Morgunblaðið - 10.03.2006, Side 50

50 FÖSTUDAGUR 10. MARS 2006 MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
Morgunblaðið birtir minningar-
greinar alla útgáfudagana.
Myndir Ef mynd hefur birst í til-
kynningu er hún sjálfkrafa notuð
með minningargrein nema beðið
sé um annað. Ef nota á nýja mynd
er ráðlegt að senda hana á
myndamóttöku: pix@mbl.is og
láta umsjónarmenn minningar-
greina vita.
Minningar-
greinar
✝ Herdís Björns-dóttir fæddist á
Stóru-Ökrum í
Blönduhlíð í Skaga-
firði 23. desember
1925. Hún lést á
sjúkrahúsinu á
Sauðárkróki sunnu-
daginn 26. febrúar
síðastliðinn. For-
eldrar hennar voru
hjónin Björn Sig-
urðsson, bóndi á
Stóru-Ökrum, f. 3.
ágúst 1894, d. 21.
október 1985, og
Sigríður Gunnarsdóttir, f. 22.
nóvember 1894, d. 10. október
1985. Systkini Herdísar eru
Gunnfríður, f. 28. febrúar 1920,
Ingunn, f. 18. júlí 1922, d. 29.
nóvember 2004, Gunnar, f. 14.
ágúst 1927, d. 28. október 1988,
og Sigurður, f. 14. ágúst 1927.
Herdís giftist hinn 6. júní 1951
Sveini Jóhannssyni frá Mælifellsá
Pétur, f. 18. september 1959, d.
5. september 1994. Ekkja hans er
Jóninna Harpa Ingólfsdóttir og
eiga þau einn son, Jóhann Pétur.
4) Gísli, f. 27. desember 1960,
kvæntur Ástu Berghildi Ólafs-
dóttur og eiga þau tvær dætur,
Kötlu, í sambúð með Sigursteini
Sumarliðasyni, og Ingu Berg. 5)
Sigríður, f. 27. desember 1960,
gift Smára Borgarssyni og eiga
þau fjögur börn, Elsu Rós, Svein,
Borgar og Ólaf Jóhann. 6) Ólafur
Stefán, f. 7. mars 1966.
Þau Herdís og Sveinn hófu bú-
skap á Stóru-Ökrum, en bjuggu
lengst af á Varmalæk í Skaga-
firði þar sem þau stunduðu hefð-
bundinn búskap og hrossarækt
og ráku verslun. Rekstur versl-
unarinnar á Varmalæk var að-
alstarf Herdísar um áratuga
skeið auk þess að halda fjöl-
mennt og ákaflega gestkvæmt
heimili.
Eftir að Sveinn lést bjó Herdís
í félagi við Lovísu elstu dóttur
sína á Varmalæk allt til dauða-
dags.
Útför Herdísar verður gerð frá
Reykjakirkju í Skagafirði í dag
og hefst athöfnin klukkan 14.
í Skagafirði, d. 17.
september 1987.
Börn þeirra eru: 1)
Lovísa, f. 23. desem-
ber 1950. Hún á
fjögur börn, þau
eru: a) Sveinn
Brynjar, kvæntur
Ingibjörgu Skarp-
héðinsdóttur og eiga
þau Skarphéðin
Rúnar og Herdísi
Eiri. b) Jóhanna
Heiða, í sambúð með
Guðmundi Þór Elí-
assyni og eiga þau
Kristin Örn. c) Eðvarð Ingi og d)
Elvar Logi, í sambúð með Fann-
eyju Dögg Indriðadóttur. 2)
Björn, f. 10. október 1952, í sam-
búð með Magneu K. Guðmunds-
dóttur og á hann þrjá syni, Einar
Bjarna, Höskuld Svein og Gunn-
ar Sigfús. Þá á Magnea þrjá syni
og dótturina Birnu Dröfn sem
býr hjá þeim Birni. 3) Jóhann
Elsku amma, nú hefur þú kvatt
okkur og ert komin til afa og Jó-
hanns Péturs. En við eigum eftir að
sakna þín alveg óskaplega mikið.
Ég hef búið á Varmalæk alla mína
ævi og áttir þú, amma, afskaplega
stóran þátt í uppeldinu á okkur
systkinum. Þú varst alltaf til staðar
og við þig gátum við rætt öll heims-
ins vandamál og þú kunnir alltaf ráð
við öllu. Allt frá því að við vorum
börn með litlu málin sem á okkur
brunnu og allar götur síðan gat
maður talað við þig um allt, því þú
hafðir svo mikinn skilning á öllu og
svo mörg ráð sem maður reynir að
hafa að leiðarljósi alla ævi. Þú varst
ekki bara amma okkar heldur líka
svo mikill vinur og félagi. Alltaf kát
og hress og snillingur í að horfa á
björtu hliðarnar.
