Morgunblaðið - 19.01.2007, Blaðsíða 28

28 FÖSTUDAGUR 19. JANÚAR 2007 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
HINN 17. desember sl. skrifaði
Halldór Jónsson verkfræðingur góða
grein í Morgunblaðið. Þar gagnrýndi
hann m.a. stefnu stjórnvalda og flug-
málayfirvalda sem gert hafa flugnám
dýrt og einkaflug, sem felur í sér allt
flug borgaralegs eðlis, að undanskildu
áætlunarflugi með farþega og vöru-
flutningum, erfitt og dýrt að stunda –
allt í nafni öryggis.
Halldór horfir vestur til Bandaríkj-
anna þar sem svör við prófspurn-
ingum bóklega þáttar einkaflugnáms
eru fyrirfram aðgengileg. Það hljóm-
ar auðvitað mjög ódýrt og sjálfsagt
einhverjir sem sjá fyrir sér að einka-
flugmenn þar ytra hljóti að fá skír-
teini sitt í morgunkornspökkum.
Sannleikurinn er þó víðs fjarri og þar
sem ég hef setið beggja vegna borðs-
ins í flugkennslu þar ytra tala ég af
reynslu.
Sú gagnrýni hefur oft heyrst að téð
próf sýni einungis hversu gott sjón-
minni viðkomandi hafi og auðvitað er
það rétt að sá mögu-
leiki er fyrir hendi að
geta einungis lært
svörin utanað og farið
svo beint í prófið. Þessi
próf eru þó aðeins lítill
hluti námsins því einnig
þarf að standast munn-
legt og verklegt próf og
þá í nokkrum stigum og
það gera menn tæpast
með því einu að læra
einhverjar prófspurn-
ingar utan að.
Það er faglegt mat
flugkennarans sem
ræður því hvenær menn eru skráðir í
lokaprófin og er það einungis gert eft-
ir viðamikla könnun hans á hæfni og
þekkingu nemandans. Sú ákvörðun er
að sjálfsögðu ekki léttvæg þar sem
flugkennaranum ber að geyma öll
gögn um nemanda sinn í þrjú ár eftir
útskrift og má því innan þess tíma
eiga von á heimsókn frá flugmála-
yfirvöldum ef nemandi hans hefur
sýnt kæruleysi eða aðra heimsku við
stjórnvölinn á flugvél sinni.
Lengi hefur verið
landlægt hér á landi og
víða í Vestur-Evrópu að
líta niður á flugnám í
Bandaríkjunum og eru
flestar hinna samevr-
ópsku flugreglna
strangari en þær banda-
rísku. En skyldi það
skila sér í færri slysum?
Er flugkennsla í Banda-
ríkjunum byggð á veik-
um grunni sem þar af
leiðandi útskrifar van-
hæfa flugmenn?
Samkvæmt sam-
antekt Alþjóðasamtaka flugmanna og
flugvélaeigenda (IAOPA), sem inni-
heldur upplýsingar frá 49 af 58 aðild-
arríkjum samtakanna, er um 80% af
allri flugumferð einkaflugvéla á
heimsvísu að finna í Bandaríkjunum
en einungis 40% flugslysa. Sé ein-
göngu horft á samanlagðar tölur frá
Evrópuþjóðunum, þar sem eru um
11% af flugumferð einkaflugvéla í
heiminum, er sláandi að nær 43%
flugslysa í heiminum verða í Evrópu.
Flugmönnum í Evrópu verða sem sé
greinilega á mun fleiri mistök við
stjórn flugvéla sinna en kollegum
þeirra í Bandaríkjunum.
En hvað veldur þessum gífurlega
mun á slysatíðni? Svarið er því miður
ekki einfalt en þó má af þessum tölum
álykta að frjálsara regluumhverfi
flugsins í Bandaríkjunum virðist ekki
stuðla að aukinni tíðni slysa lítilla
flugvéla. Kannski þeir vestra séu ekki
eins vitlausir og sumir vilja vera láta
og viti jafnvel hvað orðið „flugöryggi“
merkir?
Bjarni Ágúst Sigurðsson
fjallar um flugöryggi
Bjarni Ágúst
Sigurðsson
» Flugmönnum íEvrópu verða sem
sé greinilega á mun
fleiri mistök við stjórn
flugvéla sinna en
kollegum þeirra í
Bandaríkjunum.
