Morgunblaðið - 28.01.2007, Síða 52

52 SUNNUDAGUR 28. JANÚAR 2007 MORGUNBLAÐIÐ
HUGVEKJA
K
veikjan að sálminum
alkunna „Hærra
minn Guð til þín“ er
frásagan um draum
Jakobs ættföður í
Betel, um stigann sem náði frá
jörðu til himins. Um hana má lesa
í fyrstu Mósebók, 28. kafla, vers-
unum 11–14.
Skáldið er kona, en það var
óvenjulegt á þeim tíma að birtur
væri skáldskapur kvenna. Sara
Flower Adams hét hún og var
fædd í Harlow í Essex-héraði í
Englandi 22. febrúar 1805. Faðir
hennar, Benjamín Flower, var
kunnur maður, frjálslyndur og
róttækur. Hann gaf út og rit-
stýrði bæði blaði og tímariti og
þótti hvass penni. Fyrir skrif sín
um frönsku stjórnarbyltinguna
1789 lenti hann í fangelsi. Þá var
kona hans látin fyrir nokkru, en
með henni átti hann tvær dætur,
þær Söru og Elísu. Seinna giftist
hann aftur konu sem tók að heim-
sækja hann í fangelsið og hafði
með honum mikla samúð. Syst-
urnar voru góðum gáfum gæddar
og mjög samrýndar. Sara orti en
Elísa samdi lög. Söru er þannig
lýst: Hún var hávaxin og fögur,
göfugmannleg, sviphrein, glað-
sinna og gædd þægilegri kímni-
gáfu, og hún hafði mikla persónu-
töfra til að bera. Andans menn
þeirra tíma töldu hana mikla
merkiskonu, einstaka í hugsun og
með hjartað á réttum stað.
Á unga aldri hafði Sara mikinn
áhuga á leiklist og kom nokkrum
sinnum fram á leiksviði í Lund-
únum. Hún hafnaði þó fljótlega
leiklistinni og sneri sér að rit-
störfum. Kom tvennt til: 1) Elísa
systir hennar fékk brjósttæringu
og hjúkraði Sara henni af mikilli
alúð og fórnfýsi til dauðadags. En
hún smitaðist og dó úr tæringu
tveimur árum eftir systur sinni,
árið 1848, aðeins 43 ára. 2) Auk
þess að vera heilsutæp féll henni
ekki andrúmsloft leikhúsanna.
Hún giftist 1834 bókmennta-
sinnuðum verkfræðingi og bjó
með honum þessi fáu ár í farsælu
hjónabandi. Ung fór hún að yrkja
og hélt því áfram til dauðadags.
Hún gaf út bæði leikrit og ljóða-
safn sem hún tileinkaði börnum.
Hún reit og margar blaðagreinar
bæði um trúmál og samfélagsmál
og talaði jafnan máli lítilmagnans
enda hjartahlý og mikill mann-
vinur. Árið 1841 komu út eftir
hana 13 söngvar og sálmar, er
hún orti fyrir söfnuð nokkurn.
Þar á meðal var sálmurinn
„Hærra minn Guð til þín“. En
hún var einmitt á leiðinni yfir Atl-
antshafið árið áður, er hann varð
til. Og vel má hugsa sér, að þá
hafi hún setið og rifjað upp draum
Jakobs í góðu næði.
Íslendingurinn séra Matthías
Jochumsson var staddur á heims-
sýningunni í Chicago árið 1893.
Þá komst hann í kynni við sálm-
inn og þýddi hann. Var sálmurinn
birtur í tímaritinu Sameiningunni
í Winnipeg sama ár. Það er þó
ekki fyrr en 1945 sem sálmurinn
kemur inn í íslensku sálmabókina
og er eini sálmur Söru Adams
þar. Hann hafði þó oft verið sung-
inn við athafnir hérlendis áður.
Geta má þess, að sálmurinn var
einmitt uppáhaldssálmur Abra-
hams Lincolns Bandaríkja-
forseta. Er hann var skotinn til
bana 1865 söng hann sálminn á
dauðastund. Er hann var jarð-
sunginn hljómaði sálmurinn um
alla Ameríku.
Einnig var hann sunginn við út-
för MacKinleys Bandaríkja-
forseta, 1901, er hann hafði verið
skotinn til bana. Ekki fer á milli
mála, að þá þegar hafði sálmurinn
víða vakið verðuga athygli.
