Morgunblaðið - 18.03.2006, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 18. MARS 2006 39
UMRÆÐAN
A
ll
ta
f
ó
d
ýr
ir
APÓTEK OG HEILSUBÚÐIR
Góð heilsa
Gulli betri
Sólhattur
FRÁ
Fyrir heilsuna
ENN ER tekist á um legu vegar
um sunnanverða Vestfirði. Í minni tíð
sem sveitarstjóri Reykhólahrepps
var hatrammlega tekist á um legu
vegar yfir Gilsfjörð.
Það var ekki auðvelt
verk að vinna. Þá þurfti
að sannfæra marga,
skrifa greinargerðir
jafnt á íslensku sem er-
lendu máli, svara lög-
fræðingum sem ráðnir
voru til þess að klekkja
á okkur heimamönnum
og verjast sjálfskip-
uðum náttúruvernd-
armönnum sem allt
vildu vernda nema
mannfólkið. Lokaorðið í
þeirri rimmu höfðu þeir
Davíð Oddsson og Öss-
ur Skarphéðinsson, Davíð með því að
minna menn á það að efna gefin lof-
orð og sjá til þess að fjármagn fengist
til framkvæmda og Össur með því að
höggva á kæruhnúta umhverfismála
en hann sagði að honum fyndist rétt-
ast að maðurinn nyti vafans. Þetta er
rifjað upp til þess að hvetja þá til dáða
sem nú vinna að því að fá leið B sam-
þykkta, leiðina sem þverar Djúpa-
fjörð og Gufufjörð.
Samhliða Gilsfjarðarfram-
kvæmdum unnum við sveitarstjórn-
armenn í Dölum og Reykhólum,
ásamt með fulltrúum Skipulagsstofn-
unar og Vegagerðarinnar að svæð-
isskipulagi fyrir Dali og Reykhóla-
hrepp. Það var þá sameiginleg
niðurstaða okkar að leggja til að veg-
arstæði framtíðarinnar í Þorskafirði
yrði þvert á fjörðinn frá Kinn-
arstöðum og síðan í vesturhlíðunum
út á Hallsteinsnes yfir Djúpafjörð,
þaðan á Grónes yfir Gufufjörð og út á
Skálanes. Það rifjaðist upp fyrir mér
hve feginn ég var þegar ég gat skrif-
að undir skipulagið og taldi að þar
með væri þetta í höfn. Enn er deilt og
enn og aftur eru það þeir sem ekki
vilja að maðurinn njóti
vafans sem hamast á
móti sjálfsögðum mann-
réttindum og fram-
förum.
Gleði mín þegar ég
undirritaði skipulagið
helgaðist af því að nú
væri séð fyrir því að
samgöngur í Gufsu yrðu
þolanlegar.
Vorið 1995 var kosið
til Alþingis, þá voru
hálsarnir ófærir og
Vegagerðin taldi ófært
að moka. Til þess að
fólkið sem þá bjó í sveit-
inni gæti kosið varð ég að fara við
annan mann á vélsleða úr Þorskafirði
á bæina í Djúpadal, Brekku, Gufudal,
Skálanesi og í Kollafirði að öðrum
kosti hefði fólkið ekki notið þeirra
mannréttinda að fá að kjósa. Þá vor-
um við sem fórum vöruð við því hve
illt væri að fara um gilin á Hjallahálsi
því nokkru áður hafði bifreið oltið þar
niður þegar reynt var að fara um
ruðninga yfir hálsinn. Nú svara menn
því til að ekki fenni lengur þar vestra,
við hin vitum betur og svörum ekki
slíkri vitleysu.
„Náttúruverndarsinnar“ sem ekki
vilja leið B svara mér því til þegar ég
er að rökræða við þá um hagkvæmni
þess að fara leið B að það sé réttlæt-
anlegt út frá náttúrverndarsjón-
armiði að leggja veginn um hálsana
og að fólkið sem vill búa á Patreks-
firði, Bíldudal eða Tálknafirði verði
þá á bara að gjalda þess með verri
samgöngum. Slíkt er rökleysa.
