Morgunblaðið - 16.10.2006, Síða 37

Morgunblaðið - 16.10.2006, Síða 37
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 16. OKTÓBER 2006 37 menning NORRÆNU tónlistardagarnir í Reykjavík 2006 náðu frá íslenzku menningarsjónarmiði séð hápunkti á laugardag með fyrsta heild- arflutningi í heimi á „Eddu I“ eft- ir Jón Leifs (1899–1968). Og raun- ar frá norrænu einnig, því óratóría Jóns frá 1939 byggist á hánorræn- um bókmenntaarfi, eddukvæðum Konungsbókar. Tónlistin stóð sömuleiðis á fornorrænum grunni, eða a.m.k. á kenningum höfundar um „íslenzkt tónlistareðli“. Mörkuðu hátíðartónleikarnir þannig tímamót í okkar tónlist- arsögu, því ekki kom hér aðeins fyrir almenningseyru ein stærsta tónsmíð að umfangi sem til þessa hafði verið flutt eftir Íslending lífs eða liðinn, heldur einnig líklega viðamesta verkið sem samið hefur verið við elzta kveðskap Norð- urlanda allt frá því er Wagner lauk Niflungahring sínum fyrir 140 árum. Og raunar honum til höfuðs, þar eð Wagner hafði að áliti Jóns rangtúlkað anda eddu- kvæða. Ugglaust gerðu nazistar 3. ríkisins enn betur í þeim efnum. Það var sérkennileg tilfinning að setjast í nærri fullsetnu Há- skólabíói til að heyra þetta 67 ára gamla skúffuverk við texta Völu- spár og annarra fornkvæða vakna til fyrsta lífs. Ekki sízt eftir und- angengna níu tónleika með nýj- ustu framúrstefnuverkum bræðra- þjóðanna. Óneitanlega var maður sumpart mótaður af fordómum í garð einfarans sem fyrst fór að verða kunnur utan landsteina nærri 30 árum eftir sinn dag og sem margir hafa kennt við „prímí- tívisma“ í tóntaki. E.t.v. átti sú til- finning líka eitthvað skylt við þá spéhræðslu sem kvæðamenn milli- stríðsára þóttust kenna gagnvart útlendingum er skildu hvorki list þeirra né forsendur. Enda skal ekki yfir hylmt að ýmsir viðræðu- menn í hléi brostu misgóðlátlega út í annað eftir fyrri hlutann – m.a.s. líka af innlendu bergi. Aðrir tóku hins vegar verkinu með af- dráttarlausum fögnuði. Það er varla nema von að jafn- óbilgjarn einstrengingsmaður og Jón Leifs nái enn að skipta áheyr- endum í tvær andstæðar fylk- ingar. En hvernig sem mönnum líkar annars tónlist hans, þá þekk- ist hún þó á örfáum sekúndum, og það er meira en sagt verður um flesta tónhöfunda af hans kynslóð. Sjálfur varð ég óvissari í minni sök en nokkru sinni fyrr. Því þrátt fyrir aðkenningu af hlustunardoða eftir háværustu kafla fyrrihlutans, einkum vegna þess hvað hljóma- ferlið, stutt linnulitlum óreglu- legum áherzlum, virtist oft slæv- andi kyrrstætt þrátt fyrir á köflum eitilhvassa hljóðfæra- meðferð, þá brá á hinn bóginn einnig fyrir áhrifamiklum og bráð- fallegum stöðum. Aðallega þegar hamaganginum var gefið frí, t.a.m. í „Nótt, morgunn“ (8.) og „Viðr, sumar, logn“ (11.). Því þó að sam- felldustu massakaflarnir stöppuðu fljótt nærri sjálfseyðandi ofhlæði, þá sýndu kyrrlátt streymandi náttúrustemningarnar í stundum frábærri orkestrun að tónskáldið gat einnig höfðað til hins ljóðræna hjartalags svo eftir sat. Hitt er svo annað mál að með- ferð Jóns á kórmiðlinum, að víða óskýrri textafrösun meðtaldri, jaðraði