Morgunblaðið - 10.03.2007, Blaðsíða 10

10 LAUGARDAGUR 10. MARS 2007 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
EFTIR yfirlýsingar forystumanna
Framsóknarflokksins á Alþingi í sl.
viku um auðlindaákvæði í stjórn-
arskrá upphófst mikið fjör. Stjórn-
arandstaðan lifnaði við, boðaði til
blaðamannafundar og bauð Fram-
sókn upp í dans. Hjálpumst að við að
breyta stjórnarskránni, sagði auð-
mjúk andstaðan.
Sjálfstæðismönnum leist ekki á
blikuna og sögðust sumir jafnvel til-
búnir í stjórnarslit frekar en að fall-
ast á kröfur Framsóknar, enda víst
að hugtök á borð við „sameign“ og
„þjóðareign“ hugnast varla hægri-
mönnum, og hvað þá ef hriktir í stoð-
um fiskveiðistjórnunarkerfisins.
Geir H. Haarde forsætisráðherra
átti tvo kosti og báða vonda. Annars
vegar gat hann farið alfarið að kröf-
um framsóknarmanna en hefði þá
líklega sætt harðri gagnrýni frá eig-
in flokksmönnum, ekki síst þeim
sem skilgreina sig lengst til hægri í
flokknum, en hann hefur ekki verið
laus við gagnrýni þaðan hingað til.
Hins vegar gat hann rofið þing og
það hefði sannarlega verið umdeilt.
Þingrof fer venjulega fram sam-
kvæmt lögum, t.a.m. ef breytingar á
stjórnarskrá eru samþykktar, og
það þýðir aðeins að þing er rofið áð-
ur en hefðbundnu kjörtímabili lýkur.
Þingrofsheimildinni hefur aðeins
verið beitt tíu sinnum án þess að
skylda kveði á um, síðast árið 1979.
Tvisvar hefur verið deilt mjög um
hvort þingrof stæðist lög. Í fyrra til-
vikinu, árið 1931, höfðu fjárlög ekki
verið samþykkt og í því síðara rauf
Ólafur Jóhannesson þing 1974 vit-
andi að vantrauststillaga væri í bí-
gerð.
Geir var því ekki í öfundsverðri
stöðu. En hann dó ekki ráðalaus
heldur lagðist í að koma saman
frumvarpi sem myndi róa Framsókn
án þess þó að stressa eigin flokks-
menn um of. Í samræmi við lands-
fundarályktun Sjálfstæðisflokksins,
og reyndar flokksþingsályktun
Framsóknar, er í frumvarpinu talað
um náttúruauðlindir almennt, frem-
ur en auðlindir sjávar, og lögð var
mikil áhersla á að þetta myndi ekki
vega að fiskveiðistjórnunarkerfinu
eða hrófla við eignarréttinum.
Geir og Jón Sigurðsson, formaður
Framsóknarflokksins, boðuðu síðan
fund með formönnum hinna flokk-
anna og óskuðu eftir að afbrigði yrði
samþykkt svo að málið gæti farið á
dagskrá þegar á föstudag og helgina
mætti nýta til nefndarstarfs. Stjórn-
arandstaðan hafnaði því, sagðist
engan tíma hafa haft til að kynna sér
frumvarpið og sakaði stjórnarflokk-
ana um að brjóta allar vinnureglur
varaðandi stjórnarskrárbreytingar.
Þær ætti að setja fram í fullri sátt
allra flokkanna. „Bíddu, var það sátt
af ykkar hálfu að bjóða aðeins Fram-
sókn í dans en vilja ekki hafa Sjálf-
stæðisflokkinn með?“ gat Geir þá
spurt. (Tekið skal fram að þetta er
orðalag höfundar, ekki Geirs.)
Stjórnarandstaðan lét alveg ógert
að hrópa húrra fyrir tillögunni og
héldu sumir því fram að Framsókn
hefði látið plata sig með frumvarpi
sem nær ekki því fram sem flokk-
urinn sjálfur vildi.