Ég hef hvatt marga til þess, áður
en þeir fara upp á Hjallaháls, að fá
sér göngu út á nesið, ég hef gengið
þarna á hverju sumri síðustu fimm-
tán árin og veit hve fagrir og ynd-
islegir þessir staðir eru. Þeir eru fáir
sem hafa farið að ráði mínu. Ég er því
viss um að ávinningur þess að leggja
veginn fyrir þá sem una fögru landi
mun margfalt vega upp það tjón sem
kann að fylgja lagningu hans, það
munu svo miklu fleiri njóta eftir en
áður. Hagfræðin (Pareto) segir okkur
út frá náttúrusjónarmiðinu einu sam-
an að leggja beri veginn.
Við getum því engan veginn fallist
á að hagsmunir fárra séu teknir fram
yfir hagsmuni heildarinnar þegar það
sem tapast er umdeilanlegt meðal
náttúruverndarsinna því ég tel mig
og þúsundir annarra sem eiga um
ókomna tíð eftir að njóta þess að leið
B verði valin, vera ekki síðri nátt-
úruverndarsinna en þá sem nú berj-
ast gegn framförum í Gufsu í nafni
náttúruverndar.
Hugleiðingar um legu Vest-
fjarðavegar um Gufudalssveit
Bjarni Pétur Magnússon
fjallar um vegalagningu við
sunnanverða Vestfirði ’Við getum því enganveginn fallist á að hags-
munir fárra séu teknir
fram yfir hagsmuni heild-
arinnar þegar það sem
tapast er umdeilanlegt
meðal náttúruvernd-
arsinna …‘
Bjarni Pétur
Magnússon
Höfundur er fyrrverandi sveitarstjóri
Reykhólahrepps.
Í GREIN sinni í Morgunblaðinu
föstudaginn 10. mars sl. segir
stjórnarformaður Spalar, Gísli
Gíslason, að ,,það [sé] ákveðin
íþrótt að skrifast á við Ellen
Ingvadóttur.“ Vera má að stjórn-
arformanninum finnist það vera
ígildi íþróttar að þurfa
að svara spurningum
neytanda um þjónustu
sem hann selur og er
í forsvari fyrir. Ég
hygg að flestum öðr-
um þyki nú samt eðli-
legt að neytendur geti
spurt þjónustuveit-
endur, þ.e. fyrirtæki í
meirihlutaeigu hins
opinbera, um málefni
er lúta að viðkomandi
þjónustu og gjaldtöku
fyrir hana. Viðmót
stjórnarformannsins í
tveimur blaðagreinum og örstuttu
viðtali í Morgunblaðinu hefur vakið
furðu, ekki bara mína, heldur einn-
ig fjölda fólks sem við mig hefur
haft samband. Þrátt fyrir almenna
breytta stjórnarháttu í fyr-
irtækjum og rekstri eru enn til op-
inberir starfsmenn sem virðast
ekki átta sig á mikilvægi góðra
samskipta milli þjónustuveitenda
og neytenda. Þeim fækkar ört sem
sýna neytendum hroka – en samt
eru nokkrir enn við störf.
Stjórnarformanninum virðist
fyrirmunað að skilja að mál þetta
snýst ekki um pallbíl minn heldur
furðulegt misræmi í gjaldtöku í
Hvalfjarðargöngum og ein-
kennilega þögn um sérsamninga,
sem margir virðast vera munnlegir
sbr. samning við Húsbílafélagið.
Honum virðist fyrirmunað að skilja
að 10–11 metra farartæki, t.d.
jeppi með hestakerru, ætti að
flokkast í gjaldflokk II en ekki
gjaldflokk I. Stjórnarformaðurinn
segir í grein sinni að gjald sé inn-
heimt fyrir kerrur yfir 750 kg að
þyngd. Ég hef spurt marga hesta-
eigendur og hjólhýsamenn hvaða
gjald þeir greiði. Svörin eru öll á
einn veg, gjaldflokkur I, enda séu
tengitækin dregin af
bíl í þeim gjaldflokki.
Ástæða er til að
árétta að tengitæki,
sem eru skráð skv.
lögum með sérnúmer,
eru oft lengri en 6 m,
t.d. hestakerrur og
hjólhýsi. Hestakerra
af minni gerðinni, fyr-
ir einn til tvo hesta,
vegur vel yfir 750 kg
þegar hún ber hross,
hvað þá stærri hesta-
kerrur. En, semsagt,
stjórnarformaðurinn
segir að gjald sé innheimt fyrir
tengitæki yfir 750 kg að þyngd. Að
sjálfsögðu hlýtur það að vera rétt
úr því hann segir að svo sé!
