Tíminn - 20.04.1989, Blaðsíða 8

8 Tíminn
Tímiim
MÁLSVARIFRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
_____Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar:
Aöstoðarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
Indriöi G. Þorsteinsson ábm.
IngvarGíslason
Oddur Ólafsson
Birgir Guðmundsson
EggertSkúlason
SteingrímurGíslason
Skrifstofur: Lyngháls 9, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
680001. Kvöldsímar: Áskriftog dreifing 686300, ritstjórn, fréttastjórar
686306, íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot:
Tæknideild Tímans. Prentun: Blaöaprent h.f.
Frá og með 1. mars hækkar:
' Mánaðaráskrift í kr. 900.-, verð í lausasölu í 80,- kr. og 100,- kr. um
helgar. Grunnverð auglýsinga kr. 595.- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Þjóðarbúið
í dag er sumardagurinn fyrsti samkvæmt gömlu,
íslensku tímatali.
Sumardagurinn fyrsti hefur verið hátíðisdagur á
íslandi um aldaraðir, og segja fróðir menn að hann
hafi í hugum fólksins haft á sér helgi og virðingu
sem jafnaðist á við jól og páska.
Eins og svo oft áður heilsar þessi þjóðlegi
hátíðisdagur ekki með sérstöku sumarbragði, því
að varla mun enn sjást gróðurnál í landinu svo að
neinu nemi. íslenska sumarið kemur ekki eins og
kveikt sé á peru. Á íslandi vorar hægt og seint.
Samt er sumardagurinn fyrsti vonardagur um að
sumarið sé í nánd, hinn mikli fagnaðardagur
árstíðaskiptanna.
Sá siður er sagður hafa verið fyrrum, að á
sumardaginn fyrsta hafi bóndi og húsfreyja farið
saman eftirlitsför um hlöður og peningshús til þess
að kanna ástand búsins á mörkum vetrar og
sumars. Á grundvelli slíkrar könnunar spáðu þau
um búskaparhorfur og afkomu bús og heimilis
næstu vikur og mánuði.
Þegar þessi gamli sveitasiður er rifjaður upp, er
ástæða til að nota árstíðaskiptin til þess að svipast
um í íslensku þjóðfélagi og átta sig á hvernig horfir
um hag þjóðarbúsins. Pví er ekki að leyna að
skuggi hvílir á þróun þjóðfélagsmála um þessar
mundir. íslenskt þjóðarbú hefur þolað mikinn
efnahagsvanda síðustu 3-4 misseri, allt síðan á
árinu 1987. Það fórst fyrir að mæta þessum vanda
þegar hans varð vart fyrir nærri tveimur árum.
Það var ekki fyrr en með myndun núverandi
ríkisstjórnar í lok september 1988 að gerð var
alvarleg tilraun til þess að snúa óheillaþróuninni
við. Kjarni málsins var sá að treysta skyldi
rekstrargrundvöll útflutnings- og samkeppnis-
greina og halda verðbólgu í skefjum. Ráðstafanir
ríkisstjórnarinnar gengu allar í þessa átt og báru
sinn árangur meðan þær fengu að njóta sín. En sá
tími hefur reynst alltof stuttur.
í stað þess að í kjölfar óhjákvæmilegra stjórn-
valdsaðgerða komi allsherjarsamkomulag samtaka
vinnumarkaðarins um að halda endurreisnarstarf-
inu áfram á frjálsum grundvelli og af fullri
skynsemi, hafa upphafist ótímabærar vinnudeilur
með óraunsærri kröfugerð sem flest bendir til að
ætli að ljúka með allsherjarverkfallsboðun, sem
enginn veit hvern endi hefur.
Ef ekki finnst leið út úr þeirri torfæru sem
kjaradeilurnar eru komnar í, með fullu tilliti til
efnahagsástandsins, þá stefnir í ófæru nýrrar
verðbólguskriðu. Grundvallaratvinnuvegir þjóðar-
innar þola ekki slíka kollsteypu. Þvert á móti er
brýnt að halda áfram þeirri endurreisn, sem
stjórnaraðgerðir hafa stefnt að og vonir frjáls-
lyndra manna hafa staðið til að hagsmunasamtökin
í landinu ætluðu að virða.
Innilegri sumarkveðju til landsmanna fylgir ósk
um að öll hagsmuna- og áhrifaöfl þjóðfélagsins
sameinist um að virða heildarhagsmuni íslensks
þjóðarbús og víki sérhagsmunastreitunni til hliðar.
GARRI
TILLITSLEYSI
Það var eiginlega ekki tiltakan-
lega skemmtilegt að sjá hvernig
sjónvarpsfréttamenn á báðum
stöðvunum vöktu líkt og hræ-
gammar í fyrrakvöld yfir mönnun-
um tveim sem lentu í flugslysinu á
Mosfellsheiði. Á Stöð tvö gengu
þeir meira að segja svo langt að
láta sér detta í hug að biðja þá um
viðtal þegar verið var að flytja þá
til rannsóknar inn á Borgarspítal-
ann.