Þegar maður skrifar um þig
amma mín er ekki hægt annað en að
tala um allan sönginn, dansinn og
alla gleðina sem fylgdi þér alla tíð.
Frá því að ég man eftir mér laðaðist
fólk að þér til að syngja með þér og
þá helst við eldhúsborðið á Varma-
læk. Þegar sungið var við eldhús-
borðið á Varmalæk sast þú í þínu
sæti við borðsendann og leiddir
sönginn með hendur á lofti. Það
skipti engu máli hvað klukkan var
því það var alltaf hægt að syngja á
öllum tímum sólarhringsins, að
nóttu sem degi, bara ef fólk söng
þannig að það hljómaði nokkuð fal-
lega.
Þú varst mjög músíkölsk og tón-
viss og þér fannst jafn hræðilegt að
hlusta á falskar nótur og illa flutt lög
og þér fannst yndislegt og gaman að
hlusta á fallega sungin lög. Það var
ekki aldurstakmark við eldhúsborð-
ið, því þegar við systkinin komumst
á ballaldurinn fóru vinirnir að koma
í partí og oftar en ekki um miðja
nótt, en yfirleitt komst þú fram og
sagðir kát: „Nei halló eruð þið kom-
in, en gaman.“ Svo var sungið í
marga klukkutíma og ef við kunnum
ekki lögin var það nú ekki vandamál,
því þú varst eins og söngbók sem
maður gat flett upp í bæði af lögum
og ljóðum. En ef þú komst ekki fram
þá lástu inni í rúminu þínu og hlust-
aðir á sönginn og pældir í fólkinu
sem var að syngja. Og daginn eftir
fengum við nákvæma útlistingu á
hvernig við hefðum staðið okkur.
Það var ýmislegt sem þú gerðir þér
til dundurs annað en að syngja. Þér
þótti ekkert varið í að sitja og gera
ekki neitt. Þér þótti gaman að lesa,
leggja kapal, hlusta á tónlist, þú
prjónaðir mikið ásamt því að sjá um
þvottinn og ýmis önnur heimilis-
verk. Einnig fannst þér gaman að
fara í göngutúra, já amma þú varst
ansi létt á fæti. Það eru ekki mörg
ár síðan þið Siggi brósi skokkuðuð
upp á Mælifellshnjúk og upp í
Drangey. Og þegar þú varst með
búðina voru spretthlaup á milli
Varmalækjar og búðarinnar oft á
dag. Þegar þú dansaðir sveifstu um,
enda þótti þér mjög gaman að
dansa.
Í haust þegar þú sagðir mér hvað
læknarnir höfðu séð, þá sagðirðu
mér líka að þú værir svo heppin því
þú værir ekkert hrædd við svona
lagað og það þýddi ekkert annað en
að vera bjartsýnn, þessir læknar
væru að verða svo sniðugir nú til
dags að lækna allra handanna sjúk-
dóma. Mér fannst þér þarna vera al-
veg lifandi lýst, að horfa á björtu
hliðarnar alveg sama hvað á dundi
og þetta sýndi líka hvað þú varst
sterk persóna. En við systkinin og
mamma eigum eftir að sakna þín svo
mikið, þú varst einhvern veginn
þannig að þeim sem þekktu þig þótti
alveg óskaplega vænt um þig.
En eins og þú varst vön að segja
við mig þegar einhver var veikur og
dó: „Mikið var nú gott að hann fékk
að fara, nú líður honum betur.“ Ég
held að þetta sé alveg rétt hjá þér
amma, ég held að þér líði betur
núna. Kannski ertu búin að fá sjón-
ina aftur og kannski ertu hjá afa og
hann kyssir á þér augun eins og
hann var vanur. En þú lifir allavega
í minningunni hjá okkur öllum og
þér mun ég aldrei gleyma.
Saknaðarkveðja, þinn
Logi.
Öðlingskonan Herdís á Varmalæk
lést 20. febrúar sl. eftir nokkurra
mánaða erfið veikindi. Hebba var al-
veg einstök kona og mikil vinkona
okkar hjónanna í meira en 40 ár. Við
álítum að hún hafi aldrei leitt hug-
ann að því hvað orðið kynslóðabil
þýddi því allir voru jafningjar á
Varmalæk, ungir sem aldnir.