Höfundur er flugkennari með
meistaragráðu í flugvísindum.
Á HVERJUM vetri herja vatna-
vextir og flóð á okkur Íslendinga.
Flóðin koma á misjöfnum stöðum
eftir veðri og á mis-
jöfnum tímum, en samt
eru þetta þekktir stað-
ir sem lenda í flóðum
þegar viðkomandi
landshluti verður fyrir
mikilli úrkomu á
frosna snjóþakta jörð.
Í ár var það Eyjafjörð-
urinn, t.d. Akureyr-
arflugvöllur og Djúpa-
dalsárvirkjun sem
lentu illa í þessu fyrir
norðan og Hvít-
ársvæðið fyrir sunnan.
Á Vesturlandi flæðir
Norðurárdalur hér um
bil árlega og fyrir
austan lendir Egils-
staðaflugvöllur reglu-
lega í flóðum. Margir
fleiri staðir eru á land-
inu þar sem flóð eru
vel þekkt, af þeim
mætti helst nefna frá-
veituflóðin sem koma
reglulega. Þar er ekki
um mikið vatnsmagn
að ræða en töluvert
eignatjón og auk þess
er það ógnun við heilsu
íbúanna að fá skolp inn
í hús sín upp úr kló-
settum og niðurföllum.
Fólk spyr af hverju ekki sé hægt
að sporna við þessu þegar um
þekkt og margreynd fyrirbrigði er
að ræða. Töluvert hefur reyndar
verið gert, t.d. hefur Vegagerðin
bjargað töluverðum landsvæðum
undan flóðum. Í ám tekur snögg
flóð gjarnan af þegar virkjað er, en
hvorki Vegagerðin né Lands-
virkjun geta bjargað landinu undan
langvarandi stórflóðum sem koma
mjög sjaldan og flokka má undir
aftökur, en það er mörg þúsund
ára endurkomutími.
Gögn um flóð
Gögn til að meta flóðahættu má
sækja til Orkustofnunar og Veð-
urstofunnar. Þá hefur Verk-
fræðistofnun Háskóla Íslands birt
greinar og kort til að meta flóða-
hættu (http://www.hi.is/page/
vvhi_stofan ) þannig að alltaf má fá
einhverja hugmynd um flóðahættu
ef þessi gögn eru notuð.
Það sem helst vantar er að sveit-
arfélögin komi meira inn í flóða-
málin, einkum í sambandi við sín
skipulagsmál. Fráveituflóð í þétt-
býli lenda nær alltaf á sömu hverf-
unum og þetta er mjög óþægileg
staða fyrir fólk sem byggir hús sín
í góðri trú á viðkomandi hverfi sem
er skipulagt af sveitarfélaginu. Til
þess að koma upp vörnum gegn
slíkum flóðum þarf að nota tæki-
færið þegar vegakerfi hverfisins er
í uppbyggingu, á eftir er það of
seint.
Til þess að flóðahættan verði
metin af nægilegri nákvæmni þarf
mælingar, og og á því sviði er pott-
ur brotinn hjá mjög mörgum sveit-
arfélögum. Til dæmis er Eyjafjarð-
ará ekki mæld og Djúpadalsá ekki
heldur til að nefna nýleg flóða-
dæmi. Þá þyrftu mælingar í Hvítá
að vera meiri, og hér til viðbótar er
úrkomudreifing á litlum vatna-
svæðum illa eða ekki mæld. Ná-
kvæmir úrkomumælar eru örfáir á
Íslandi, en yfir 100 í Danmörku
sem er tveimur og hálfum sinnum
minna land.
Ábyrgð
sveitarfélaga
Sveitarfélög hafa
þó gert ýmislegt, hér
fyrir neðan er mynd
af þeim úrkomukort-
um sem Verk-
fræðistofnun á, það
eru kortblöðin A, B
og C, en D, E og F
hefur ekki tekist að
gera vegna skorts á
gögnum. Úr því má
bæta með stuttum
mælingum, það hafa
viðkomandi sveit-
arfélög gert þar sem
kort eru til. Eini
staðurinn utan suð-
vesturhornsins sem
hefur látið mæla er
Sauðárkrókur, en
engin kort eru t.d. til
fyrir Eyjafjarð-
arsvæðið.