Hér var á ferðinni tillitsleysi af
verstu tegund. Þegar menn eru
nýbúnir að lenda í alvarlegu slysi,
jafnvel þótt allt hafi farið vel, þá er
það lágmarkskurteisi að þeir fái að
vera í friði fyrir fjölmiðlum. Þegar
hurð hefur skollið nærri hælum,
líkt og hér var, er alls ekki hægt að
ætlast til að menn séu svona bein-
línis upplagðir í það að tala við
fjölmiðla.
Þetta vita reyndir blaðamenn,
og þetta þurfa fréttaþyrstir fjöl-
miðlahákar nútímans að muna.
Hér gildir það sem Einar Bene-
diktsson sagði að „aðgát skal höfð
í nærveru sálar.“ Menn þurfa
stundum að fá að vera í friði.
Strætisvagnar
Og í dag er sumardagurinn fyrsti,
þannig að núna fer væntanlega að
sjá fyrir endann á einum snjó-
þyngsta vetri sem menn um allt
land minnast lengi. Frá vetrinum
er Garra meðal annars minnisstætt
hvað erfitt hefur reynst að nýta
þjónustu strætisvagna í ferðum að
og frá nýja Hálsahverfinu í útjaðri
Reykjavíkur þar sem Tíminn er
núna með aðsetur.
Þetta er fjölmennt iðnaðar- og
verslunarhverfi í örri uppbyggingu.
Samt er svo að sjá að borgaryfir-
völd geri ekki ráð fyrir öðru en að
þangað eigi enginn erindi utan að
hann sé akandi á eigin bíl. Og það
á vel búnum jeppa, þegar færðin er
eins og hún hefur verið í vetur.
Vagnaþjónustan í hverfið er með
þeim hætti að Grafarvogsvagninn
ekur inn í það stuttan hring einu
sinni á klukkustund, á uppeftirleið
á morgnana en á niðureftirleið
síðdegis. Hann ekur þó ekki nema
til klukkan sjö á kvöldin þannig að
eftir það eru engar ferðir. Ef menn
hitta ekki á réttan tíma dagsins
getur þetta kostað alllanga ökuferð
um Grafarvogshverfið, kannski á
dýrmætum annatíma.
Þá var einnig nýlega bætt við
vagni sem ekur milli Grafarvogs og
Breiðholts. Garri hefur það þó
eftir skilgóðu fólki úr Breiðholtinu
að sá vagn aki ekki heldur um
Hálsahverfið og einnig sé leið hans
skipulögð með þeim eindæmum að
hann aki ekki nema rétt inn í
Hólahverfið, þó að hann hafi næg-
an tíma til að fara einhvern hring
um hverfið og aka til dæmis niður
í Mjódd, þar sem auðvelt er að
skipta yfir í aðra Breiðholtsvagna,
eða vagna til Kópavogs.
Skortur á þjónustu
Það er vitað að yfir harðasta
ófærðartímann að vetrinum vilja
margir leggja bílum sínum og nota
vagnana í staðinn. Þá ætti að vera
vertíð hjá SVR og fyrirtækið að
leggja sig fram við að veita sem
besta þjónustu. Ef það sama gilti
hjá SVR og fyrirtækjum á hinum
almenna markaði þá myndi það
leggja sig fram við að ná í sem
flesta farþega á þessum tíma, með
því til dæmis að hagræða ferðunum
eftir þörfum viðskiptavina sinna.
Þá myndi fyrirtækið líka auglýsa
þjónustu sína og reyna með þeim
hætti að ná til sín viðskiptum. Það
myndi reyna að auka hjá sér velt-
una og þar með að ná inn meiri
tekjum á móti rekstrarkostnaði.
Það myndi reyna að beita hagræð-
ingu, til dæmis með litlum vögnum
sem notaðir væru á þeim tímum og
leiðum sem farþegar eru fæstir á.
I þessu tilviki er hins vegar ekki
svo að sjá að SVR eða borgaryfir-
völd kæri sig um viðskipti þeirra
sem starfa í nýja Hálsahverfinu
eða eiga erindi þangað. Að ekki sé
talað um að yfirvöld borgarinnar
telji sér skylt að veita sömu þjón-
ustu í þessu hverfi og öðrum. Og
að alls ekki sé minnst á að þar sé
áhugi á því að auka tekjur SVR
með því að ná meiri viðskiptum til
fyrirtækisins.
Þetta er eiginlega hálfgerð synd,
því að eins og kunnugir vita getur
oft og tíðum verið ákafiega þægi-
legt að fara ferða sinna um Reykja-
vík með vögnum SVR. Með því að
reyna með bættri þjónustu og
áróðri að auka notkun þeirra hafa
borgaryfirvöld líka galopna leið til
að létta á umferðarþunganum í
borginni, sem þegar er orðinn ailt
of 'mikill. Að þeim orðum rituðum
sendir Garri lesendum sínum bestu
óskir í tilefni dagsins og vonar að
þeir eigi upp til hópa gott og
ánægjulegt sumar framundan.
Garri.
