Fréttablaðið - 29.01.2009, Blaðsíða 30

29. JANÚAR 2009 FIMMTUDAGUR2 ● fréttablaðið ● veljum íslenskt
Helga Skowronski söðlasmiður
býr á Dalsbúi í Helgadal í Mos-
fellssveit. Þar á hún litla smiðju
þar sem hún getur gert við reið-
tygi. „Þegar ég byrjaði að svipast
um eftir söðlasmíðanámi á sínum
tíma voru þeir meistarar sem voru
á landinu með mjög langa biðlista.
Ég leitaði því eftir námi erlend-
is og fór í skóla í London,“ segir
Helga, sem lærði almenna söðla-
smíði fyrsta árið en sérhæfði sig í
hnökkum seinna árið.
Nú eru hnakkar mjög misjafn-
ir eftir því hvort þá á að nota á
stóra útlenska hesta eða litla ís-
lenska og er Helga spurð hvernig
hún hafi brugðist við því. „Sem út-
skriftarverkefni gerði ég íslenskan
hnakk með spöðum,“ svarar Helga,
sem hannaði hnakkinn frá grunni
út frá hugmyndum sem hún fékk
þegar hún vann hjá Söðlasmiðnum
í Nethyl sumarið á milli námsár-
anna tveggja. „Ég hannaði virkið,
löfin, undirdýnuna og allt saman,“
segir Helga, sem bjó til tvo hnakka
sem hún seldi síðan frá sér.
Þegar Helga sneri heim tók hún
íslenskt sveinspróf til að fá rétt-
indi á Íslandi. Þá dreif hún sig
líka á Hóla og tók tamningapróf,
enda er hestamennskan líf henn-
ar og yndi.
Í dag býður hún upp á viðgerð-
ir og viðhald á reiðtygjum. „Þetta
er reytingur,“ svarar Helga þegar
hún er innt eftir því hvort mikið
sé að gera. Helst segir hún að
hestamenn láti stoppa í undir-
dýnur hnakka sinna og gera við
saumsprettur. Þótt hún hafi ekki
enn orðið vör við það hefur Helga
þó velt fyrir sér hvort hestamenn
láti ekki frekar gera við reiðtygi
sín í nánustu framtíð í stað þess að
kaupa ný eins og var oft raunin í
góðærinu. - sg
Söðlasmíði er handverk
Helga Skowronski annast viðgerðir og viðhald á reiðtygjum á Dalsbúi í Helgadal.
FRÉTTABLAÐIÐ/STEFÁN
Fátt er jafn samofið íslenskri
þjóðarvitund og íslenska sauð-
kindin, en vinsældir hennar
fara síst minnkandi.
„Íslensk ull hefur sérstöðu á heims-
vísu því hún hefur bæði tog og þel
frá náttúrunnar hendi. Aðrar þjóð-
ir hafa annað hvort valið að rækta
fíngerða ull á þurrum landssvæðum
eða grófa ull í vindasamri og blautri
veðráttu, en sauðkindin okkar hefur
ull eins og kindur báru í upphafi,
áður en sérstök ræktun hófst,“ segir
Guðjón Kristinsson, framkvæmda-
stjóri Ístex í Mosfellsbæ, sem er
eina fyrirtækið sem fullvinnur ís-
lenska ull.
„Við keyptum þrotabú Álafoss
1991 og höfum rekið fyrirtækið
síðan. Þegar gengi krónunnar var
sem hæst fengum við alltof lágt verð
fyrir útflutning okkar, en 60 prósent
af okkar tekjum koma inn vegna
útflutnings um allan heim. Eftir
að krónan veiktist fáum við hins
vegar mjög gott verð, og ánægju-
legt hvað salan er mikil innanlands
líka,“ segir Guðjón sem í janúarlok
sér fram á metsölu á íslenska lop-
anum.
„Við urðum vör við töluvert meiri
sölu á vormánuðum í fyrra og enn
jókst hún í haust, þegar við héldum
að allir væru að prjóna jólagjaf-
ir. Það reyndist ekki vera því salan
varð ekkert minni í desember og á
nýja árinu höfum við ekki séð aðrar
eins sölutölur. Bæði er fólk að prjóna
í fataskáp fjölskyldunnar en einnig
er umfangsmikill heimilisiðnaður
hérlendis, þar sem fjöldi fólks prjón-
ar lopapeysur fyrir verslanir.“
Ístex er í eigu starfsmanna og
fjölda bænda. „Við kaupum alla ull
sem til fellur, þvoum hana í ullar-
þvottastöð okkar á Blönduósi og
vinnum úr henni lopa hér í Mos-
fellsbæ. Védís Jónsdóttir hönnuð-
ur hannar alla okkar liti, sem og
munstur og útlit okkar framleiðslu.
Þá framleiðum við ýmsar tegundir
lopabands, eins og einband, léttlopa,
gamla Álafosslopann og bulky-lopa
sem er sérstaklega þykkur,“ segir
Guðjón, en þess má geta að íslensk-
ir framleiðendur prjóna mest úr
plötulopa.
„Þel í íslenskum lopa hlífir gegn
kulda, og tog gegn regni og vindi.
Fatnaður úr íslenskri ull einangrar
því sérstaklega vel um leið og hann
blotnar ekki eins og annar fatnað-
ur þegar regndropar hripast niður
eftir toghárunum,“ segir Guðjón,
sem selur lopa hérlendis til prjóna-
verksmiðja á Hvammstanga, í Vík, á
Hvolsvelli og Kópavogi, svo eitthvað
sé nefnt, en alls kaupir Ístex um 900
tonn af óhreinsaðri ull af bændum á
hverju ári. -þlg
Íslenska sauðkindin einstök
Hér má sjá appelsínugult lopabandi í
hespum. FRÉTTABLAÐIÐ/PJETUR
Yndisfagurt ullarteppi eftir Védísi Jóns-
dóttur úr Interior-línu Ístex.
Karlmannleg lopapeysa eftir Védísi Jónsdóttir sem hannar fjölbreyttar flíkur úr
íslenskri ull fyrir Ístex. Allar hennar uppskriftir má fá í prjónabæklingum Ístex.
Útsala
25 - 70 % afsl.
af öllum vörum
Baðdeild Álfaborgar
Skútuvogi 4 - sími: 525 0800
Sturtuklefar - Baðinnréttingar
Hreinlætistæki - Blöndunartæki
Baðker ofl.
Auglýsingasími
– Mest lesið