Margir halda enn í dag að sálm-
urinn hafi fyrst orðið næstum
heimsfrægur eftir hið hörmulega
sjóslys, er glæsilegasta farþega-
skip þess tíma, Titanic, fórst á
leið frá Englandi til N-Ameríku
árið 1912 og með því yfir 1.500
manns. Enginn trúði því að skipið
gæti sokkið, því var það alls ekki
búið nægum björgunarbátum og
var það meðal annars ástæða þess
að svo margir fórust. Sagt var að
undir það síðasta hafi hljómsveit
skipsins leikið lag Dr. Lowells
Masons við sálminn, nokkrir far-
þegar tekið undir en aðrir kropið í
bæn. Eftir það var sálmurinn
þýddur á að minnsta kosti 141
tungumál. En það var löngu eftir
þýðingu sr. Matthíasar á íslensku.
Sálmurinn er nr. 375 í Sálma-
bók íslensku þjóðkirkjunnar.
Mörg dæmi eru til um þá bless-
un er sálmurinn hefur leitt af sér.
Verður hér aðeins nefnt eitt.
Í borgarastyrjöldinni miklu
milli Suður- og Norðurríkjanna
fór Marvin biskup eitt sinn um
eyðimörk Arkansas. Hann var
mjög niðurdreginn, því að banda-
menn höfðu neytt hann til þess að
yfirgefa heimili sitt. En þegar
hann átti leið framhjá gömlu og
hrörlegu húsi heyrði hann titr-
andi rödd syngja: „Hærra minn
Guð til þín“. Hann fór af baki
hesti sínum og gekk inn í húsið.
Þar sat gömul fátæk ekkja og
söng. Aðbúnaður hennar var svo
fátæklegur, að annað eins hafði
hann aldrei augum litið. Þetta
hafði svo djúp áhrif á biskupinn,
að hann hélt áfram ferð sinni end-
urnærður af nýjum kjarki, glaður
yfir þeirri reynslu, sem Guð hafði
gefið honum.
Hærra,
minn Guð
sigurdur.aegisson@kirkjan.is
Þær eru ekki marg-
ar konurnar í hópi
sálmaskáldanna,
þótt vissulega megi
finna undantekn-
ingu þar á.
Sigurður Ægisson
leitaði inn á vef elli-
málanefndar þjóð-
kirkjunnar og fann
þar t.a.m. eftirfar-
andi frásögn.
MINNINGAR
Elsku Jói minn, þú
munt alltaf vera í
huga mínum og
hjarta. Við áttum
margar góðar og
ógleymanlegar stund-
ir saman á uppvaxtarárum okkar.
Ýmislegt var brallað sem seint
gleymist. Þú fórst alltaf fremstur í
flokki, enda hafðirðu mikinn metn-
að í því sem þú gerðir. Fyrirmynd-
ardrengur.
Svo er því farið:
Sá er eftir lifir
deyr þeim sem deyr
en hinn dáni lifir
í hjarta og minni
manna er hans sakna.
Þeir eru himnarnir
honum yfir.
(Hannes Pétursson)
Ég sendi hugheilar samúðar-
kveðjur til allra sem þekktu Jóa og
þó sérstaklega til fjölskyldu hans.
Þinn vinur
Ólafur Magnússon.
Kæri vinur. Það sem virðist
stundum vera erfiðast í lífinu, það
er að kveðja fólk, einkum góða vini.
En ég veit að í huga okkar verðurðu
áfram hjá fjölskyldunni og okkur
vinum þínum. Það er nú margs að
minnast, við vorum að hefja okkar
níunda samstarfsár. Við náðum
strax vel saman og samstarfið og
vinskapurinn var traustur og góður
og var mér mikils virði. Okkur gekk
vel að vinna saman, skiluðum góð-
um verkum og kaffitímarnir voru
oft fjörugir. Við tókum stundum
upp á því að yrkja vísur og skrá nið-
ur í kaffinu ef sá gállinn var á okkur
en við gátum líka verið á alvarlegu
nótunum og rætt málin. Þannig
varstu traustur og góður vinur. Það
var löngu orðinn fastur liður á vorin
að fara í garðyrkjuna hjá Jóa garð,
eins og við kölluðum þig stundum,
og þakka ég þér allt traustið í gegn-
um árin. Því fátt er betra en að
vinna hjá manni sem er traustur,
góður, samviskusamur, faglegur,
listfengur og hefur gaman af því
sem verið er að gera.
Mig óraði ekki fyrir því að samtal
okkar um daginn yrði okkar síðasta.
Því mörg voru þau innihaldsrík og
gefandi eins og góðra vina er von og
vísa og erfitt er að venjast þeirri til-
hugsun að lenda ekki aftur á góðu
spjalli við Jóa garð. En minning-
arnar lifa og ævinlegt þakklæti fyr-
ir vináttuna er mér nú ofarlega í
huga.
Ég votta því Ragnheiði eiginkonu
hans, börnum, foreldrum, systkin-
um, tengdaforeldrum og öðrum að-
standendum mina dýpstu samúð og
legg það í hendur almættisins að
þau, í minningu góðs drengs, megi
brosa á ný mót hækkandi sólu.