Það sem var svo heillandi og eft-
irtektarvert í fari þessarar góðu
konu var hve hún var fróð og vel
heima í öllu sem var að gerast, já-
kvæð, glaðsinna, bjartsýn, hlátur-
mild og gestrisin. Hún lét ekki smá-
muni koma sér úr jafnvægi, en hafði
mjög ákveðnar skoðanir og það var
alveg sérstaklega gaman að sitja
með henni í eldhúsinu og spjalla við
hana um lífsins gagn og nauðsynjar.
Við hjónin höfum látið hugann
reika undanfarna daga og minnumst
þess með gleði hvað það var tekið
vel á móti okkur, þegar við fórum
fyrst saman norður í Skagafjörð á
æskuslóðir Hjartar, aðeins 18 ára.
Foreldrar hans höfðu búið á Varma-
læk þar til þau Hebba og Sveinn
hófu þar búskap um miðja síðustu
öld. Við fundum strax að við vorum
aufúsugestir og þau Hebba og
Sveinn, föðurbróðir Hjartar, um-
vöfðu okkur með einstakri hlýju og
gestrisni, sem á sér ekki hliðstæðu.
Hebba stóð þá í eldhúsinu í gamla
húsinu á Varmalæk, matbjó í stórum
skömmtum og útbjó bakkelsi af
mörgum sortum ofan í stóru fjöl-
skylduna sína og gestina, sem voru
oft ótrúlega margir. Hebba hló þá
og gerði að gamni sínu yfir pott-
unum og svo hringdi allt í einu bjalla
og þá var hún snör í snúningum, tók
til fótanna og hljóp niður í búð til að
afgreiða og kom sér þá vel hvað hún
var sérstaklega létt á fæti. Já, hún
rak verslunina Varmalæk, þar sem
voru seldar nýlenduvörur, græn-
meti, vefnaðarvörur, leikföng, fatn-
aður, gjafavörur, girðingarefni, fóð-
urvörur, bensín og olía. Þessi búð
var sannkallaður gamaldags ævin-
týraheimur og líktist eiginlega litlu
kaupfélagi. Búðin var alltaf opin
þegar bjallan hringdi og skipti þá
ekki máli þótt komið væri fram yfir
miðnætti. Við vitum fyrir víst að hún
settist sjaldan niður og svefntíminn
hjá henni var oft ekki mjög langur á
þessum árum. Við spurðum hana
hvort þetta væri ekki erfitt og
þreytandi starf með öllu öðru sem
hún þurfti að sinna. „Nei, þetta er
svo skemmtilegt, því í búðinni hitti
ég fólkið í sveitinni, ég er svo ódug-
leg við að fara á bæi,“ var svarið.
Við getum alls ekki látið hjá líða
að minnast á það hve samband
þeirra hjóna var alltaf hlýlegt og
innilegt. Þau báru mikla virðingu
hvort fyrir öðru. Þau höfðu bæði
mikið yndi af tónlist og voru gott
söngfólk og þá gáfu erfðu börnin
þeirra sex og barnabörnin líka. Það
var mikið sungið á bænum og þá tók
frúin ætíð milliröddina sem hún
kunni við öll lög og stóð við borð-
sendann og stjórnaði.
Ræktun hrossa, sala, tamningar
og hestamennska hefur alltaf verið
stór þáttur í búskapnum á Varma-
læk. Það var oft mikið talað um
hross og augljóst að aðaláhugamál
bóndans tengdist öllu sem að því
laut. Hebba hafði ekki mikinn áhuga
á hestum en fylgdist þó með því sem
var að gerast á þeim vettvangi.
Sveinn lést aðeins 57 ára gamall
og var þá sár harmur kveðinn að
Hebbu og allri fjölskyldunni. Björn
sonur þeirra, sem býr á nýbýli á
Varmalæk, tók þá við búskapnum og
hefur haldið áfram ræktun og sölu
Varmalækjarhrossa æ síðan. Eftir
að Sveinn lést hafa Hebba og Lovísa
dóttir hennar haldið saman heimili
af miklum myndarskap. Fjögur
börn Lísu hafa því alist upp með
ömmu sinni og notið gæsku hennar
og góðvildar, hún var þeim sannur
vinur og félagi og fylgdist vel með
því sem þau voru að fást við hverju
sinni.