Í grein sinni vísar stjórn-
arformaðurinn til reglugerðar um
skráningu húsbíla en tilefnið var
spurning mín um hvort pallbílar
með pallhýsi myndu flokkast hjá
Speli sem húsbílar, og greiða þá
skv. gjaldflokki I, en fara svo aftur
í gjaldflokk II að hausti þegar pall-
hýsið er tekið af. Hann svarar því
að pallbíll breytist ekki í húsbíl við
að fá hýsi á pallinn, heldur sé hann
,,einfaldlega pallbíll með farm.“ At-
hyglisvert, ekki síst að teknu tilliti
til þess að gamlar rútur og flutn-
ingabílar eru mjög vinsæl sem hús-
bílar og margir þeirra vel yfir
lengdarmörkum gjaldflokks I.
Dráttarbílar eru mikið á ferðinni
á þjóðvegunum og fjölgaði ört eftir
að strandsiglingar lögðust af. Þetta
eru þungir bílar og mjög langir
þegar þeir eru með tengitæki.
Dráttarbíllinn er oft styttri en 6 m,
þó munar aðeins nokkrum senti-
metrum. Falla þessir bílar í gjald-
flokk I eða II þegar þeir eru án
tengitækis? Ég óska ekki svars
stjórnarformannsins, en hef heyrt
að bílstjórar þessara dráttarbíla
hafi neitað að borga skv. gjald-
flokki II, enda sé bíllinn styttri en
6 m. Til gamans má geta að pall-
bílar eru eins og Davíð við hlið
Golíats í stærðarsamanburði við
dráttarbílana. En, eins og stjórn-
arformaðurinn bendir á, eru pall-
bílar ,,vörubílar“ og fara í gjald-
flokk II án tillits til þyngdar og
heildarlengdar annarra farartækja
svo fremi að dráttartækið sé undir
6m markinu!
Kvörtun til
umboðsmanns Alþingis
Þar sem fullreynt virðist að fá
skýr svör frá stjórnarformanni
Spalar án útúrsnúninga og per-
sónugervingar gjaldtökufyr-
irspurna vegna Hvalfjarðarganga
sá ég mér ekki annan kost færan í
síðustu viku en að leggja fram
formlega kvörtun hjá umboðs-
manni Alþingis. Málið er nú í skoð-
un hjá embættinu og verður
spennandi að sjá hvort það sé tækt
til formlegrar meðferðar hjá um-
boðsmanni.
Eftir að mál þetta komst á síður
Morgunblaðsins hafa fjölmargir
haft samband og tjáð furðu sína á
ósanngirni og misræmi í gjaldtöku
fyrir ferðir um Hvalfjarðargöng,
furðu sína á allskonar sérsamn-
ingum utan gjaldskrár við fyr-
irtæki, stofnanir og félagasamtök,
furðu sína á einkennilegum við-
brögðum stjórnarformanns Spalar
við einföldum og réttmætum
spurningum. Sagt er að erfitt sé að
verja vondan málstað og detta mér
þessi orð í hug í þessu sambandi.
En, meðan beðið er svars umboðs-
manns Alþingis um hvort málið,
eitt eða fleiri atriði þess, séu tæk
til meðferðar, væri gaman að
skoða ársreikning Spalar þar sem
komið hefur fram hjá stjórnarfor-
manninum að um göngin fari um
4.500 bílar á sólarhring. Tekjur
vegna umferðar um Hvalfjarð-
argöng hljóta að vera sundurlið-
aðar eftir gjaldflokkum þar sem
stjórnarformaðurinn hefur sagt að
um 93% ferða séu í gjaldflokki I.
Ársreikningar Spalar hljóta að
vera aðgengilegir þar sem félagið
er að meirihluta í eigu opinberra
aðila.
Íþrótt stjórnarformannsins
til umboðsmanns Alþingis
Ellen Ingvadóttir fjallar um
gjaldskrá Spalar ’Málið er nú í skoðun hjáembættinu og verður
spennandi að sjá hvort
það sé tækt til form-
legrar meðferðar hjá
umboðsmanni.‘
Ellen Ingvadóttir
Höfundur er pallbílseigandi.