ósjaldan við misnotkun á mannsröddinni, jafnvel þótt Schola cantorum skilaði sínu nán- ast eins og það væri þeim daglegt brauð. Fór þar því líklega glæsi- legasta frammistaða kvöldsins, þó að einsöngvararnir tveir stæðu sig einnig með stakri prýði. Sama gilti um hljómsveitina sem lék und- antekningalítið með glæsilegri norrænni snerpu fornri undir vandvirkri stjórn Hermanns Bäu- mers. Upprisa úr ginnungagapi Ríkarður Ö. Pálsson TÓNLIST Norrænir músíkdagar – Háskólabíó Flytjendur: Gunnar Guðbjörnsson tenór, Bjarni Thor Kristinsson bassi, Schola cantorum (kórstjóri Hörður Áskelsson) og Sinfóníuhljómsveit Íslands. Stjórn- andi: Hermann Bäumer. Laugardaginn 14. október kl. 17. Jón Leifs: Edda I – Sköpun heimsins Morgunblaðið/Jón Svavarsson Tónleikar „Það var sérkennileg tilfinning að setjast í nærri fullsetnu Háskólabíói til að heyra þetta 67 ára gamla skúffuverk,“ segir m.a í dómnum. Hörð- ur Áskelsson kórstjóri fagnar ásamt félögum úr Sinfóníuhljómsveit Íslands og Schola cantorum að loknum tónleikunum á laugardaginn. EFNISSKRÁ tónleika Blásara- sveitar Reykjavíkur í Seltjarnar- neskirkju sl. laugardag var ekki í sömu röð og tilgreind var í litlu bókinni sem inniheldur heildar- dagskrá Norrænna músíkdaga. Þetta er ekki eina dæmið um mis- tök við gerð bókarinnar, sem þar fyrir utan er full af stafsetningar- og málvillum. Hefði ekki þurft próf- arkalesara við vinnslu hennar? Tónleikarnir, sem voru klukkan tvö, hófust á verkinu „Overture“ eftir Ingvar Karkoff, ekki „Re- gions“ eftir Antti Auvinen eins og sagði í bókinni. Fyrrnefnda tón- smíðin hljómaði fremur flatneskju- lega í nokkuð bjöguðum leik sveit- arinnar og var greinilega um upphitunarstykki að ræða. „Crescit Eundo“ eftir Atla K . Petersen var mun skemmtilegra; tónlistin var einstaklega fjörleg og leystist upp í hálfgerða dansmúsík í lokin. Flutningurinn var líka tals- vert vandaðri. Hið fyrrgreinda „Regions“ eftir Auvinen var sömuleiðis magnað og einkenndist af seiðandi stemningu sem var prýðilega útfærð af hljóm- sveitinni. Munaði töluvert um afar krefjandi píanópart sem Bjarni Frí- mann Bjarnason leysti af hendi með glæsibrag. „Sinfonietta“ eftir Herbert H. Ágústsson var jafnframt áheyrileg, allar tónhugmyndir voru settar fram á hnitmiðaðan hátt og manni leiddist aldrei. Og „Shapes“, „Frag- ments“ and „Refrains“ eftir Úlfar Inga Haraldsson var fallegt; mynd- rænna og meira í ætt við kvik- myndatónlist en annað á dag- skránni. Kjartan Óskarsson stjórnaði Blásarasveitinni og gerði það fag- mannlega. Margir meðlima hljóm- sveitarinnar eru nemendur og það heyrðist. En leikgleðin var ekkert síður auðfundin; fyrir vikið skiptu misfellur í flutningi minna máli en ella. Blásið af gleði Jónas Sen TÓNLIST Norrænir músíkdagar – Seltjarnarneskirkja Tónlist eftir Ingvar Karkoff, Atla K. Pet- ersen, Antti Auvinen, Úlfar Inga Haralds- son og Herbert H. Ágústsson. Laugardag- inn 7. október. Kammertónleikar Stórhöfða 21, við Gullinbrú, s. 545 5500. www.flis.is ● netfang: flis@flis.is lím og fúguefni

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.