Réttur - 01.04.1979, Síða 37

Guðmundur Guðmundsson
og Guðmundur Jóhann Arason:
Auðhringurinn
Alusuisse
INNGANGUR.
[Tveir ungir háskólamenn hafa tekið hér saman merka grein um umsvif auðhrings-
ins Alusuisse út um heim og er íslendingum mikil þörf á að kynna sér þau. „Réttur“
á máske von á grein frá þeim um umsvif hringsins hér heima. — Guðmundur Guð-
mundsson nemur matvælafræði við Háskóla íslands, en Guðmundur Jóhann Arason
er líffræðingur:
Tilgangurinn með ritgerð þessari er að gefa yfirlit yfir fjölþjóðafyrirtækið Alusuisse,
og benda á pólitískar afleiðingar af starfsemi þess. Greint verður frá sögu og þró-
un fyrirtækisins, skipulagi, núverandi umsvifum og starfsháttum. Dótturfyrirtæki Alu-
suisse, ÍSAL, sem rekur álverið í Straumsvík, er sjöunda stærsta fyrirtæki hérlendis
(miðað við starfsmannafjölda)1, og þrátt fyrir að starfsemi þess hafi ætíð verið mjög
umdeild er ekkert slíkt yfirlit til.
Athuganir á byggingu álvers hérlendis hófust upp úr 1960. 1966 var samþykktur á Al-
þingi samningur við Alusuisse um stofnun dótturfyrirtækis hérlendis, sem byggði og
starfrækti hér álbræðslu (tafla 1). Dótturíyrirtækið, ísal, sem tók til starfa 1969 keypti
árið 1974 52,5% af seldri raforku almenningsrafstöðva á íslandi, en borgaði 10,3%
heildarsöluverðsins.
Afstaða íslenskra ráðamanna til Alusuisse kempur vel fram í Morgunblaðinu 24. 2.
1966. Þar segir þáverandi iðnaðarráðherra Jóhann Hafstein: „En við mig er sagt áróð-
urslaust og í einlægni af fyrirsvarsmönnum hins svissneska fyrirtækis, sem rætt er
um, að reisi hér álbræðslu, að sennilega yrði þetta þá síðasta álbræðsla þessa fyrir-
tækis, sem nota myndi raforku frá vatnsaflsvirkjun." í framhaldi af þessu má geta
þess að í ársskýrslu Alusuisse fyrir 1974 segir frá byggingu nýs vatnsorkuvers í Löts-
chen í Sviss sem hefji rafmagnsframleiðslu 1975. Þetta orkuver er algjörlega í eigu
Alusuisse.
Þar sem að hér er ætlunin að kynna lesendum starfsemi Alusuisse erlendis, verður
ekki farið nánar út í umsvif fyrirtækisins á íslandi. Það verður etv. gert síðar.
117