Morgunblaðið - 23.02.2006, Qupperneq 28

28 FIMMTUDAGUR 23. FEBRÚAR 2006 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
ALLIR Á LISTASAFNIÐ!
Sú ákvörðun að fella niður að-gangseyri að Listasafni Ís-lands alla daga styrkir mjög
stöðu safnsins sem menningar- og
fræðslustofnunar fyrir almenning.
Til þessa hefur kostað 400 krónur
að skoða sýningar Listasafnsins.
Aldraðir og fatlaðir hafa greitt
lægra gjald og ókeypis hefur verið
fyrir börn yngri en 18 ára og aðra
námsmenn, sem kynna sér safnið
sem þátt í námi sínu. Þá hefur að-
gangseyrir verið felldur niður á mið-
vikudögum.
Það má því segja sem svo að að-
gangseyri hafi verið í hóf stillt til
þessa. Það setur vafalaust enginn
það fyrir sig að greiða 400 krónur,
kannski í mesta lagi 800 krónur fyrir
hjón með börn, fyrir að skoða Lista-
safnið einu sinni. En eðli listasafna í
dag er það, að þangað þarf fólk og á
að koma aftur og aftur til að skoða
mismunandi sýningar og sækja sér
margvíslegan fróðleik og menntun.
Og þá getur aðgangseyririnn farið
að skipta máli.
Þótt aðgangseyrir vegi sjálfsagt
ekki þungt í tekjum Listasafns Ís-
lands er fjárhag safnsins svo þröng-
ur stakkur skorinn að niðurfelling
aðgangseyris hefði ekki getað komið
til nema aðrar tekjur kæmu á móti.
Þar hleypur Samson eignarhalds-
félag undir bagga, en styrkur á móti
niðurfelldum aðgangseyri er hluti af
styrk Samsonar til Listasafnsins,
sem samtals nemur um 45 milljónum
króna á þremur árum.
Björgólfur Guðmundsson, sem
ásamt Björgólfi Thor syni sínum er
eigandi Samsonar, stendur nú í
þriðja sinn fyrir gerð styrktarsamn-
ings við Listasafn Íslands, en þeir
feðgar hafa jafnframt verið stórir
eigendur í Pharmaco, sem síðar varð
Actavis og hefur verið aðalstyrktar-
aðili safnsins undanfarin ár. Rækt-
arsemi þeirra við menningarstarf-
semi af ýmsu tagi hér á landi er til
fyrirmyndar um það hvernig kaup-
sýslumenn, sem vegnar vel, geta lát-
ið gott af sér leiða í samfélaginu.
Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir
menntamálaráðherra sagði á blaða-
mannafundi í fyrradag að hér væri
um tilraun að ræða, í þágu þess
markmiðs að fjölga gestum í söfnum
landsins. „Ég held að þetta fyrir-
komulag muni nýtast alls staðar í
samfélaginu, að sem flestir geti notið
þeirrar listar sem hér er boðið upp
á,“ sagði menntamálaráðherra. Í
sama streng tók Ólafur Kvaran safn-
stjóri, sem benti á það að sama leið
hefði verið farin hjá ríkislistasöfnum
annars staðar á Norðurlöndum og
gefið góða raun; meðal annars hefðu
hópar látið sjá sig í söfnunum, sem
ekki hefðu heimsótt þau áður. „Þetta
breikkar hina samfélagslegu skír-
skotun, sem er mjög spennandi fyrir
okkur, og er lykilatriði í þjónustu-
hlutverki safnsins,“ sagði Ólafur.
Þetta er auðvitað kjarni málsins.
Listasafn Íslands gegnir ekki ein-
vörðungu því hlutverki að vera varð-
veizlu- og skrásetningarstaður ís-
lenzkrar og erlendrar myndlistar.
Safninu ber rík skylda til að miðla
listinni og þekkingu sinni á henni til
almennings. Ef aðgangseyrir er ekki
lengur hindrun má ætla að fleiri en
ella sjái ástæðu til að heimsækja
safnið reglulega. Það er menntun og
menningu á Íslandi til framdráttar.
