Réttur - 01.01.1987, Side 23

1927 gerði Bandaríkjaher fimm sinnum
árásir eða beinar innrásir í Nicaragua,
sem lið í viðleitni Bandaríkjastjórnar til
að treysta áhrif sín á stjórn landsins. AI-
þýða Nicaragua gerði baráttuna fyrir
ríkisstjórn sem ekki lyti erlendri yfir-
drottnun að lykilkröfu sinni.
Þótt sumir kaupsýslumenn og jarðeig-
endur hafi gegnt mikilvægu hlutverki í
baráttunni fyrir þjóðlegu sjálfstæði í byrj-
un þriðja áratugarins, var það engu að
síður alþýða manna til sveita og fólk úr
hinni ungu verkalýðsstétt, sem gegndi
forystuhlutverkinu. Árið 1933 tókst skæru-
liðaher, mestanpart skipuðum sveitaal-
þýðu undir forystu Augusto César Sand-
inos, að reka á flótta bandarískt land-
göngulið sem hafði hernumið landið.
Stjórnin í Washington svaraði með því að
skipuleggja morð á Sandino og koma
Somozafjölskyldunni til valda.
Einræði Somoza
Somozafjölskyldan stjómaði harðneskju-
lega með aðstoð Þjóðvarðliðsins, þjálf-
uðu af bandarískum landgönguliðum.
Ríkisvald sitt notaði hún til þess að stela
jarðnæði undan smábændum og koma
upp ríkidæmi þar sem undirstaðan var út-
flutningur á landbúnaðarvörum.
Ýmis lýðréttindi voru miskunnarlaust
numin úr gildi til þess að viðhalda arðrán-
inu sem vald Somozafjölskyldunnar
hvíldi á. Má þar nefna réttindi verka-
manna og sveitaalþýðu til að skipuleggja
sig í félög, prentfrelsi og tjáningarfrelsi.
Verkalýðsflokkar voru ólöglegir og meira
að segja stjórnmálamönnum auðvaldsins,
sem lent höfðu í andstöðu, var neitað um
full lýðréttindi.
í utanríkismálum var Nicaragua áfram
vettvangur hagsmuna Bandaríkjanna og
veitti aðstöðu fyrir hernaðaríhlutanir
gagnbyltingarsveita þeirra gegn öðrum
ríkjum rómönsku Ameríku. Svínaflóa-
innrásin illræmda árið 1961 á byltingar-
ríkið unga á Kúbu var t.d. hafin frá höfn-
inni í Puerto Cabezas á norðausturströnd
Nicaragua.
Stjórnarskrár á valdatíma Somozafjöl-
skyldunnar höfðu einkum það hlutverk
að treysta völd ríkisstjórna auðstéttarinn-
ar, en þar hafði tögl og hagldir lítii klíka
kaupsýslumanna og jarðeigenda, hand-
gengin Somoza og trú stjórninni í Was-
hington. Stjórnarskráin útilokaði vinn-
andi fólk frá þátttöku í stjórnmálum og
takmarkaði verulega frelsi þeirra auð-
valdsafla sem stóðu utan við þröngan
hring Somozafjölskyldunnar.
Somozaliðið „sigraði“ í kosningum ým-
ist með svikum og prettum, ógnunum eða
á „löglegan“ hátt. Sem dæmi má nefna að
samkvæmt stjórnarskránni frá 1950 fékk
flokkur Somoza, Frjálslyndi flokkurinn
sjálfkrafa úthlutað 66% þingsæta á þjóð-
þingi landsins. Síðar var hann svo lítillát-
ur að lækka þetta hlutfall í 60%. í síðustu
stjórnarskrá Somoza sem var samþykkt
1974, er haldið í stéttarlegt ójafnrétti
varðandi borgaraleg réttindi. Menntaðir
Nicaraguabúar, auðugir og sumir frá
millistéttinni, fengu borgararéttindi 18
ára en allir aðrir máttu bíða til 21 árs
aldurs.
Með öðrum orðum: í Nicaragua hafa
borgaraleg lýðréttindi aldrei verið stað-
fest og þjóðlegu sjálfstæði aldrei verið
komið á. Þegar Sandinistar tóku völdin
1979, stóðu þeir ekki einungis frammi fyr-
ir því að framkvæma efnahagslegar og
félagslegar umbreytingar til að mæta
hinni gífurlegu fátækt í landinu, heldur
þurftu þeir líka að hrinda í framkvæmd
þeim þjóðlegu og lýðræðislegu verkefn-
23