Fréttablaðið - 11.03.2009, Blaðsíða 18

MARKAÐURINN 11. MARS 2009 MIÐVIKUDAGUR4
Ú T T E K T
Lönd í kreppu (neikvæður hag-
vöxtur tvo ársfjórðunga í röð)
Lönd í kreppu (neikvæður hag-
vöxtur á síðasta ársfjórðungi)
Vísbendingar eru um viðvarandi
samdrátt hjá sjö stærstu aðild-
arríkjum Efnahags- og fram-
farastofnunarinnar (OECD),
samkvæmt mati sem birt var á
föstudag.
Bandaríska dagblaðið Wall
Street Journal segir hagvís-
ana ekki hafa verið neikvæðari
síðan í olíukreppunni um miðj-
an áttunda áratug síðustu aldar.
OECD tekur fram að ekki sé
útlit fyrir að viðsnúnings gæti
í allra nánustu framtíð.
Þá er tekið fram að sérstak-
lega hafi tekið að halla undan
fæti hjá stærstu þjóðum heims
sem standi utan við stofnun-
ina, svo sem í Brasilíu, Kína,
Indlandi og í Rússlandi. Hafi
þau dregist niður í svelg vegna
alvarlegs samdráttar og minnk-
andi eftirspurnar hjá ríkustu og
umsvifamestu þjóðum heims.
Innflutningur hér dróst saman
um 33 prósent eftir efnahags-
hrunið á milli fjórðunga á fjórða
ársfjórðungi í fyrra en útflutn-
ingur jókst um 1,5 prósent.
Mælingu OECD á helstu hag-
vísum er ætlað að gefa upplýs-
ingar um stefnubreytingar í
hagsveiflum til skemmri tíma og
gefa vísbendingar um það hvort
hagkerfi séu að vaxa eða drag-
ast saman. Stofnunin tók tölurn-
ar fyrst saman árið 1965.
Neikvæðir hagvísar
105
100
95
90
85
0
1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
OECD-ríkin
Evrusvæðið
Bandaríkin
Kína
Japan
V
ið erum í svolítið skrít-
inni stöðu. Við héldum í
byrjun árs að búið væri
að grípa til aðgerða sem
dygðu til að koma fjár-
málageiranum fyrir horn. Nú er
ljóst að svo var ekki,“ segir Edda
Rós Karlsdóttir, hagfræðingur
hjá Landsbankanum, um horfur
í efnahagsmálum á heimsvísu.
Edda Rós segir horfur enn
slæmar og ekki sjái fyrir end-
ann á fjármálakreppunni í allra
nánustu framtíð. Hún bendir á að
eignaverð sé enn að lækka víða
um heim og hafi það áhrif á fjár-
málastofnanir og raunhagkerfið.
Það hafi skilað sér í viðvar-
andi skorti á trausti, erfiðleik-
um tengdum eignamati og háum
áhættuálögum um heim allan.
Edda Rós segir óvissuna
helsta orsakavaldinn og séu þau
tól sem áður hafi verið grip-
ið til ekki virk. „Ríkjandi hug-
myndafræði hefur víða verið sú
að lækka skatta til að auka hag-
vöxt. Í raun má færa hagfræðileg
rök fyrir því að nú eigi ríkið að
eyða annaðhvort skattpeningum
eða skila með hallarekstri, því
einkaaðilar treysta sér ekki til
þess á meðan eignaverð er enn að
lækka,“ segir hún. „Þetta er and-
stætt við þá hagfræði sem hefur
verið í gildi upp á síðkastið. Því
getur verið erfitt að kyngja og
menn ekki undirbúnir til að fara
í slíkt,“ segir hún og bætir við að
nú sé svo komið að ríkisstjórn-
ir stærstu landa heims verði að
setjast niður og móta samræmdar
aðgerðir gegn kreppunni.
BEÐIÐ EFTIR LEIÐTOGUM
Edda Rós segir menn bera mikl-
ar væntingar til leiðtogafundar
tuttugu stærstu iðnríkja heims –
G20-fundarins – þar sem forsætis-
ráðherrar og aðrir stjórnmálaleið-
togar hittast ásamt seðlabanka-
stjórum í Lundúnum í Bretlandi
2. apríl næstkomandi.
Þegar var byrjað að leggja lín-
urnar og hita upp fyrir fundinn
á ársfundi Alþjóðaefnahagsráðs-
ins í Davos í Sviss í enda janúar
og hafa menn lagt grunninn að
því sem rætt verður um á leið-
togafundinum.
„Þarna munu menn væntan-
lega ræða um regluverk og um-
gjörð sem hjálpar til við að verð-
meta eignir,“ segir Edda Rós. Hún
telur sömuleiðis líklegt að rætt
verði um samræmdar aðgerðir
til bjargar bönkum og fjármála-
fyrirtækjum.
Dökkar horfur
í efnahagsmálum
Vísbendingar eru um
að lengri tíma taki fyrir
alþjóðlega markaði að
rétta úr kútnum en
spáð var í upphafi. Jón
Aðalsteinn Bergsveinsson
rýndi í nýjustu alþjóð-
legu hagspárnar og
spjallaði við Eddu Rós
Karlsdóttur, hagfræðing
hjá Landsbankanum,
um horfurnar.
