Morgunblaðið - 31.12.2006, Qupperneq 18

18 SUNNUDAGUR 31. DESEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
Svipmynd | John Edwards þykir sterkur frambjóðandi og gæddur kjörþokka, en mun þó eiga á brattan að sækja
í sókn sinni eftir útnefningu demókrata til forsetaframboðs. Áramót| Tölvuvæðing kemur ekki í veg fyrir að víða
sé lokað vegna uppgjörs og talningar á fyrsta virka degi ársins. Bítlafár | Efni um horfna bítla er enn eftirsótt og margir svara kallinu.
VIKUSPEGILL»
Eftir Ásgeir Sverrisson
asv@mbl.is
J
OHN Edwards þreytist
seint á að segja frá upp-
runa sínum og erfiðri
æsku. Að auki þykir mað-
urinn fjallmyndarlegur og
hinn alþýðlegasti í framgöngu allri
þrátt fyrir auðinn. Kjörþokki hans
verður því tæpast í efa dreginn.
Loks er þess að geta að hann er frá
Suðurríkjunum. Það kann að reyn-
ast sterkur leikur fyrir bandaríska
Demókrataflokkinn að tefla fram
slíkum frambjóðanda í forsetakosn-
ingunum vestra haustið 2008. Og nú
hefur John Edwards kunngjört að
hann hyggist leita eftir umboði til
að sinna þessu embætti valdamesta
mannsins í heimi hér.
Sá stíll sem Edwards hefur tamið
sér þótti koma glögglega í ljós er
hann greindi frá ákvörðun sinni í
liðinni viku. Vaninn er sá að mikið
sé um dýrðir þegar bandarískir
stjórnmálamenn lýsa yfir því að
þeir hyggist sækjast eftir því að
verða útnefndir forsetaframbjóð-
endur. Staðurinn er jafnan vand-
lega valinn, tónlist þykir nauðsyn-
leg. Og kunnugleg er sú sviðsetning
þegar frambjóðandinn greinir frá
því að hann sé tilbúinn að fórna
heill og hamingju fyrir þjóðina og
föðurlandið og við hlið hans stendur
fjölskyldan sem ekki fær leynt að-
dáun sinni. Fyrir neðan sviðið
standa síðan fylgismennirnir sem
fyllast hamslausum fögnuði.
John Edwards hafði sumsé ann-
an hátt á. Á fimmtudag ræddi hann
við fréttamenn í New Orleans.
Hann var klæddur gallabuxum og
skyrtu en jakkanum hafði hann
sleppt. Hann lét ógert að lesa upp
tilkynningu en skýrði frá því á
heldur óskipulegan hátt að hann
hefði ákveðið að bjóða sig fram. Og
einna mesta athygli vakti að hann
svaraði spurningum fréttamanna.
Óskrifuð er sú regla bandarískra
stjórnmála að frambjóðandi gefi
aldrei á sér höggstað í upphafi bar-
áttu sinnar með því að svara spurn-
ingum. Slíkt er aðeins talið fallið til
að dreifa athygli frá „boðskapnum“.
Nýmóðins maskína
Síðar um daginn hafði kosninga-
vélin hins vegar verið ræst. Í Des
Moines í Iowa á fimmtudagskvöld
hafði borðunum verið komið upp –
„Morgundagurinn hefst í dag“,
sagði þar og hljóta það að teljast
byltingarkenndar upplýsingar.
Aðdáendurnir voru mættir og þeir
klöppuðu á réttum stöðum. Fram-
bjóðandinn skrýddist formlegri
klæðnaði.
Engu að síður þykir Edwards
hafa sýnt umtalsverð klókindi í
upphafi baráttu sinnar. Í Banda-
ríkjunum er það hald margra
þeirra sem sérfróðir teljast að við-
teknar aðferðir í upphafi kosninga-
baráttu megi nú telja „gamaldags“.
Blöðrurnar, litaborðarnir, fjölskyld-
an auðsveipa og háværa tónlistin
eigi ef til vill ekki við á tímum Nets
og yfirþyrmandi fjölmiðlunar. Bent
er á að Edwards hafi veitt miklum
fjölda fréttamanna einkaviðtöl og
það kunni sjálfskipaðir fulltrúar
„fjórða valdsins“ vel að meta. Þann-
ig hafi Edwards fengið mun meiri
umfjöllun en hefði hann kosið að
fara með formlega ræðu. Nú þegar
fjölmiðlun er öldungis hömlulaus
allan sólarhringinn alla vikuna verði
stjórnmálamenn að huga að því að
ná til jaðarhópa í stað þess að
„teppaleggja markaðinn“ með stöðl-
uðum yfirlýsingum. Þá sé og mik-
ilvægt að virkja kjósendur til þátt-
töku og stuðnings og í því efni
þykir Netið sérlega áhrifamikið
tæki.