VEGUR IÐNGREINA
Í fréttaskýringu í Morgunblaðinu ígær kom fram að aðsókn í iðnnám
hefði aukizt talsvert á síðustu árum
og viðhorf til þess væri jákvæðara en
verið hefði. Það er æskileg þróun,
enda skiptir það miklu máli fyrir at-
vinnulífið að góð verkkunnátta sé
fyrir hendi.
Bóknámi hefur verið hampað á
kostnað iðnnáms alltof lengi. Það við-
horf hefur verið ríkjandi um of, að
allir, sem á annað borð fara í fram-
haldsnám, eigi helzt að leggja fyrir
sig bóknám, taka stúdentspróf og
fara í háskóla. Auðvitað er það regin-
misskilningur. Verkfræðingar og
arkitektar geta hannað hús og stýrt
byggingu þeirra, en það þarf góða
smiði, múrara, rafvirkja og pípulagn-
ingamenn til að byggja þau, svo eitt
dæmi sé tekið. Störf við ýmsar hefð-
bundnar iðngreinar gefa líka iðulega
af sér ágætar tekjur.
Í Morgunblaðinu í gær kemur
raunar fram að uppsveiflan í bygg-
ingariðnaði hér á landi hafi haft í för
með sér mikla sókn í byggingargrein-
ar og rafmagnsgreinar. Baldur Gísla-
son, skólameistari Iðnskólans í
Reykjavík, segir að menn hafi haft
áhyggjur af því að múrverkið væri að
deyja út, en nú sé ágæt aðsókn að
þeirri iðngrein.
Baldur segir að æskilegt sé að
menntakerfið leggi iðn- og starfsnám
og stúdentspróf nokkurn veginn að
jöfnu. Á þetta skortir mikið í dag. Í
grunnskóla er höfuðáherzlan á bók-
legar greinar. Samræmd próf í lok
grunnskóla mæla til dæmis eingöngu
kunnáttu fólks í bóklegum fögum.
Þeir, sem hafa fremur hæfileika á
verklega sviðinu, fá litla viðurkenn-
ingu eða hvatningu til að þroska þá
hæfileika sína í frekara námi. Allt
miðast við bóknám og stúdentspróf.
Í viðleitni kerfisins til að koma öll-
um í framhaldsskóla er ungmennum,
sem ekki stóðust kröfur samræmdu
prófanna, iðulega hrúgað í svonefnd-
ar almennar námsbrautir – í bók-
námi, þótt það liggi oft ljóst fyrir að
þar eigi þau ekki heima, heldur væri
miklu nær að beina þeim í iðn- eða
starfsnám.
Þessu þarf að breyta og hefja iðn-
námið til vegs og virðingar. Margar
af núverandi vaxtargreinum íslenzks
atvinnulífs þurfa nauðsynlega á iðn-
menntuðu fólki að halda. Baldur
Gíslason bendir t.d. á að málmiðn-
aðargreinar séu að verða hátækni-
greinar og fyrirtæki á borð við Össur
og Marel þurfi á t.d. vélvirkjum og
rennismiðum að halda. Framsækin
fyrirtæki þurfa að ráða fleiri en við-
skiptafræðinga í vinnu.
Ein leiðin til að breyta viðhorfinu
er að byrja fyrr að verðlauna hæfi-
leika, sem börn og unglingar sýna á
sviði verkgreina og hvetja þau til að
leggja rækt við þá. Bókvitið verður
vissulega í askana látið, en það má
ekki gleyma verksvitinu.
KB banka gengur vel að fjármagna sig erlendis og engir erfiðleikar hafakomið upp í þeim efnum. Bankinn hefur í auknum mæli sótt inn á
markað í Bandaríkjunum á undanförnum mánuðum hvað þetta snertir og
lagt áherslu á að fara út fyrir markaði í Evrópu, að sögn
Jónasar Sigurgeirssonar, framkvæmdastjóra Sam-
skiptasviðs KB banka. Eftir sem áður séu umsvif bank-
ans á þessu sviði veruleg í Evrópu. Þannig hefði dótt-
urfélag bankans í Danmörku lokið skuldabréfaútgáfu í
vikunni fyrir 500 milljónir evra á góðum kjörum.