Hebba vildi miklu fremur gefa en
þiggja og það var ekki auðsótt að fá
að gera henni greiða eða veita henni
góðgjörðir, það var algjör óþarfi að
hennar mati. Okkur tókst samt
nokkrum sinnum að ná henni til
okkar í mat og fara með henni í leik-
hús, á tónleika eða í óperuna þegar
hún kom suður og þá naut hún sín
vel og við áttum saman margar
ánægjustundir, því hún elskaði alla
tíð að hlusta á fallega tónlist. Hebba
var einnig mjög góður dansari og
gaman var að sjá hana á liðnu sumri
þar sem hún sveif um dansgólfið í
Árgarði í rauðum jakka, eins og
unglingsstúlka, með bros á vör og
erfitt að ímynda sér að þar færi
kona komin fast að áttræðu.
Nú þegar komið er að leiðarlokum
viljum við þakka Hebbu fyrir hve
hún sýndi okkur, börnum okkar og
fjölskyldum þeirra alltaf sanna vin-
áttu, við fundum svo vel hvað við
vorum innilega velkomin á Varma-
læk.
Missir fjölskyldunnar er mikill og
það verður erfitt að fylla það skarð
sem Hebba skilur eftir sig. Við send-
um Bjössa, Lísu, Siggu, Gísla, Óla
og fjölskyldum þeirra okkar innileg-
ustu samúðarkveðjur.
Hvíl í friði, kæra vinkona. Minn-
ing þín mun lifa um ókomin ár.
Hjörtur og Kristín (Didda).
Nú hefur kvatt þetta jarðríki mik-
il mannkostakona, Herdís Björns-
dóttir á Varmalæk í Skagafirði, allt-
af kölluð Hebba. Koma þá margar
minningar upp í hugann.
Undirritaður ólst upp á heimili
hennar og Sveins föðurbróður míns
frá barnæsku og fram á unglingsár.
Ekki eru allir jafn heppnir og ég að
hafa fengið að kynnast þessari perlu
sem Hebba var. Reyndist hún mér
sem móðir og síðar börnunum mín-
um sem amma. Herdís var mjög sér-
stök kona og algjör höfðingi heim að
sækja. Hún var hreinskilin og sagði
meiningu sína. Þeim sem þekktu
hana lítið þótti stundum nóg um, því
hún sagði við fólk það sem henni
fannst. Það kom fyrir að hún stuðaði
fólk sem þekkti hana lítið. Engan
þekki ég þó sem kynntist Hebbu,
sem persónu, sem hefði viljað fara á
mis við þá viðkynningu.
Hebba var ótrúleg á mörgum
sviðum og nú eiga margir um sárt að
binda, þá einkum börnin hennar og
barnabörnin, sem hafa misst jafn-
góðan vin og félaga og hún var þeim.
Hebba var mikill gleðigjafi og tón-
list, söngur og dans var það sem hún
dáði mest, ásamt sinni stóru fjöl-
skyldu.
Söngurinn göfgar og glæðir –
söngur er alheimsmál.
Þessar hendingar eiga vel við
þegar Hebbu er minnst, því hún var
alveg einstaklega músíkölsk og lag-
viss. Margir textar hverfa af þessu
jarðríki með henni því hún kunni svo
marga texta sem ekki voru til á
prenti eða í textabókum. Oft þegar
verið var að syngja kunni hún erindi
sem enginn hafði áður heyrt og það
var í raun hægt að fletta upp í henni
eins og í bók.
Ég held að það sé ekki ofsagt að
það sé ekkert eldhús til á Íslandi þar
sem hefur verið sungið jafnmikið,
bæði raddað og óraddað. Þegar ver-
ið var að skemmta sér í sveitinni var
oft viðkvæðið: „Eigum við ekki að
koma við á Varmalæk og syngja
stund með Hebbu?“ Þá skipti engu
máli hvort um unglinga eða full-
orðna var að ræða og því síður hvort
það var dagur eða nótt. Veit ég að
margir sem upplifðu þetta minnast
þessa og geyma þær góðu minning-
ar nú með sér. Hebba þurfti ekki á
áfengi að halda til að skemmta sér
og öðrum og var ávallt hrókur alls
fagnaðar þar sem hún var.
Við sem eftir lifum eigum eftir að
minnast þeirra gleðistunda sem þú
veittir okkur í eldhúsinu á Varma-
læk.
Þótt þín sé sárt saknað, elsku
Hebba mín, þá hafa áreiðanlega orð-
ið fagnaðarfundir þegar þið hittust
hinum megin þú og Sveinn eftir
langan aðskilnað og örugglega tekið
lagið saman. Samband ykkar var
alltaf svo innilegt og umvafið ást,
hlýleika, trausti og virðingu.
Ég vil votta börnum þínum,
tengdabörnum, barnabörnum og
barnabarnabörnum mína dýpstu
samúð.