Snjallt þótti einnig að velja ekki
tilkomumikinn stað til að greina frá
framboðinu – John Kerry tók sér
stöðu nærri flugmóðurskipi er hann
birti tilkynningu sína fyrir kosning-
arnar 2004. Og Elizabeth, eiginkona
Edwards, var hvergi sjáanleg, hún
mun hafa verið heima í Norður-
Karólínu. Ef til vill hafa þau hjónin
heimsótt uppáhalds hamborgara-
búlluna í tilefni dagsins; þar munu
þau jafnan fagna brúðkaupsafmæli
sínu.
Allt er þetta heldur nýstárlegt og
líkast til við alþýðuskap.
Edwards telur sig enda vera
mann alþýðunnar. Er hann bauð sig
fram í forkosningum Demókrata-
flokksins vegna forsetakosninganna
2004 þótti hann sérkennileg blanda
auðmanns og verkalýðshetju. Hon-
um var líkt við Bill Clinton – og þá
í jákvæðum skilningi. Sumir sögðu
hann vera Clinton „án persónugall-
anna“.
Áfall og sigrar
John Edwards fæddist 10. júní
1953. Hann ólst upp í smábænum
Piedmont í Norður-Karólínu þar
sem faðir hans vann í myllu og
móðir hans rak verslun og vann á
pósthúsi. Hann var sá fyrsti í fjöl-
skyldunni til að fara í háskóla og
vann í sömu myllu og faðir hans til
að borga skólagjöldin. Hann út-
skrifaðist með lagagráðu 1977,
starfaði sem lögmaður í tæplega
tuttugu ár og auðgaðist gríðarlega.
Hann lét einkum til sín taka á vett-
vangi skaðabóta; var gjarnan
fulltrúi foreldra sem misst höfðu
börn sín sökum læknamistaka og
barna sem misst höfðu foreldra sína
í bílslysum.
Eiginkonu sinni Elizabeth kynnt-
ist hann í lagaskóla og giftu þau sig
rétt eftir útskrift. Þau eignuðust
fjögur börn en hið elsta, sonurinn
Wade, lést í bílslysi 1996. Eftir
þann atburð hætti Edwards að
starfa sem lögmaður og sneri sér
að stjórnmálum. Hann var kjörinn
á þing fyrir Norður-Karólínu 1998
og hóf af alvöru að vinna að því að
verða forsetaefni. Elizabeth starfaði
um árabil sem lögfræðingur á skrif-
stofu saksóknara í Norður-Karólínu
en síðar hjá einkafyrirtæki. Hún
hefur unnið að góðgerðarmálum og
þau hjónin hafa stofnað styrktar-
sjóði og veitt fé til ýmissa verkefna.
Þau hjónin eignuðust dóttur árið
1998 og son árið 2001. Þá var Eliza-
beth 51 árs gömul.
Í síðustu forkosningum þótti
reynsluleysi há Edwards. Hann
hafði unnið sæti í öldungadeild
Bandaríkjaþings árið 1998 en því
sagði hann af sér til að einbeita sér
að forsetakosningunum 2004. Edw-
ards þótti standa sig ágætlega í
kosningabaráttuni og þegar nær
dró reyndist hann eini raunverulegi
keppinautur John Kerry. Svo fór að
Kerry hreppti hnossið en Edwards
féllst á að verða varaforsetaefni
hans.
Bæði og
Edwards verður tíðrætt um
„þjóðirnar tvær“ sem byggi Banda-
ríkin. Hann er ágætlega „pópúl-
ískur“ og ætti að höfða til „nýju
demókratanna“ sem tóku Bill Clin-
ton fagnandi á sínum tíma. Edw-
ards er fylgjandi rétti kvenna til
fóstureyðinga og styður jákvæða
mismunun í þágu minnihlutahópa.
Hann er fylgjandi dauðarefsingum
en andvígur hjónaböndum samkyn-
hneigðra. Hann greiddi atkvæði
með því að ráðast inn í Írak. Nú
segir Edwards að innrásin hafi ver-
ið mistök og á fimmtudag lýsti
hann yfir því að fækka beri strax í
herliðinu í Írak um 40–50.000
manns. Afganginn vill hann kalla
heim sem fyrst.
Hann er sumsé frjálslyndur í
ýmsum efnum, íhaldssamur í öðr-
um. Vandi stjórnmálamannsins er
jafnan að velja réttu málefnin.