Jónas sagði að ekki væri ástæða til þess að hafa
áhyggjur af þróun á eftirmarkaði og hún hefði ekki haft
áhrif á fjármögnun bankans. Að þeirra mati væru ekki
rök fyrir þessari miklu hækkun ávöxtunarkröfunnar,
enda væru erlendir bankar farnir að mæla með kaupum
á skuldabréfum KB banka á eftirmarkaði vegna þess að þar væri um kaup-
tækifæri að ræða. Jónsas sagði aðspurður um hversu miklu fjármagni KB
banki þyrfti á að halda í ár erlendis, að bein endurfjármögnunarþörf næmi
um 1.300 milljónum evra, að FIH bankanum í Danmörku undanskildum.
Ýktar hreyfingar
á þunnum eftirmarkaði
Jónas Sigurgeirsson
Þingmenn ræddu nýtt matmatsfyrirtækisins FitchRatings í upphafi þing-
fundar á Alþingi í gær og sagði Ög-
mundur Jónasson, þingmaður
Vinstri hreyfingarinnar – græns
framboðs, m.a. að vandann, sem
þar kæmi fram, mætti rekja til
rangrar efnahagsstjórnar á Ísland,
þ. á m. til stórfelldra ríkisafskipta
af uppbyggingu stóriðju. Kristján
L. Möller, þingmaður Samfylking-
arinnar, sagði að ríkisstjórnin
hefði með mati Fitch fengið gula
spjaldið en Hjálmar Árnason,
þingmaður Framsóknarflokksins,
sagði að ekki mætti oftúlka spá
Fitch.
Árni M. Mathiesen fjármála-
ráðherra sagði að athugasemd-
irnar sem fram kæmu í mati Fitch
væru vissulega athyglisverðar.
„Að sumu leyti koma þær á óvart
og að öðru leyti ekki. Þær komu á
óvart vegna þess að það eru aðeins
þrjár vikur síðan að Moody’s-
matsfyrirtækið staðfesti lánshæf-
ismatið með stöðugum horfum.
Þær koma síðan hins vegar ekki á
óvart vegna þeirrar umræðu sem
verið hefur undanfarin misseri um
mikla útlánaaukningu og auknar
lántökur hjá bönkunum samfara
skuldsetningu fyrirtækja og ein-
staklinga og viðskiptahallanum.“
Helgi Hjörvar, þingmaður Sam-
fylkingarinnar, kvaðst fagna því að
forsætisráðherra, Halldór Ás-
grímsson, hefði þegar brug
athugasemdum matsfyrirt
með því að lýsa því yfir að
Ríkisstjórnin sögð hafa feng
Morgunblaðið/K
Ögmundur Jónasson hóf m
hræringum í fjármálalífinu
með skuldabréfaútgáfu, þ.
sé ólíklegt að kjör íslens
anna hafi versnað þó á það
enn reynt. Á móti hafa
bankarnir jafnan nefnt
markaður sé það sem k
þunnur, viðskipti séu oft ta
og oft þurfi mjög lítið til
hreyfa við honum. Fram
verður hins vegar ekki hor
má að vaxtaálagið sé nær
falt hærra nú en fyrir aðein
an.
Eftir því sem Morg
kemst næst nemur endurfj
unarþörf íslensku viðski
minna á bréfum Landsbanka og
hátt 0,6% á bréfum Íslandsbanka.
Tekið skal fram að breytingarnar
á vaxtaálaginu snerta ekki íslensku
bankana beint, a.m.k. ekki að svo
stöddu, því um er ræða skuldabréf
sem þeir hafa þegar gefið út og
verslað er með á svokölluðum eft-
irmarkaði.
Lakari kjör bankanna?
