Morgunblaðið - 17.04.2007, Blaðsíða 22

22 ÞRIÐJUDAGUR 17. APRÍL 2007 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
BLOGG OG NAFNLEYND
Guðni Elísson skrifaði athyglis-verða grein í Lesbók Morg-unblaðsins sl. laugardag. Þar
fjallar hann um hinn nýja umræðu-
vettvang Íslendinga, bloggið svo-
nefnda og segir m.a.:
„Í fréttinni „Vilja betri bloggsiði“,
sem birtist í Morgunblaðinu 10. apríl
kemur fram, að í Bandaríkjunum
reyni menn nú að móta siðareglur,
svo hafa megi hemil á „þeim rudda-
skap, sem margir virðast telja sjálf-
sagðan á miðlinum.“ Vonast er til að
bloggararnir taki sig „saman um að
banna fólki að skrifa nafnlausar at-
hugasemdir á gestasíður og blogg-
arar geti eytt færslum gesta af
bloggi sínu án þess að vera sakaðir
um ritskoðun“. Með þessu á þó ekki
algjörlega að loka fyrir möguleikann
á nafnlausum skoðanaskiptum.
Fremur á að gera bloggurum kleift
að skilgreina síður sínar með þeim
hætti að augljóst sé hvers konar
skoðanaskipti þeir viðurkenni.“
Síðan segir Guðni Elísson:
„Ef íslenzkir fjölmiðlar ætla að
gefa lesendum sínum kost á að
blogga um þær fréttir, sem þar eru
birtar eða lýsa skoðunum sínum á
þeim verða þeir að sama skapi að
bera ritstjórnarlega ábyrgð á því,
sem þar er skrifað, í siðferðilegum
skilningi orðsins, ef ekki lagalegum.
Íslenzkir fréttavefir eiga að setja
strangari reglur en almennt viðgang-
ast í bloggheimum. Þeir eiga ekki að
sætta sig við nafnlausar athuga-
semdir og jafnframt eiga þeir að rit-
stýra því efni, sem þeir birta á vef-
svæðum sínum, á sama hátt og
aðsendar greinar á síðum dagblað-
anna eru lesnar yfir. Ekki á að líða
krækjur í svívirðingar af neinu
tagi … Einfaldasta leiðin til að hafa
hemil á lágkúru þeirri, sem þrífst í
skjóli nafnleyndar er að setja þær
einföldu reglur að allir þeir, sem
taka þátt í þjóðmálaumræðunni í
samvinnu við íslenzka fjölmiðla geri
slíkt undir fullu nafni.“
Þetta er niðurstaða Guðna Elís-
sonar eftir að hann hefur lýst einelti,
sem samstarfskona hans í Háskóla
Íslands varð fyrir á bloggsíðum.
Guðni hefur að sjálfsögðu rétt fyr-
ir sér. Það eru engin rök fyrir því, að
fólk geti komizt upp með að segja
hvað sem er um náungann einungis
vegna þess, að þeir hinir sömu skrifa
á svonefndar bloggsíður. Þessi hátt-
semi er afturhvarf til fortíðar. Þann-
ig var skrifað í íslenzk blöð fyrir
hundrað árum.
En miðillinn er annar og það er
flóknara mál að fylgjast með því sem
skrifað er á netið en því sem skrifað
er í blöð og óskað er eftir birtingu á.
Það er nánast óvinnandi vegur að
fylgjast með öllu, sem sett er á
bloggsíður. Vandi þeirra, sem bera
ábyrgð að lögum á því efni sem birt-
ist t.d. á mbl.is, netútgáfu Morgun-
blaðsins, er mikill.
Hins vegar er mikilvægt að um-
ræður eru hafnar um þetta vandamál
hér á Íslandi og ber að þakka Guðna
Elíssyni fyrir það. Umræðurnar sem
slíkar geta veitt þeim, sem skrifa á
netið ákveðið aðhald.
ÍRASKIR FLÓTTAMENN
Í kjölfar innrásar Bandaríkjamannaí Írak hefur skapast þar flótta-
mannavandi, sem á sér fáar hliðstæð-
ur á okkar tímum. Davíð Logi Sig-
urðsson var fyrir skömmu í Amman í
Jórdaníu og í Morgunblaðinu á sunnu-
dag birtust viðtöl hans við íraska
flóttamenn, sem þar draga fram lífið í
mikilli óvissu um framtíðina og hafa
nánast misst allt sitt. Sögur flótta-
mannanna eru átakanlegar, margir
hafa misst sína nánustu og þeir voru
sjálfir í bráðri lífshættu. Talið er að á
milli sjö og átta hundruð þúsund Írak-
ar séu í Jórdaníu og um 1,2 milljónir í
Sýrlandi. Að auki er mikill fjöldi
manna á hrakhólum í Írak vegna of-
beldis og þjóðernishreinsana.
