa ljósi á breytingar sem nú
eiga sér stað á norðurslóðum.
Rætt verður hvernig koma megi
í veg fyrir að norðurslóðir verði
vettvangur spennu, deilna og
mögulegrar hernaðarvæðingar,
samkvæmt upplýsingum frá utan-
ríkisráðuneytinu. Sérstaklega
er þar litið til þess hvernig megi
byggja upp traust og samvinnu
NATO við ríki sem standa utan
bandalagsins, svo sem Rússland,
Svíþjóð og Finnland.
Meðal þátttakenda í málstof-
unni, sem er ekki opin almenningi,
eru þeir Jonas Gahr Störe, utanrík-
isráðherra Noregs og Søren Gade,
varnarmálaráðherra Danmerkur.
- bj
Engar breytingar á málstofu um öryggi á norðurslóðum þrátt fyrir stjórnarslit:
Málstofa NATO hefst í dag
NORÐURSLÓÐIR Jaap de Hoop Scheffer,
framkvæmdastjóri NATO, er aðalræðu-
maður málstofu NATO, sem hefst í dag.
FRÉTTABLAÐIÐ/AP
SPURNING DAGSINS