Marteinn Karlsson: „Vegna
óbilgjarnrar gjaldtöku bæjar-
stjórnar Snæfellsbæjar af okk-
ur smábátaeigendum, þar sem
ekkert tillit er tekið til þess
hvort við megum veiða 10 eða
500 tonn, ákvað ég að selja bát-
inn og flytja í burtu.“
Sigríður Halldórsdóttir skrif-
ar um bækur Lizu Marklund
sem lýsa heimilisofbeldi.
Aðsendar greinar á mbl.is
www.mbl.is/greinar
15. MARS 2006 er feginsdagur
í sögu Íslands. Loksins, loksins
hillir undir að bandaríski herinn
hverfi héðan eftir 55 ára þrásetu.
Og um leið afhjúpar þetta her-
veldi hvern hug það ber í raun til
þessarar fámennu þjóðar. Jafn-
framt rætist sú skoðun margra
úr röðum okkar herstöðva-
andstæðinga að herinn hafi aldr-
ei verið hér til að verja okkur,
heldur hagsmuni Bandaríkjanna
sjálfra, og sömuleiðis að herinn
færi aldrei héðan nema sam-
kvæmt eigin ákvörðun Banda-
ríkjastjórnar.
Það má heita dæmafátt í sam-
skiptum þjóða sem hafa haft
nána samvinnu um langa hríð, að
undirtylla í ráðuneyti skuli með
símtali tilkynna brottflutning
herafla frá Keflavíkurflugvelli.
Ekki formleg, skrifleg tilkynning
frá forseta eða utanríkis-
ráðherra, heldur símtal frá
aðstoðarráðherra! Er hægt að
láta bjóða sér annað eins, þegj-
andi og hljóðalaust? Og taka
mark á því að sama undirtylla
skuli segja að Bandaríkin muni
standa við varnarsáttmálann?
Hvar er nú þjóðarstoltið og allt
montið yfir „efnahagsundrinu“
íslenska?
Nú er auðvitað komið kjörið
tækifæri til að segja upp varn-
arsamningnum við Bandaríkin,
enda ekki mikið eftir af honum.
Og snúa sér annað til að tryggja
samvinnu um öryggi á Norður-
Atlantshafi. Til þess þarf nefni-
lega hvorki orustuflugvélar né
herafla, heldur skip og lang-
fleygar þyrlur til bjargar. Hætt-
an þar stafar ekki af stríðs-
átökum, heldur óblíðri náttúru
og slysum.
Rétt er að minna á, að íslensk
stjórnvöld ákváðu að gerast
stofnfélagar í Nató með því skil-
yrði að hér yrði ekki her á frið-
artímum. Kóreustríðið 1951 var
síðan notað til að lýsa yfir ófrið-
artímum, rétt eins og óttast
mætti innrás þaðan. Og einhvern
veginn læðist að sá grunur, að
hin staðfasta fylgispekt við ólög-
lega innrás Bandaríkjanna í Írak
hafi ekki hvað síst verið til þess
að tryggja fasta áframhaldandi
viðveru hersins hér, þótt öllum
megi vera ljóst að hún er óþörf.
Enda hafa Bandaríkjamenn sjálf-
ir komist að þeirri niðurstöðu.
Eins og allir vita hefur hern-
aðarstefna Bandaríkjanna ger-
breyst í forsetatíð Georgs Bush,
og sömuleiðis framkvæmd henn-
ar. Bandaríkjaher virðir nú engin
mannréttindi, heldur mönnum
föngnum árum saman án nokk-
urrar ákæru, svívirðir þá og
pyntar, – með brosi á vör sam-
kvæmt ljósmyndum. Viljum við
virkilega að sá hinn sami her
verndi okkur? Og þá fyrir hverj-
um, með leyfi að spyrja?
Það er sannarlega kominn tími
til að við leitum annað til að
tryggja öryggi í okkar heims-
hluta. Og þá liggur auðvitað
beinast við að hugsa til Norð-
urlanda og Evrópusambandsins.
Það hefur nefnilega gleymst í
allri umræðu um Evrópusam-
bandið að þar er hugsað alvar-
lega um mannréttindi.
Njörður P. Njarðvík
Feginsdagur
Höfundur er prófessor
emeritus og rithöfundur.
Fréttasíminn
904 1100