„ M a rgir telja að ba nka r
séu meira eða minna með nei-
kvætt eigið fé um allan heim.
Þá er spurningin hvort tækt sé
að setja aukið eigið fé í fyrir-
tækin eða skera niður skuldir
í anda þess sem hafi verið gert
hér heima,“ segir Edda Rós og
bætir við að menn deili um ágæti
aðgerðanna.
KRÖFUHAFAR TAKA SKELLINN
Fjármálasérfræðingar vestan-
hafs hafa upp á síðkastið rætt
um að fara sænsku eða jafn-
vel finnsku leiðina til að bjarga
fjármálafyrirtækjunum. Edda
Rós vill ekki útiloka að menn
velji aðrar leiðir. Þegar Svíar og
Finnar hafi gert upp banka sína
í norrænu fjármálakreppunum á
fyrri hluta tíunda áratugar síð-
ustu aldar hafi aðstæður verið
aðrar en nú og lánardrottn-
ar fengið allar kröfur greiddar.
Því sé ekki að skipta nú. „Nú eru
menn að gíra öll kerfi niður og
þá gerist það sjálfkrafa að eign-
ir gufa upp á meðan skuldir sitja
eftir líkt og hér. Þá má íhuga
það alvarlega hvort kröfuhafar –
skuldabréfaeigendur – eigi ekki
að taka hluta skell síns og taka
þátt í að borga brúsann,“ segir
Edda Rós. Hún telur slíkt mögu-
lega geta gengið eftir án alvar-
legra eftirkasta fyrir alþjóðlegt
efnahagslíf, enda séu allir kost-
ir slæmir. Hins vegar verði að ná
alþjóðlegri sátt um aðgerðirnar.
Hún segir sömuleiðis ljóst, að
þótt aðgerðir sem þessar verði
sársaukafullar fyrir skuldabréfa-
eigendur þá geti þær bundið enda
á fjármálakreppuna fyrr en ella.
„Þetta er spurning hvort menn
vilja hryllilegan endi á kreppunni
eða endalausan hrylling,“ segir
hún.
ALLT TEKUR ENDA
Edda Rós tekur undir með Ken-
neth Rogoff, prófessor í Harvard
og fyrrum aðalhagfræðing Al-
þjóðagjaldeyrissjóðsins, að allar
efnahagskreppur taki enda. Fjár-
málakreppur vari að meðaltali
tæplega 2 ár þar til taki að sjá til
sólar á ný. Atvinnuleysi vari oft
lengur og tekur að meðaltal um
4,8 ár að draga úr því.
„Þetta fer allt eftir skilgrein-
ingum á kreppu. Ég hef tilhneig-
ingu til að skoða það út frá augum
einstaklingsins og hef áhuga á því
hvenær störfum tekur að fjölga
á ný eftir samdráttarskeið. Sem
hagfræðingur horfi ég hins vegar
á hagvöxtinn,“ segir Edda Rós
og bendir á að hér gegni nokk-
uð öðru máli en í öðrum löndum.
Hagkerfið hér sé mjög sveigjan-
legt sem geti hagað seglum eftir
vindi. Hún nefnir sem dæmi að
einkaneysla hafi dregist mjög
hratt saman á fjórða ársfjórð-
ungi í fyrra, eða um tæp 25 pró-
sent. „Það sést ekki í stórum hag-
kerfum,“ segir hún.
„Við getum ekki leyst kreppuna
hér fyrr en botn er kominn í al-
þjóðlegu kreppuna. Við getum þó
allt eins búist við að vera fyrst
upp úr henni. En það gerist ekki
fyrr en heimurinn hefur náð
viðspyrnu,“ segir Edda Rós.
EDDA RÓS
KARLSDÓTTIR
Hagfræðingur hjá
Landsbankanum telur
að kreppunni ljúki
ekki hér fyrr en það
sjái til sólar í alþjóð-
legu efnahagslífi.
Eitt mikilvægasta verkefnið sem býður okkar nú er öflug
uppbygging atvinnulífsins og atvinnutækifæra m.a. með
aukinni nýtingu náttúruauðlinda til lands og sjávar. Grunn-
urinn að velferðarsamfélagi okkar er öryggi heimilanna og
traust þeirra gagnvart framtíðinni. Atvinnuleysi skapar
upplausn og óöryggi sem dregur allan mátt úr aukinni
verðmætasköpun samfélagsins. Grunnstoðir íslensks atvinnu-
lífs eru sjávarútvegur, iðnaður og ferðaþjónusta. Á þeim
greinum byggjum við önnur og fjölbreyttari atvinnutækifæri.
Gestir fundarins eru:
Árni Bjarnason, form. Farmanna- og fiskimannasambands
Íslands og Halldór Halldórsson, yfirmaður hjá Alcan.
Boðið verður upp á kaffi og meðlæti, allir velkomnir.
Opinn fundur um atvinnumál miðvikudaginn 11.
mars kl. 20 á kosningaskrifstofu Jóns í húsi Kraftvéla
að Dalvegi 6 í Kópavogi.
Tryggjum Jóni Gunnarssyni 3. sætið í prófkjöri
Sjálfstæðisflokksins í suðvesturkjördæmi 14. mars nk.
Jón Gunnarsson
Alþingismaður
www.jongunnarsson.is
M
A
R
K
A
Ð
U
R
IN
N
/G
VA