Ilillllllllllllllllllllll VÍTT OG BREITT
Ráðherrar í eldlínunni
Ráðherrar Alþýðubandalagsins
standa í eldlínunni þessa dagana
og gera sitt ýtrasta til að vernda þá
hagsmuni sem þeim er trúað fyrir.
Svavar Gestsson, menntamálaráð-
herra, er kallaður verkfallsbrjótur
af forystuliði kennara í verkfalli,
vegna þess að ráðuneytið sem hann
stýrir gerir hvað hægt er til að sem
flestir nemendur geti lokið sam-
ræmdum prófum í vor. Hóta verk-
fallsmenn að koma í veg fyrir að
nokkur unglingur ljúki samræmdu
prófi í verkfalli.
Þar sem hlutverk menntamála-
ráðuneytisins er fyrst og fremst að
skapa skilyrði til að mennta þjóð-
ina er höfuðskyldan að koma ne-
mendum gegnum skólakerfin, þar
með að gera þeim mögulegt að
taka sín próf.
Menntamálaráðuneytið á ekki
að sjá kennurum farborða. Það er
í verkahring fjármálaráðuneytis-
ins, enda snúa kennarar sér þangað
með kröfur sínar.
Það er því hart að væna mennta-
ntálaráðherra um tilraun til verk-
fallsbrota fyrir að sinna þeirri frum-
skyldu að liðka fyrir nemendum í
skólum landsins að taka próf til að
geta haldið námi áfram í fram-
haldsskólum á eins ótruflaðan hátt
og unnt er vegna launadeilu
kennara og fjármálaráðuneytisins.
Trúr yfir miklu - eða litlu
Háskólamenn í þjónustu ríkis-
kerfa eru óhressir með kaupið sitt,
eins og allir aðrir sem sjá sér og
sínum farborða á launatekjum. En
sem allkunnugt er gera háskóla-
mennirnir eitthvað í málinu og
veifa nú verkfallsvopninu af færni
og fimi. Það er meira en Ögmund-
arliðið sá sig knúið til og fékk sínar
kauphækkanir og vildarkjör fyrir
konur án alls hetjuskapar.
Fjármálaráðherrann okkar,
hann Ólafur Ragnar, heldur eins
fast um ríkisútgjöldin og honum er
unnt og berskylda til. Þótt háskóla-
menntaðir í ríkisþjónustu sæki fast
í sjóðinn og haldi að ráðherrann sé
sá veifiskati að guggna fyrir hótun-
um og frýjuorðum lætur hann eng-
an bilbug á sér finna og harðnar við
hverja raun.
Eftir að verkfallsmenn svöruðu
síðast tilboði fjármálaráðuneytis-
ins um bætt kjör með gagntilboði
þar sem enn var hert á kröfum,
ákvað ráðherrann að hætta öllum
viðræðum á meðan menn eru í því
skapi að ekki er um neitt að tala.
Fordæmisgildi
Ólafur Ragnar segir að kröfur
háskólamenntaðra um margfaldar
launahækkanir miðað við aðra op-
inbera starfsmenn og síðan margra
tuga prósenta launahækkun í fram-
haldi af því sé einfaldlega ekki inni
í myndinni.
Þess verður líka að gæta, að
samningar standa yfir á almennum
vinnumarkaði og sér hver einasti
ályktunarbær maður í landinu, að
samningur í einhverja þá veru sem
verkfallsmenn krefjast, hlýtur að
hafa fordæmisgildi, jafnvel fyrir
verkafólkið. En þeir mest mennt-
uðu í ríkisbáknunum sjá ekkert
orsakasamhengi þar á milli og rýna
í einhver allt önnur kort en þeir
Svavar og Ólafur Ragnar og aðrir
alþýðumenn þessa lands.
Óft var mikill siður hjá opinber-
um launamönnum þessa lands,
þegar þeir stóðu í kjarabaráttum,
að gera mikið úr að sitjandi ríkis-
stjórn væri þeim óvinveitt.
Óvinveitt ríksvald, sögðu þeir
þegar kaupið var ekki hækkað að
þeirra vild og Þjóðviljinn skartáði
hugtakinu mjög í fyrirsögnum.
Sem betur fer hafa núverandi
kröfugerðarmenn séð sóma sinn í
að leyfa málgagninu að hafa neitt
eftir sér um fjandsamlegt ríkisvald,
enda hefur upphrópun af því tagi
hvorki fyrr né síðar átt við nein rök
að styðjast.
Það hefur ávallt verið, og er enn,
skylda fjármálaráðherra að halda
þétt um ríkiskassann þegar í hann
er sótt, hvort sem menntaðir ríkis-
starfsmenn eru þar á ferð eða
einhverjir aðrir. Á sama hátt er
hlutverk menntamálaráðherra að
koma ungviðinu til þess þroska
sem hver og einn er fær um að
meðtaka og gera skólafólki kleift
að ná prófum til áframhaldandi
náms. Allt tal um verkfallsbrot
ráðherrans er út í hött.
Þeir ráðherrar Alþýðubanda-
lagsins sem standa í eldlínunni
hafa ekki brugðist þeim trúnaði
sem þeir tóku á sig með því að
setjast í ráðherrastóla.
OÓ