Kristján Ingi.
Svo djúp er þögnin við þína sæng,
að þar heyrast englarnir tala,
og einn þeirra blakar bleikum væng,
svo brjóstið þitt fái svala.
Nú strýkur hann barm þinn blítt og hljótt,
svo blaktir síðasti loginn.
En svo kemur dagur og sumarnótt
og svanur á bláan voginn.
(Davíð Stef.)
Okkur langar að minnast hennar
Hebbu á Varmalæk sem alla okkar
ævi hefur verið til staðar og skipað
svo stóran sess. Í þorpinu okkar þar
sem við ólumst upp voru allir eins og
ein stór fjölskylda og engin landa-
mæri. Við krakkarnir hlaupandi á
milli bæja, takandi þátt í leikjum og
störfum hvert annars. Í minning-
unni var Varmilækur eins konar fé-
lagsmiðstöð okkar krakkanna og
þar var góður vettvangur til leikja
bæði utan sem innan dyra. Alltaf
sýndi Hebba áhuga á því sem við
tókum okkur fyrir hendur og alltaf
var hún tilbúin til skrafs og ráða-
gerða. Þau mörk sem Hebba setti
okkur voru óskráð lög í okkar huga
og engum datt í hug að brjóta þau
lög. Þegar liðið var á kvöld, Hebba
kom út á tröppurnar og kallaði
„krakkar, komið inn undireins“ þá
datt engum til hugar að andmæla
heldur fóru allir til síns heima. Þeg-
ar á ballaldurinn var komið þótti
sjálfsagt að koma við á Varmalæk
bæði fyrir og eftir böll. Aldrei am-
aðist Hebba við okkur, þessum há-
væra krakkaskara, heldur tók þátt í
gleði okkar og var eins og ein úr
hópnum. Þegar heim var komið eftir
gleðskap næturinnar beið okkar oft
smurt brauð og aðrar kræsingar og
oftar en ekki kom Hebba fram og
tók þátt í söng og gleði okkar. Kyn-
slóðabil hamlaði ekki samskiptum
okkar í þorpinu. Þegar árin liðu og
við stofnuðum fjölskyldur hélt
Hebba áfram að fylgjast með högum
okkar og sýna áhuga því sem við
tókum okkur fyrir hendur. Oft var
glatt á hjalla og mikið hlegið þegar
rifjuð voru upp gömul bernskubrek
eða sagðar nýjar skemmtisögur.
Nú er komið að kveðjustund og
viljum við þakka Hebbu allar góðu
stundirnar.
Fyrr var oft í koti kátt,
krakkar léku saman,
þar var löngum hlegið dátt,
hent að mörgu gaman.
Úti um stéttar urðu þar
einatt skrýtnar sögur,
þegar saman safnast var
sumarkvöldin fögur.
Eins við brugðum okkur þá
oft á milli bæja
til að kankast eitthvað á
eða til að hlæja.
Margt eitt kvöld og margan dag
máttum við í næði
æfa saman eitthvert lag
eða syngja kvæði.
Bænum mínum heima hjá
Hlíðarbrekku undir
er svo margt að minnast á,
margar glaðar stundir.
Því vill hvarfla hugurinn,
heillavinir góðir,
heim í gamla hópinn minn,
heim á fornar slóðir.
(Þorsteinn Erlingsson.)
Elsku Lísa, Bjössi, Gísli, Sigga og
Óli. Við vottum ykkur og fjölskyld-
um ykkar innilega samúð.
Þormar, Svavar, Sigríður,
Guðbjörg og Helga frá
Laugarbökkum.
„Nú er söngurinn hljóður og horf-
inn.“ Þessar ljóðlínur komu upp í
hugann er ég heyrði lát vinkonu
minnar Herdísar Björnsdóttur á
Varmalæk, sem ég leyfi mér að kalla
Hebbu. Hugurinn leitar 50 ár aftur í
tímann, þegar Hebba og Sveinn
fluttu að Varmalæk, sem þau keyptu
af Gunnari bróður Sveins, er hann
flutti til Reykjavíkur. Sveinn var þá
mjólkurbílstjóri í Akrahreppi og
hafði einnig stofnað til búrekstrar á
bæjum í nágrenni Varmalækjar.
Það var ekki stórt Varmalækjar-
húsið á þessum árum, aðeins suður-
hluti þess sem nú er. En í huganum
er litla eldhúsið á Varmalæk höll og
félagsheimili vina og sveitunga, sem
gestrisni nutu. Einlæg glaðværð
HERDÍS
BJÖRNSDÓTTIR