Stjórnarandstæðingar hafa
áhyggjur af því að í besta falli sé
ákvæðið merkingarlaust en í versta
falli festi það fiskveiðistjórn-
unarkerfið enn frekar í sess og
munu því líklega leggjast harkalega
gegn frumvarpinu nema veigamiklar
breytingar verði gerðar á því, breyt-
ingar sem sjálfstæðismenn myndu
aldrei samþykkja. Eða eins og einn
stjórnarandstæðingur orðaði það:
Ætla menn að vera hér til áramóta?
Því má ekki gleyma að tvö þing
þarf til að samþykkja stjórn-
arskrárbreytingar og fáir telja lík-
legt að núverandi ríkisstjórn haldi
völdum eftir næstu kosningar. Ef
stjórnarandstaðan er öll á móti
frumvarpinu, Sjálfstæðisflokknum
eiginlega alveg saman, í hvaða meiri-
hlutasamstarfi gæti Framsókn
tryggt að frumvarpið komist í gegn?
Hugsanlega tók Geir áhættu en
jafnframt má halda því fram að nið-
urstaðan hafi verið ljós fyrirfram.
Eftir stendur hann með pálmann í
höndunum, búinn að róa Framsókn
og æsa stjórnarandstöðuna. Fram-
sókn þarf hins vegar að taka við skít-
kastinu, nú sem endranær. Og eng-
inn stígur dans.
Heppnað útspil
ÞINGBRÉF
Halla Gunnarsdóttir
halla@mbl.is
HART var deilt um nýtt frumvarp
þess efnis að náttúruauðlindir Ís-
lands verði skilgreindar sem þjóð-
areign í stjórnarskrá í umræðum um
störf þingsins á Alþingi í gær. Guð-
jón Arnar Kristjánsson, þingmaður
Frjálslynda flokksins, sagði ekki
hægt að lesa annað úr frumvarpinu
en að núverandi kvótakerfi yrði fest
í sessi. „Þessi málatilbúnaður hæst-
virtrar ríkisstjórnar er hrein sýnd-
armennska og ég held að einn
stjórnmálaflokkur eins og Fram-
sóknarflokkurinn hafi aldrei verið
keyptur frá afstöðu sinni með eins
litlum texta og lélegum og hér er,“
sagði Guðjón.
Stjórnarflokkarnir lögðu frum-
varpið fram í fyrradag en stjórn-
arandstaðan gagnrýndi harðlega í
gær að það hefði ekki verið kynnt
þeim formlega, ekki hefði verið
reynt að ná breiðri samstöðu og ofan
á það væri tilgangur frumvarpsins
alls óljós.
Hugtakið útvatnað
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir,
málshefjandi og þingmaður Sam-
fylkingarinnar, sagði alvarlegt að
meðhöndla stjórnarskrá með þeim
hætti að ekki væri ljóst hvað menn
ætluðu sér. „Annað hvort er verið að
stjórnarskrárbinda réttinn til að út-
hluta þjóðareign með varanlegum
hætti, hvaða þjóðareign sem það nú
er, eða hitt, verið að útvatna hug-
takið með þeim hætti að það hefur
ekki nokkra einustu merkingu eða
gildi fyrir okkar stjórnarskipan.“
Geir H. Haarde, forsætisráð-
herra, sagðist aldrei á 20 ára þing-
ferli sínum hafa orðið vitni að því að
stjórnarandstaðan kæmi á fund með
forystu stjórnarflokkanna og óskaði
eftir skýringum eða kynningu á
frumvarpi sem hefði verið lagt fram.
Hins vegar sýndi það áhuga stjórn-
arandstöðunnar á málinu að hún
skyldi hafa hafnað þeirri bón að
koma því strax á dagskrá. „Menn
geta síðan velt fyrir sér hversu mikil
alvara hefur legið að baki málflutn-
ingi stjórnarandstæðinga í þessu
máli og hve mikill hluti af þeirra
málflutningi snerist um að koma illu
til leiðar í stjórnarsamstarfinu eða
að fíflast með alvarleg málefni.“
Geir spurði jafnframt síðar í um-
ræðunum hvað hefði vakað fyrir
stjórnarandstöðunni þegar hún bauð
eingöngu Framsóknarflokknum til
samstarfs. „Var það til að ná heild-
arsamstöðu allra flokka hér á
þingi?“ spurði Geir.