Málefni íraskra flóttamanna hafa
ekki farið hátt í fjölmiðlum, hvorki hér
né annars staðar. Þau eru hins vegar
enn einn vitnisburðurinn um hrika-
legar afleiðingar innrásarinnar í Írak.
Vandinn hefur aftur á móti ekki bitn-
að á þeim, sem sendu innrásarliðið inn
í Írak, heldur grönnunum, sem ráða
ekki við allan þennan fjölda.
Flóttamennina dreymir um að geta
hafið nýtt líf, fjarri hryllingnum, sem
þeir upplifðu í Írak, ein eiga fæstir
þess kost eins og stendur.
Íröskum flóttamönnum fjölgar jafn
og þétt meðal þeirra, sem sækja um
hæli á Vesturlöndum, og eru þeir nú
orðnir fjölmennasti hópurinn. Sam-
kvæmt tölum Sameinuðu þjóðanna
voru þeir 22.200 í fyrra og hefur fjölg-
að um 77% á þessu ári. Þetta er nátt-
úrulega aðeins brot af öllum þeim
fjölda, sem hefur flosnað upp, og ekki
kemur fram hversu margir fengu
hæli. Svíar hafa verið duglegastir við
að veita íröskum flóttamönnum hæli.
Frammistaða Bandaríkjamanna er
skammarleg. 561 Íraki sótti um hæli
2006 hjá þjóðinni, sem stóð að her-
námi Íraks. Aðeins 202 var veitt hæli í
Bandaríkjunum.
Og hver er frammistaða Íslendinga,
sem studdu innrásina? Íslendingar
hafa ekki veitt einum einasta Íraka
hæli. Þó hafa tíu Írakar sótt um frá
árinu 2003.
Í þessari viku fer fram ráðstefna
hjá Flóttamannastofnun Sameinuðu
þjóðanna þar sem fjallað verður um
flóttamannavandann vegna ástands-
ins í Írak. Þar mun fulltrúi Íslands
leggja fram tæplega sjö milljónir
króna til að leysa vanda flóttamanna í
Írak. Íslendingar geta gert miklu
meira. Það er skammarlegt hversu
lengi alþjóðasamfélagið er að bregð-
ast við þessum vanda og þeir sem eiga
sök á honum geta ekki leitt hann hjá
sér. Íslendingar eiga að sjá sóma sinn
í því að bjóða hingað flóttamannafjöl-
skyldum og axla þar með ábyrgð á
stuðningi sínum við innrásina í verki.
Það eiga önnur ríki á lista hinna vilj-
ugu þjóða að gera líka, að ekki sé talað
um þær þjóðir, sem voru í farar-
broddi. Þeir sem sköpuðu vandann
eiga að leysa hann.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
R
áðstöfunartekjur heim-
ila hér á landi jukust
um 149% frá árinu
1994 til ársloka 2005 á
verðlagi hvers árs eða
að meðaltali um 9% á ári. Þegar
tekið er tillit til verðlagsbreytinga
og aukningar mannfjölda á þessu
tímabili kemur í ljóst að kaupmátt-
araukning á mann var 56% á tíma-
bilinu og árshækkun ráðstöfunar-
tekna á mann var að meðaltali um
4,2%.
Heildartekjur jukust um 10%
að meðaltali á hverju ári
Þessar upplýsingar komu fram í
gær þegar Hagstofa Íslands birti í
fyrsta sinn skýrslu með niðurstöð-
um um „ráðstöfunartekjur heimila-
geirans“ eins og þær eru nefndar
fyrir árin 1994–2005. Fram kemur í
yfirliti Hagstofunnar að heildar-
tekjur heimilanna á þessu tímabili
eru taldar hafa aukist um 183%,
eða að meðaltali um 10% ár hvert.
Heildareignaútgjöld og svonefnd
tilfærsluútgjöld íslenskra heimila
jukust heldur meira eða um 256%.
Til tilfærsluútgjalda teljast, auk
beinna skatta og tryggingagjalda
einstaklinga, iðgjöld til lífeyris-
sjóða.
Tölurnar eru að mestu byggðar á
skattframtölum einstaklinga. Ráð-
stöfunartekjur heimilanna eru skil-
greindar sem samtala launatekna,
eignatekna, tilfærslutekna og
reiknaðs rekstrarafgangs en að
frádregnum eigna- og tilfærsluút-
gjöldum.
Í skýrslunni eru heildarráðstöf-
unartekjur heimila bornar saman
við einkaneyslu heimilanna skv.
ráðstöfunaruppgjöri frá árinu 1997
til 2005 og kemur fram að hreinn
sparnaður hefur verið neikvæður
öll árin. Þá er í skýrslunni gerð til-
raun til að greina svonefnt fjár-
mögnunarflæði heimilanna yfir
umrætt tímabil.