Fullt tilefni hefði
verið til að ganga frá
korti fyrir Eyjafjarð-
arsveit, en þar er
nýbúið að ganga frá
skipulagstillögu, og
þar kemur fram að
vitað er um flóðahættuna. Mótvæg-
isaðgerðir eru hins vegar mjög erf-
iðar þegar mikill skortur er á mæl-
ingum og kortum.
(Sjá mynd.)
Það virðist full ástæða til þess að
hvetja sveitarfélög til að gefa flóða-
hættu innan sinna marka meiri
gaum og sjá til þess að nauðsynleg
mæligögn verði til.
Flóð og flóðahætta
Jónas Elíasson fjallar um
flóð og vatnavexti
» Það virðistfull ástæða
til þess að hvetja
sveitarfélög til
að gefa flóða-
hættu innan
sinna marka
meiri gaum og
sjá til þess að
nauðsynleg
mæligögn
verði til.
Jónas Elíasson
Höfundur er prófessor.
Á NÆSTUNNI fá Hafnfirðingar
að segja álit sitt á fyrirhugaðri
stækkun álversins í
Straumsvík. Í kosn-
ingunum gera kjós-
endur upp við sig
hvort nýtt deiliskipu-
lag sem gerir álverinu
kleift að stækka hugn-
ist þeim eða ekki. Í
kosningunni eru val-
kostirnir ekki þeir að
álverið verði áfram í
óbreyttri mynd eða
stækki, heldur hvort
það fær að stækka og
þróast til framtíðar
eða hvort upphafið að
endinum verður
ákveðið. Sjaldan hefur
verið mikilvægara en
nú að hagsmunaaðilar
upplýsi almenning um
staðreyndir máls og
dragi fram kosti og
galla á heiðarlegan
hátt.
Umræðan um ál-
verið í Straumsvík og
væntanlega stækkun hefur oft
byggst á miklum fordómum á nýliðnu
ári, en fordómur er samkvæmt skil-
greiningu dómur er byggist á óbeit,
sem ekki styðst við reynslu, rök eða
þekkingu. Fordómar eiga því ekki er-
indi inn í eðlilega, uppbyggjandi um-
ræðu.
Þrátt fyrir að tilfinningar okkar
séu oftar en ekki byggðar á veikum
útreiknanlegum forsendum eru til-
finningaleg rök gild rök.
Við erum einfaldlega
með einu og á móti öðru
af því að reynslan segir
okkur að hitt eða þetta
samræmast ekki lífsýn
okkar eða tilfinningum.
Það sem skiptir þó
mestu máli þegar við
viðrum skoðanir okkar
opinberlega er að vera
eins málefnaleg og við
höfum vit til og að fara
ekki með fleipur. Þetta
hefur stundum skort hjá
þeim er harðast ganga
fram gegn stækkun ál-
versins í nafni nátt-
úruverndar eða vegna
oftúlkunar á sjónrænum
áhrifum stækkunar á
ásýnd bæjarins.
Álverið í Straumsvík á
sterkar rætur hjá gam-
algrónum Göflurum,
enda hefur álverið lengi
verið ein sterkasta stoðin
í atvinnulífi bæjarins. Fjölmargir
Hafnfirðingar vinna hjá Alcan, hafa
unnið þar bróðurpart starfsævinnar,
verið þar sumarstarfsmenn eða eiga
sitt undir verktöku eða viðskiptum
við Alcan. Mín tilfinning er að hart-
nær allir samstarfsmenn mínir hjá
Alcan og verktakar séu hlynntir
stækkun, það hljóta að vera bestu
meðmæli sem fyrirtæki getur fengið í
kosningabaráttu sem þessari.