Almennt er þó litið svo á að
hækkun á vaxtaálagi á eftirmarkaði
sé vísbending um að menn muni
hugsanlegra njóta lakari kjara þeg-
ar þeir fara næst út á markaðinn
Vaxtaálag á skuldabréf ís-lensku viðskiptabank-anna, sem höndlað ermeð á eftirmarkaði,
hækkaði verulega í kjölfar breyt-
inga á horfum Fitch Ratings. Í kjöl-
far neikvæðrar umfjöllunar nokk-
urra greiningardeilda í nóvember í
fyrra, m.a. um Kaupþing banka,
hækkaði álagið umtalsvert og fór í
um 0,4%. Vaxtaálagið er nú hins
vegar orðið mun hærra eða um 0,8%
á bréfum Kaupþings banka, litlu
Vaxtaálag á eftir
aði hækkar ver
Eftir Arnór Gísla Ólafsson
arnorg@mbl.is
Markmið með skýrRatings var að sþætt skilaboð til
fara með efnahagsmál á Í
fyrsta lagi telja sérfræðing
ins að hættan á harðri le
efnahagsmálum hafi aukist
lagi hafa þeir áhyggjur af
fjármálakerfið hafi getu ti
þola slíka lendingu og h
myndi þýða fyrir hagkerf
kom fram í máli Paul Rawk
kvæmdastjóra hjá Fitch,
fundi er fyrirtækið hélt í gæ
„Við staðfestum lánshæfi
Íslands vegna þess að vi
fjármál hins opinbera vera
þess sem skuldastaða ríkis
samræmi við það sem geris
löndum með sömu einkun
minnkandi ef eitthvað e
Rawkins.
Ennfremur sagði hann a
breytingar þær sem hagke
Tvíþæ
Eftir Guðmund Sverri Þór
sverrirth@mbl.is
Endurfjármögnunarþörf Landsbankans á þessu ári nemur um 1,2 millj-örðum evra eða um 98 milljörðum íslenskra króna. Þegar leitað var
álits hjá bankanum á hækkun vaxtaálags á skuldabréfum bankanna á eft-
irmarkaði fengust þær upplýsingar að markaðurinn væri ákaflega þunnur
og hann ýkti því allar breytingar mjög mikið. Af þeim skuldabréfum sem
Landsbanki hefur gefið út í Bandaríkjunum hefur ekki stór hluti verið
keyptur af svokölluðum peningamarkaðssjóðum með uppsagnarákvæði.
Bankastjórar Landsbankans voru staddir erlendis en þær upplýsingar
fengust þó hjá bankanum að breytingarnar á vaxtaálaginu væru að þeirra
mati muni ýktari en raunverulegt áhættumat ætti að leiða til. Í Fitch mat-
inu væru fyrst og fremst ábendingar til íslenska ríkisins en síður til bank-
anna. Ljóst væri þó að allir aðilar þyrftu að skoða sinn gang. Þá mætti
minna á að Fitch Ratings hefði breytt horfum fyrir nokkrum árum en það
hefði síðan breyst snögglega þegar menn hefðu áttað sig á því að hlutirnir
hefðu verið að færast í rétt horf.
Endurfjármögnun Íslandsbanka á alþjóðamarkaði á þessu ári er um 700milljónir evra eða um 57 milljarðar króna. Á fyrstu tveimur mánuðum
ársins hefur Íslandsbanki aflað 1,3 milljarða evra á alþjóðlegum lánamark-
aði. Bankinn er þannig búinn að endurfjármagna öll er-
lend langtímalán.
Bjarni Ármannsson, forstjóri Íslandsbanka, segir
fjármögnunina á bankanum hafa gengið mjög vel. Ljóst
sé að markaðurinn hafi yfirskotið við mat Fitch Ratings
en hann meti það svo að markaðurinn hafi róast í gær.
Bjarni segir að menn verði að taka tillit til þess að ekki
séu mikil viðskipti á eftirmarkaði með skuldabréf ís-
lensku bankanna þannig að fáir fjárfestar geti haft mjög
mikil áhrif á hann og hafi gert. Það sé því mjög varasamt
að draga miklar ályktanir af hækkunum. Bjarni við-
urkennir þó að til lengri tíma litið sé þessi þróun áhyggjuefni.
Hann segir aðeins hluta af útgáfu bankans vestanhafs hafa verið keyptan
af peningamarkaðssjóðum með uppsagnarákvæðum og mun minna eða mjög
lítið hafi verið selt til þeirra í síðustu útgáfum.
Bjarni Ármannsson

  
?

 
  
Meiri lækk
ÚRVALSVÍSITALA aðall
árum sem sennilega hefur
ingar alþjóðlega matsfyrir
Á meðfylgjandi línuriti
Þar kemur í ljós að fallið n
2004. Þá lækkaði vísitalan
lækkað um 6,6% á einni vi
ar leið á gærdaginn og all