Edwards kunngjörði í New Or-
leans á fimmtudag að kosningabar-
átta hans yrði „alþýðleg“; hann
hygðist leggja sig sérstaklega fram
við að ná til almennings og hvetja
fólk til þátttöku. „Ég er staddur í
New Orleans … til að sýna hvað
hægt er að gera þegar við Banda-
ríkjamenn tökum á okkur ábyrgð-
ina og framkvæmum í stað þess að
sitja heima og kvarta undan því að
aðrir standi sig ekki í stykkinu,“
sagði frambjóðandinn m.a. Og vit-
anlega var það engin tilviljun að
hann var staddur í New Orleans,
sem varð svo illa úti er fellibylurinn
Katrín gekk yfir. Dapurleg við-
brögð George W. Bush við þeim
hamförum komu meira að segja
hörðustu andstæðingum forsetans á
óvart.
John Edwards á erfiða baráttu
fyrir höndum; annar pólitískur
„sjarmör“ og herkill, Barack
Obama, kann að reynast skæður
keppinautur fari hann fram. Og
ekki má gleyma Hillary Clinton,
sem ræður yfir lygilegum fjármun-
um og mekki reyndra ráðgjafa.
En að þessu sinni mætir John
Edwards til leiks reynslunni ríkari.
Moldríkur alþýðumaður
REUTERS
Baráttan hafin John Edwards í New Orleans á fimmtudag. Með því að velja New Orleans minnti hann á dapurlega
frammistöðu George Bush forseta þegar fellibylurinn Katrín reið yfir. Edwards greindi íbúum borgarinnar frá
því að sem forseti myndi hann „binda enda á fátækt í Bandaríkjunum“.
SVIPMYND»
John Edwards sækist á ný eftir húsbóndavaldi í Hvíta húsinu og mætir nú til leiks reynslunni ríkari
»Hann er sumsé
frjálslyndur í ýmsum
efnum, íhaldssamur í
öðrum. Vandi stjórn-
málamannsins er jafnan
að velja réttu málefnin.
’Þegar fólk segist ætla í próf-kjör segist ég vona að það nái
árangri og ég virði hugrekki
þess og vilja en þar með hafi það
tekið ákvörðun um tvennt: að
vera fátækt fólk allt sitt líf og í
öðru lagi að sitja undir dylgjum,
rógburði og svívirðingum ef það
nær einhverjum pínulitlum
árangri.‘
Davíð Oddsson , seðlabankastjóri og fyrr-
verandi forsætisráðherra, í viðtali við
tímaritið Nordisk Tidskrift .
’Hann ætlar ekki að láta þessaóþokka sem réðust á hann eyði-
leggja líf sitt.‘
Helga Þórðardóttir , móðir Haraldar
Hannesar Guðmundssonar sem varð fyrir
fólskulegri árás í London.
’Ég var milli svefns og vökuinni í stofu þegar ég heyrði í
reykskynjaranum, ég fór þá að
herberginu, sem reykurinn kom
úr, sem var svefnherbergið, svo
sótti ég bara börnin og við hlup-
um út.‘
Guðný Guðnadóttir , einstæð fjögurra
barna móðir, sem missti allt sitt í eldsvoða
á Hvolsvelli á Þorláksmessu.
’Þessi árangur er ekki tilviljun,hann er árangur þrotlausrar
vinnu í mörg ár og
markvissrar uppbyggingar.‘Jóhann R. Benediktsson , sýslumaður á
Keflavíkurflugvelli, um framgöngu lög-
reglu og tollgæslu sem hafa aldrei lagt
hald á meira af kókaíni og amfetamíni en
nú í ár.
’Bara það að fólk sjái lögreglu-mann á gangi eykur tilfinningu
manna um að löggæsla sé á
staðnum.‘Stefán Eiríksson , lögreglustjóri höf-
uðborgarsvæðisins, en umdæmi þess nær
til um 63% þjóðarinnar.
’Við teljum að það sé margtáhugavert í gangi í þessum geira
í Bandaríkjunum.‘
Hannes Smárason , forstjóri FL Group,
eftir að félagið hafði eignast 5,98% hluta-
fjár í bandaríska félaginu AMR Corpora-
tion, sem er stærsta flugfélag í heimi.
Ummæli vikunnar
Morgunblaðið/RAX
Lítt eftirsóknarvert Davíð Oddsson, seðlabankastjóri og fyrrum forsætis-
ráðherra, segir störf á vettvangi stjórnmálanna krefjast mikilla fórna og
þeir sem árangri nái sitji undir stöðugum dylgjum og óhróðri.