Mikil ábyrgð verður lögð á herðar
Hafnfirðinga í komandi kosningum. Í
40 ár hafa ýmsir atburðir tengdir ál-
verinu vakið athygli um land allt og
flestir Íslendingar hafa einhvern tím-
ann myndað sér skoðun á því, það er
eðlilegt því álverið hefur verið í stöð-
ugri þróun frá upphafi og hefur brot-
ið blað á mörgum sviðum. Alcan hef-
ur um árabil verið langstærsti
raforkukaupandi landsins og í far-
arbroddi hvað varðar sérhæfða tækni
sem og þróun tölvukerfa í iðnaði. Alc-
an rekur mjög metnaðarfulla um-
hverfis-, heilsu- og öryggisstefnu
sem miðar að lágmörkun mengunar
og umhverfisáhrifa og því að enginn
beri skaða af starfi sínu. Þess má
geta að árangur í öryggismálum og
mengunarvörnum er tengdur bón-
usgreiðslum til starfsmanna.
Starfsmannastefna álversins hefur
frá upphafi verið með þeim hætti, að
þeir sem hefja störf í álverinu í
Straumsvík ílengjast gjarnan svo
áratugum skiptir. Þar fara saman
þeir þættir er starfsfólk metur að
verðleikum hvað varðar starfsum-
hverfi, kaup og kjör. Álverið í
Straumsvík er góður vinnustaður
sem á skilið að fá að halda stöðu sinni
sem framsæknasta stóriðja landsins.
Til þess að svo megi verða til fram-
tíðar er nauðsyn að fyrirtækið fái að
þróast og stækka á eðlilegan hátt.
Bros í Straumi
Reinhold Richter skrifar
um álverið í Straumsvík
Reinhold Richter
» ... þeir semhefja störf í
álverinu í
Straumsvík
ílengjast gjarn-
an svo áratug-
um skiptir.
Höfundur er brosandi starfsmaður
hjá Alcan.
„Flugöryggi“ frá Bandaríkjunum?
FÁTT er sárara en
að missa ástvin í svip-
legu slysi. Því miður
hefur alvarlegum slys-
um í umferðinni ekki
verið útrýmt ennþá.
Sum af hinum hörmu-
legu slysum má bein-
línis rekja til glæfra-
legs aksturs þar sem
lífi og limum er ógnað – ekki bara
bílstjórum og farþegum þeirra held-
ur annarra vegfarenda einnig. Í kjöl-
far alvarlegra slysa á Suðurnesjum
ákvað hópur áhugamanna um út-
rýmingu ofbeldis í umferðinni að
efna til átaks gegn ofsaakstri sem
hleypt verður af stokkunum í dag,
19. janúar 2007. Vonumst við til að
landslagið taki stórstígum fram-
förum strax og verði mun betra þeg-
ar að ári liðnu. Að átakinu stendur
samfélagið á Suður-
nesjum og ýmsir sam-
starfsaðilar. Nefna má
sveitarfélögin á Suður-
nesjum, lögreglustjór-
ann á Suðurnesjum,
Fjölbrautaskóla Suð-
urnesja, áhugahóp um
bætta umferðarmenn-
ingu, Vegagerðina, Um-
ferðarstofu, Ökukenn-
arafélag Íslands,
tryggingafélög og ýmsa
áhugasama aðila. Sjálf-
ur kemur undirritaður
að átakinu sem þingmaður svæð-
isins og varaformaður samgöngu-
nefndar. En hvaða ráð eru það sem
grípa skal til?
Stórhert löggæsla
Eftir samruna lögregluembætt-
isins á Keflavíkurflugvelli og lög-
reglunnar í Keflavík hefur lög-
reglustjóri kynnt róttækar
hugmyndir um eflda löggæslu. Við
munum sjá snarlega aukið eftirlit á
götum Suðurnesja í öllum byggð-
arlögum. Ekkert er öflugra en vel
sýnilegt og virkt eftirlit lögreglu.
Þú getur haft áhrif
Lögreglan hefur tekið í notkun
netfangið logreglan@dc.is fyrir al-
menning þar sem fólk getur látið
vita af ökumönnum sem haga sér
ógnandi í umferðinni. Hugsunin með
því er að virkja almenning til eft-
irlits með aðstoð lögreglu.
Aksturssamningur
Í samvinnu Ökukennarafélags Ís-
lands og Sparisjóðsins í Keflavík
hefur verið útbúinn sérstakur samn-
Gegn ofbeldi í umferðinni
»Með aðgerðum þessum er ætlunin
að samfélagið allt taki
höndum saman um að
bæta umferðarmenn-
ingu okkar.
Hjálmar Árnason
Hjálmar Árnason
skrifar um átak til
bættrar umferð-
armenningar