Réttur - 01.08.1988, Qupperneq 22

lendingar hefðu haft nokkurn pata af
þeim fyrirætlunum. En blaðran springur
eftir 1. desember 1948, en sr. Sigurbjörn
Einarsson var aðalræðumaður stúdenta í
útvarpinu þann dag. Ræðan hét: „Haldi
hver vöku sinni“ og í henni eru m.a. þess-
ar setningar:
„Hlutleysið felur í sér hættu, það er
ljóst. Það felur í sér hernámshættu,
það tryggir ekki gegn árásarhættu. En
öll skakkaföll, sem vér verðum fyrir
sem hlutlaus þjóð eru bætanleg, hitt
verður aldrei bætt, ef vér gefum það
upp, með öllu því sem slík uppgjöf fel-
ur í sér og leiðir af sér. Þjóðin stenst
plágur flestra tegunda, annars værum
vér ekki til í dag. Enn myndi þjóðin
lifa og geta átt sér framtíð, þótt svo
óskaplega færi að helmingur hennar
félli fyrir aðvífandi eða stríðandi
morðingjum. Hitt lifir hún ekki að
gefa upp málstað sinn, hasla sér völl
sem hjálenda, láta hernema Iíkama
sinn, land og sál.”
Nú hófust ofboðslegar árásir á sr. Sig-
urbjörn í verðandi Natóblöðum. Fræg-
asta málsgrein Morgunblaðsins í því
sambandi er líklega þessi: „Lítt mun þeim
duga tíst hins smurða Moskvuagents
sr. Sigurbjarnar Einarssonar, eftir að
guðsmaður sá hefur tilkynnt alþjóð
manna, að vel mætti myrða annanhvorn
íslending, ef fyrir þær blóðsúthellingar
fengist það hnoss að íslenska þjóðin yrði
Moskvuvaldinu auðsveip.“
Útvarpsávarp forsætisráðherra, Stefáns
Jóhanns Stefánssonar á gamlárskvöld
1948 hleypti nýrri skriðu af stað. En þjóð-
hollum mönnum þótti sú ræða hið mesta
endemi. Strax 2. janúar hélt Stúdentafé-
lag Reykjavíkur fund af þessu tilefni, þar
sem samþykkt var einróma flutt tillaga af
Pálma Hannessyni rektor, Gylfa Þ. Gísla-
syni prófessor og Kristjáni Eldjárn
þjóðminjaverði. Henni lýkur á þeim orð-
um að ekki komi til mála að víkja frá
þeirri stefnu, sem mörkuð hefur verið af
íslenskum stjórnvöldum og fylgt hefur
verið til þessa, að ísland geti af augljósum
ástæðum aldrei orðið hernaðaraðili og
þessvegna álítur fundurinn að Island geti
ekki á friðartímum tekið og eigi ekki að
taka þátt í neinu hernaðarsamstarfi, þar
sem það hefði í för með sér að hér yrðu
erlendar herstöðvar og erlendur her.
Þetta hafði m.a. þær verkanir að ýmis
önnur félög og samtök hófu að ræða mál-
ið og í lok mars höfðu um 70 slíkir aðilar
samþykkt mótmæli gegn þátttöku í Nató.
Þjóðvarnarfélagið og Fulltrúaráð verka-
lýðsfélaganna í Rcykjavík boöuðu til
fundar í Miðbæjarskólaportinu sunnu-
daginn 27. mars. Þar var samþykkt að
beina þeirri eindregnu áskorun til Alþing-
is að það ákvæði ekki þátttöku íslands í
því bandalagi, án þess að samþykkis
þjóðarinnar hafi fyrst verið leitað með al-
mennri þjóðaratkvæðagreiðslu.
Fulltrúaráð verkalýðsfélaganna og
Dagsbrún boðuðu síðan til útifundar við
Miðbæjarskólann kl. 1 hinn 30. mars,
sama daginn og Alþingi samþykkti inn-
gönguna í Nató. En í hádegisútvarpinu
sama dag dundu auglýsingar frá forustu-
mönnum stjórnarflokkanna þar sem skor-
að var á friðsama borgara að fjölmenna
á Austurvöll til að tryggja Alþingi starfs-
frið. Fregnmiða sama efnis var dreift víðs-
vegar um bæinn og var tcxti hans á þessa
leið:
„Reykvíkingar: Kommúnistar hafa
án þcss að leita leyfis boðað til útifund-
ar í dag og skorað á menn aö taka sér
frí frá störfum. Við viljum því hér meö
skora á friðsama borgara að koma á
118