Eignatekjur aukast um 12
milljarða á tæpum áratug
Þegar litið er yfir tímabilið frá
1995 má sjá að launatekjur, sem
eru langstærsti hluti heildartekna
heimilanna, hafa haldist nokkuð
stöðugt í kringum 72% af heildar-
tekjunum sl. 12 ár.
Eignatekjur heimila eru fyrst og
fremst vextir og arður, hafa aftur á
móti færst mjög í aukana sem þátt-
ur í heimilistekjum. „Eignatekjur
heimilanna hafa aukist gríðarlega á
síðustu árum,“ segir í riti Hagstof-
unnar. Voru eignatekjur heimil-
anna sex milljarðar árið 1996, á
verðlagi þess árs, en 18,7 milljarðar
árið 2000. Á árinu 2005 voru eigna-
tekjur heimilanna hins vegar
komnar í 51,6 milljarða króna.
Arður af hlutabréfum orðinn
einn stærsti hluti eignatekna
Arður af hlutabréfum voru lítill
hluti tekna heimilanna fyrir rúm-
um áratug eða rétt rúmlega einn
milljarður kr. Tíu árum síðar var
arður af hlutabréfum aftur á móti
að greiðslur til einstakling
eyrissjóðum hafa aukist ve
tímabilinu. Fyrir tíu áru
þær samtal 12,5 milljörðu
átta árum síðar eða á ári
voru þær samtals 35,2 m
kr.
Greiðslur frá Trygging
eru taldar með svonefn
færslutekjum heimilanna
unni. Þær hafa aukist talsv
t.d. rúmir 20 milljarðar ár
verðlagi þess árs en 32,6 m
fimm árum síðar. Vaxtabæ
heimilin fengu á árinu 20
4,3 milljarðar en á árinu 2
þær samtals 4,5 milljarðar
orðinn stærsti einstaki hluti eigna-
tekna heimilanna. 2005 var arður
heimilanna af hlutabréfum alls 25,5
milljarðar kr. Til samanburðar var
arður af hlutabréfum 8,1 milljarður
á árinu 2002.
Arður af hlutabréfum var nær
þrefalt meiri á árinu 2005 en nam
samanlögðum eignatekjum ís-
lenskra heimila á árinu 1997, að
vöxtum af bankainnistæðum með-
töldum.
Veruleg aukning greiðslna
úr lífeyrissjóðum
Ef sundurliðaðar eru ráðstöfun-
artekjur heimilanna má einnig sjá,
Kaupmáttur jók
56% á mann á 12
Kaupmáttur á mann
jókst um 56% frá árinu
1994 til ársloka 2005. Þá
hafa eignatekjur heim-
ilanna „aukist gríðarlega
á síðustu árum“, eins og
það er orðað í nýútkom-
inni skýrslu Hagstofu
Íslands.
REKSTRARAFGANGUR heimilanna jókst um 82% eða um 27% a
gildi á árunum 1994 til 2005 samkvæmt nýútkomnu riti Hagstofu
lands. Sá rekstrarafgangur sem færður er á heimilin samanstend
reiknuðu endurgjaldi vegna eigin atvinnurekstrar ásamt hreinu
tekjum af atvinnurekstri einstaklinga samkvæmt skattframtölum
legar breytingar hafa hins vegar orðið á hlutfalli rekstrarafgang
ila á umliðnum árum af heildartekjum. Þannig var afgangurinn
af heildartekjum heimilanna árið 1994, en árið 2005 var hlutfalli
niður í 10%.
Mikil fjölgun einkahlutafélaga
Reiknuð laun vegna atvinnurekstrar hafa lækkað um 2% frá árin
til 2005 og hreinar tekjur af atvinnurekstri hafa staðið í stað að n
virði á sama tímabili. Hins vegar hefur mældur rekstrarafgangu
fasteignarekstri hækkað um rúm 160%, eða um 82% að raungild
„Ástæða þessarar þróunar í reiknuðum launum og hreinum te
atvinnurekstri er fyrst og fremst sú að yfir þetta tímabil hefur or
mikil aukning í stofnun einkahlutafélaga um sjálfstæðan atvinnu
og tekjur af sjálfstæðum atvinnurekstri koma æ meira fram sem
greiðslur frá þeim félögum. Ótvírætt skattalegt hagræði er af st
einkahlutafélaga og hefur það ýtt undir þessa þróun,“ segir í riti
27% meiri afgangur
",,& ",,- ($$$ ($$( ($$' ($$&($$"",,? ",,,",,#",,%
",,& ",,- ($$$ ($$( ($$' ($$&($$"",,? ",,,",,#",,%
1 *  "% !   22 #$$
%$$
&$$
'$$
($$
"$$
$
 00
 @
   *   ! ** ?$
-$
#$
%$
&$
'$
($
"$
$$
9"$
9($
3
Eftir Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is