Deyr fé,
deyja frændur,
deyr sjálfur ið sama;
en orðstír
deyr aldregi,
hveim er sér góðan getur.
(Úr Hávamálum.)
Finnbogi Þorkell Jónsson.
Ótrúlega ljúfur sumardagur,
gestirnir stikluðu á þúfum í lopa-
peysum. Strax að fallegri athöfn
lokinni dró hinn nýgifti, hann Jói
okkar, fram skóflur, hríslur og skít.
Og allir lögðust á eitt að koma á
legg skógi á Uppsölum í tilefni
dagsins. Margir höfðu orð á því að
þessi dagur fékk mann til þess að
elska og kreista makann sinn enn
meir. Ástin og hamingjan endur-
kastaðist af Röggu og Jóa. Minn-
ingar okkar um Jóa samtvinnast lífi
Jóhann Pálmason
✝ Jóhann Pálma-son fæddist í
Reykjavík 17. júlí
1969. Hann lést í
Reykjavík 17. jan-
úar síðastliðinn og
var jarðsunginn frá
Dómkirkjunni 26.
janúar.
þeirra beggja síðast-
liðin ellefu ár. Hæg-
láti og ljúfi drengur-
inn sem horfði með
blíðlegu bliki til
Röggu sinnar sem
endurgalt það marg-
falt til baka. Sólar-
geislarnir Askur,
Alfa, Hlynur og Egill
endurspegla allt það
fallega í Jóa. Maður-
inn sem var svo mikið
náttúrubarn, og
kenndi okkur að sjá
fegurðina í illgresinu.
Við vorum öll svo samstiga í lífinu,
gjöful fortíð og minningarnar sem
verða ekki frá okkur teknar. Þær
eru fjölmargar og varðveitast.
Það fór ekki fram hjá Emilíu þeg-
ar Jói fór að venja komur sínar til
þeirra Röggu í litlu íbúðina á
Laugaveginum. Dag einn birtist Jói
með lítinn kettling sem ætlaður var
elskunni en svo fór að hún Pollý
varð eftir hjá Emilíu og er ein af
fjölskyldumeðlimum hennar í dag.
Björg og Eyþóra voru ánægðar
með val Röggu á fyrrverandi Kóp-
vogsbúa, enda var Jói aðalgæinn í
hverfinu á áttunda áratugnum í sín-
um loðnu kuldaskóm með hjóla-
bretti í hendi. Tóka átti eftirminni-
legar stundir með Jóa, auk þess að
útskrifast með honum úr MHÍ
ásamt Jónu og Fríðu úr vinahópn-
um vann hún einnig með honum í
garðyrkjunni eitt sumar. Eftir-
minnilegastur var tíminn með Jóa
og Röggu þegar hún heimsótti
skötuhjúin í 10 daga til Bourges í
Frakklandi. Það var sameiginleg
ákvörðun þeirra að þennan tíma
myndu þau nýta til að listsköpunar,
drekka rauðvín og borða osta og
það var nákvæmlega það sem þau
gerðu og þvílík sköpunargleði hefur
ekki verið svona mikil síðan. Það að
Jói væri garðyrkjumenntaður þótti
Fríðu áhugavert. Hún sá þetta líf í
hillingum, að stunda myndlist og
taka svo tarnir í garðyrkjunni á
sumrin. Hún fór alvarlega að hug-
leiða garðyrkjunámið að myndlist-
arnáminu loknu, en hætti svo snar-
lega við þegar hún var minnt á af
Alla sínum hve afleit hún væri í að
sinna eigin garði.
Allt eins og blómstrið eina
upp vex á sléttri grund
fagurt með frjóvgun hreina
fyrst um dags morgunstund,
á snöggu augabragði
af skorið verður fljótt
lit og blöð niður lagði
líf mannlegt endar skjótt.
(Hallgrímur Pétursson)
Með þessum sálmi kveðjum við
góðan vin og félaga með sárum
söknuði.
Okkar hugsanir og tilfinningar
eru hjá þér elsku Ragga okkar og
fjölskyldu þinni.
Megi allar góðar vættir vera með
ykkur og styrkja á þessum tímum.
Emilía, Eyþóra, Björg,
Fríða, Jóna, Sara, Stella,
Tóka og fjölskyldur.
Þegar vetrarmyrkrið var sem
mest og frostið beit ólgaði svart-
nættið í brjóstinu og bar bátinn
þinn á öldufaldi kvíðans og brotnaði
við kolsvart klettastálið. Sporin
voru þung en þú fórst þá einu leið
sem þú sást. Myrkrið sem hreif þig
á braut settist að okkur hinum þeg-
ar spurðist. Það var sem sólinni
væri vikið um stund.