Plötusláttur og sýndarmennska
Jón Sigurðsson, viðskipta- og iðn-
aðarráðherra, talaði á svipuðum nót-
um og sagði fundinn í fyrradag ein-
mitt hafa verið til þess að bjóða upp
á samstarf um að flýta afgreiðslu og
umfjöllun um málið. „Tilboð stjórn-
arandstæðinga frá því fyrir nokkr-
um dögum sem skýrt var frá, óund-
irbúið að því er virtist, var
greinilega aðeins pólitískur plötu-
sláttur og sýndarmennska til að
koma illu til leiðar,“ sagði Jón og
sagðist hafa haldið að það væri efn-
isleg og málefnaleg afstaða til sam-
starfs um málið.
Ögmundur Jónasson sagði ekki
trúverðug vinnubrögð að leggja
fram tillögu um breytingar á stjórn-
arskrá Íslands eftir „nokkra nætur-
fundi forvígismanna stjórnarflokk-
anna“. „Stjórnarskránni á ekki að
breyta í þeim tilgangi að afla kjör-
fylgis í aðdraganda kosninga en
framganga Framsóknarflokksins,
sérstaklega í þessu máli, ber öll þess
merki,“ sagði Ögmundur og ítrekaði
tilboð stjórnarandstöðunnar um að
lengja þinghaldið til að tryggja
vandaða umfjöllun um breytingar á
stjórnarskránni.
Guðna Ágústssyni, landbúnaðar-
ráðherra, þótti skjóta skökku við að
stjórnarandstaðan, sem bauð Fram-
sókn upp í dans í síðustu viku, skyldi
bregðast ókvæða við þegar stjórn-
arflokkarnir svo náðu saman um
málið. Ríkisstjórnarflokarnir væru
vissulega að bjóða upp í fallegan
tangó.
Ingibjörg Sólrún vísaði gagnrýn-
inni á bug og sagði að boðið hefði
verið til samstarfs við Framsóknar-
flokkinn í þeirri trú að hann vildi
einlægt breyta stjórnarskránni. Hið
sértæka í þjóðareigninni væri að
ekki mætti selja eða láta hana var-
anlega af hendi til annarra aðila.
„En það er ekki verið að gera hér,“
sagði Ingibjörg.
Morgunblaðið/G. Rúnar
Hvíslað í öllum hornum Mögulegar stjórnarskrárbreytingar hafa valdið
óróa á Alþingi og ætla má að málið taki sinn tíma í meðferð þingsins.
Hart deilt um auðlinda-
ákvæði í stjórnarskrá
Deilt um fundarstjórn
Miklar umræður spunnust um fund-
arstjórn forseta á Alþingi í gær.
Nokkrir þingmenn voru ósáttir við
að forsætisráðherra skyldi hafa
komist fram fyrir aðra þingmenn á
mælendaskrá í umræðum um störf
þingsins þar sem rætt var um
mögulegar stjórnarskrárbreytingar.
Forseti sagði það hins vegar vera í
samræmi við þingsköp og stigu
þingmenn ýmist í pontu til að hafna
því eða samþykkja.
Baráttudagur karla
Þórunn Svein-
bjarnardóttir var
ekki ósátt við
fundarstjórnina
en sagði hins veg-
ar ekki að furða
að þjóðin bæri
ekki meiri virð-
ingu fyrir störfum
þingmanna þegar
þingsalur væri
eins og járnbraut-
arstöð viku fyrir áætluð þinglok.
„Hér er greinilega á ferðinni enn
einn alþjóðlegur baráttudagur karla
fyrir að komast í ræðustól, sem er
hér í gangi 364 daga á ári. Í gær
[fyrradag] vorum við reyndar með al-
þjóðlegan baráttudag kvenna,“
sagði Þórunn og vildi að menn
hættu að eyða tíma í pólitískt þvarg.
Dagskrá þingsins
Þingfundur hefst á mánudag kl. 15
og hið umdeilda stjórnarskrár-
frumvarp er á dagskrá að loknum
óundirbúnum fyrirspurnum.
Þórunn
Sveinbjarnardóttir