Morgunblaðið - 20.08.2006, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 20. ÁGÚST 2006 33
bannar aukaaðild. Schengen-sam-
starfið sýnir líka að Ísland getur átt
aðild að stofnun innan ESB án þess
að vera með fulla aðild. Ég held að
þetta sé fremur skortur á vilja en að
aukaaðild sé útilokuð, þótt vissulega
sé á brattann að sækja.“
Þarf að efla sparnað
Guðmundur er inntur eftir því
hvort ástæða sé til að hafa áhyggjur
af þenslu í efnahagslífinu núna.
„Hagfræðin sýnir að peninga-
þensla og verðbólga fara alltaf sam-
an og þetta er bara spurning um or-
sök og afleiðingu. Er það
peningamagnið sem eykst fyrst, með
verðbólgu í kjölfarið, eins og að und-
anförnu þegar erlend lán hafa fjár-
magnað eyðsluna og valdið þenslu?
Og er verðbólgan þá fjármögnuð
áfram? Í eina tíð var alltaf verðbólga
hér, hvort sem var hallæri eða góð-
æri. Ef vel gekk og gengið hækkaði
stöðugt hækkaði fiskverð, meira fé
kom inn í landið, laun hækkuðu og
verðbólgan með. Ef illa fiskaðist var
gengið fellt og peningamagnið aukið,
svo þá var verðbólga líka. Núna er
sem betur fer verðbólga aðeins í góð-
æri og markaðurinn ræður gengi
krónunnar. Við þurfum fyrst og
fremst að draga úr peningamagni í
umferð núna, útlánum og útgjöldum
ríkisins og sveitarfélaga, sem sam-
tals eru hátt í helmingur landsfram-
leiðslu. En vandinn er sá að útgjöldin
felast mest í launum og rekstri og
erfitt að skera niður þar. Og svo bæt-
ast kosningaloforð við. Þess vegna
þarf líka að leggja áherslu á að efla
sparnað. Á dögunum varpaði ég
þeirri hugmynd fram að það væri til
dæmis hægt að gera með því að
Seðlabankinn seldi verðbréf á háum
vöxtum, til að fá fólk til að kaupa og
taka það fé úr umferð. Þetta væri
vissulega ákveðinn fórnarkostnaður,
til að stemma stigu við verðbólgu.“
Þurfum alltaf akademískan leiðtoga
Guðmundur lét af embætti rektors
Háskóla Íslands fyrir rúmum 20 ár-
um, en því gegndi hann í sex ár. „Ég
bjóst nú ekki við að verða rektor,
enda var forveri minn í embætti,
Guðlaugur Þorvaldsson, líka úr við-
skiptadeildinni. En ég hafði tekið
þátt í að móta vinnumatskerfi há-
skólans og tengdist stjórnsýslu hans
á ýmsan hátt. Mér fannst gott að fá
tækifæri til að fylgja ýmsum hugð-
arefnum mínum eftir, til dæmis að
styrkja innviði skólans og tengsl
hans við atvinnulífið. Á þessum árum
sleit ég ekki alveg sambandinu við
nemendur í viðskiptadeild, því ég
kenndi stærðfræðilega hagfræði. Ég
sneri svo aftur til fyrri starfa að
rektorstíðinni lokinni og mun hafa
verið fyrsti rektor sem það gerði, allt
frá tíð Alexanders mikla,“ segir Guð-
mundur og vísar þar til Alexanders
Jóhannessonar, sem var þrívegis
kjörinn rektor, en gegndi inn á milli
stöðu prófessors við heimspekideild.
Guðmundur segir að starf rektors
hafi aukist verulega frá því að hann
gegndi því. „Það hafa komið fram til-
lögur um að skipta embættinu upp,
hafa akademískan rektor og fjár-
málarektor við hlið hans. Núna þarf
að styrkja rannsóknir við háskólann
og til að svo megi verða þarf að afla
fjár frá einstaklingum og fyrirtækj-
um. Slík skipting gæti því reynst vel.
Ég tek hins vegar fram, að mér
finnst ekki koma til greina að ráða
eingöngu eins konar forstjóra yfir
háskólann. Við þurfum alltaf aka-
demískan leiðtoga.“
Guðmundur á eitt ár í sjötugt og
lætur því af störfum við Háskóla Ís-
lands á næsta ári. Hann ætlar að
gegna hálfri stöðu fram að starfslok-
um, en þá tekur við rekstur á gömlu
býli á Norður-Sjálandi sem hann á
með danskri eiginkonu sinni. „Ég er
að færa mig yfir í landbúnaðinn eins
og gömlu hagfræðingarnir og var að
kaupa traktor, plóg og sláttuvél. Ég
feta þar í fótspor 19. aldar hagfræð-
ingsins von Thünen, sem færði jað-
arhugsunina inn í hagfræðina. Nú
get ég velt fyrir mér hvort það borgi
sig að rækta einn hektara í viðbót og
halda þannig áfram þar til kjörstað-
an er fundin. Þetta er enn aðal hag-
fræðinnar. Ég hverf nú samt ekki al-
veg til Danmerkur, enda á ég fjórar
dætur hér, níu barnabörn og móður
á lífi. Ég ætla líka að halda áfram að
skrifa greinar, eins og andinn blæs
mér í brjóst.“
rsv@mbl.is
Rannsóknasjóður
Umsóknarfrestur 1. október 2006
Rannís
Rannsóknamiðstöð Íslands,
Laugavegi 13, 101 Reykjavík,
www.rannis.is
Stjórn Rannsóknasjóðs auglýsir eftir umsóknum um styrki úr
sjóðnum með umsóknafrest 1. október 2006.
Hlutverk Rannsóknasjóðs er að styrkja vísindarannsóknir á Íslandi. Í þeim tilgangi
styrkir sjóðurinn skilgreind rannsóknarverkefni einstaklinga, rannsóknarhópa, háskóla,
rannsóknastofnana og fyrirtækja. Með hugtakinu vísindarannsóknum er átt við allar
tegundir rannsókna; grunnrannsóknir og hagnýtar rannsóknir.
Rannsóknasjóður veitir styrki samkvæmt almennum áherslum Vísinda- og tækniráðs
og á grundvelli faglegs mats á gæðum rannsóknarverkefna. Eftirfarandi atriði vega
þungt samkvæmt almennri stefnu Vísinda- og tækniráðs:
● Að verkefnið stuðli að uppbyggingu á vísindalegri og tæknilegri þekkingu.
● Að verkefnið hafi ótvírætt vísindalegt gildi og ávinning fyrir íslenskt samfélag
eða atvinnulíf.
● Að verkefnið stuðli að myndun rannsóknarhópa og þekkingarklasa og stuðli
að samvinnu milli háskóla, rannsóknastofnana og fyrirtækja.
● Að verkefnið feli í sér þjálfun ungra vísinda- og tæknimanna.
● Að verkefnið stuðli að alþjóðlegri sóknargetu íslenskra vísindamanna og
aukinni þátttöku í alþjóðasamstarfi á sviði vísinda.
Rannsóknasjóður veitir þrenns konar styrki:
● Öndvegisstyrki.
● Verkefnisstyrki.
● Rannsóknastöðustyrki.
Styrkirnir eru veittir til allt að þriggja ára í senn. Umsækjendur sem hlutu styrk til
verkefna árið 2006 með áætlun um framhald á árinu 2007 skulu senda áfangaskýrslu
til sjóðsins fyrir 16. október 2006.
Ítarlegar upplýsingar um styrkina og umsóknareyðublöð fyrir hverja styrktegund er að
finna á heimasíðu Rannís (www.rannis.is).