Ákvörðun þín var ekki einföld,
ekki auðveld. Þú tókst hana einn og
vilja þinn ber okkur að virða þótt
niðurstaðan svíði. Þú steigst um
borð í sólfarið sem hélt með þig
þangað þar sem gleðin ein ríkir,
engir skuggar, enginn harmur og
beygurinn farinn.
Þú fórst samt ekki án þess að
kveðja. Eftir standa minningarnar
um góðan dreng og glaðsinna verk-
mann og einkum minningin um ást-
ríkan föður. Sorgina milda fjórir
sólargeislar sem halda myrkrinu
frá okkur og lýsa daginn. Í hugskoti
þeirra lifir það góða, það skemmti-
lega, væntumþykjan og gleðin. Við
ætlum að gæta þeirra. Þú átt það
inni.
Eiríkur Baldursson.
Hamraklifin opnast,
hrímgrá og köld
blasir auðnin við,
öx stjarnanna hrynja
glóhvít í dautt
grjótið og þungfæran sandinn.
Löng verður nóttin
nöturleg og dimm.
En handan við fjöllin
og handan við áttirnar og nóttina
rís turn ljóssins
þar sem tíminn sefur.
Inn í frið hans og draum
er förinni heitið.
(Snorri Hjartarson)
Ég kynntist Jóa þegar ég var níu
ára gömul og byrjaði í Snælands-
skóla í Kópavogi. Það er alltaf dálít-
ið ógnvænlegt að koma inn í nýjan
bekk og 3.H var þar engin undan-
tekning. Miklir töffarar í bekknum
og maður þurfti að berjast með
kjafti og klóm til að ná sér í status.
Ein af mínum fyrstu minningum
eftir að ég flutti í Kópavoginn er
þegar Sveinbjörg systir Jóa til-
kynnti mér þar sem ég var á rölti í
nýja hverfinu, ekki alveg búin að
merkja mér svæðið, að Jóa fyndist
ég jú dálítið sæt. Ég fór auðvitað
hryllilega hjá mér, roðnaði og blán-
aði til skiptis, allt svona tal var jú
frekar vandræðalegt fyrir litla
stúlku sem finnst hún bara klossuð.
En innst inni fannst mér þetta auð-
vitað heilmikil upphefð. Jói var
nefnilega sætasti strákurinn í
bekknum, allar stelpurnar voru
skotnar í honum. Hann var bestur í
fótbolta, klár, skemmtilegur, glað-
lyndur, frjór og hæfileikaríkur en
umfram allt svo óumdeilanlega góð-
ur. Það var einhver birta yfir hon-
um. Það bjó í honum dálítill Jónatan
Ljónshjarta. Hann var einhvern
veginn fullkominn. Mér fannst hann
geta allt.
Á unglingsárunum urðum við
miklir vinir. Hann kom oft heim
með hinum krökkunum. Stundum
voru haldin partí þegar maður var
að passa og ég man alltaf hvað hann
var góður og blíður við litla bróður
minn, nennti endalaust að fara í
bílaleik á meðan hinir voru að
hlusta á Smiths í botni og fikta við
að reykja enda barngóður mjög. Ég
veit að hann hefur verið börnum
sínum frábær faðir.
Mér fannst Jói alltaf svo skyn-
samur og réttsýnn. Hann varði allt-
af þá sem voru minni máttar. Og
þegar maður var í miðri gelgjunni
að drepast úr sjálfhverfu og frekju,
valtandi yfir allt og alla, þá hafði
hann einhvern veginn lag á að vinda
ofan af manni. Maður tók mark á
honum.
Á menntaskólaárunum fórum við
hvort í sína áttina og misstum dálít-
ið sjónar hvort á öðru eins og geng-
ur. Ég flutti til útlanda og það var
ekki fyrr en eftir að hann eignaðist
elsta son sinn Hlyn með stjúpsystur
minni að við hittumst aftur. Hann
var ennþá jafn blíður þó að ef til vill
væri komin meiri alvara í augun á
honum. Ég man hvað mér fannnst
æðislegt að hann ynni við garð-
yrkju, fannst það lýsa honum svo
vel. Ég er þess fullviss að hann hef-
ur notið þess að horfa á blóm og tré
dafna og vaxa, honum þótti vænt
um gróðurinn eins og manneskjurn-
ar sem hann umgekkst. Þannig vil
ég minnast hans.
… úr moldinni myrku
úr myrkrinu kalda
til sólar
(Ingibjörg Haraldsdóttir)
Elsku Hlynur. Ég votta þér og
fjölskyldu þinni mína dýpstu sam-
úð. Megi minningin um ljúfan og
fallegan dreng lifa að eilífu.
Arndís Hrönn Egilsdóttir.
Það var erfitt að sætta sig við þá
frétt að besti vinur okkar væri lát-
inn langt um aldur fram og hafa síð-
ustu dagar verið óraunverulegir.