Morgunblaðið - 20.08.2007, Síða 16

16 MÁNUDAGUR 20. ÁGÚST 2007 MORGUNBLAÐIÐ
VESTURLAND
MORGUNBLAÐINU hefur borist eftirfar-
andi yfirlýsing frá Tryggva Axelssyni, for-
stjóra Neytendastofu. Fyrirsögnin er hans.
„Í undarlegum Staksteinum í Morgunblaði
sunnudagsins síðasta finnur ritstjóri blaðsins
þeirri ákvörðun viðskiptaráðherra að hefja
þróun rafrænna verðkannana flest til foráttu.
Mætti halda því fram að ritstjóri blaðs allra
landsmanna væri að gera tilraun til að gera
störf hins unga og nýja ráðherra tortryggileg
á annarlegum forsendum.
Þó vil ég að sjálfsögðu ekki leggja hinum
reynda ritstjóra slíkt til og því hlýtur hann að
hafa misskilið ákvörðun ráðherrans um raf-
rænar verðkannanir. Því er rétt að árétta
mikilvægi hennar. Með ákvörðun stjórnvalda
um að lækka virðisaukaskatt á matvæli
treystu stjórnvöld á smásala og byrgja til að
skila þeirri lækkun til neytenda. Stjórnvöld
hafa ekki tæki til að þvinga þá lækkun fram.
Verðlag er frjálst.
Tækið er verðkannanir sem sýna svart á
hvítu hvort lækkunin skilaði sér og síðan sam-
keppnisyfirvöld til að rannsaka hvort um
raunverulega samkeppni sé að ræða og eðli-
leg samskipti birgja og smásala. Það er síðan
neytenda að ákveða að lokum hvar skal
versla.
Verðkönnun ASÍ er vísbending um að
lækkunin hafi ekki skilað sér að fullu. Aðrar
kannanir gefa til kynna að stærri huti hafi
skilað sér. Bestu og skynsamlegustu viðbrögð
stjórnvalda eru að skjóta frekari stoðum und-
ir verðkannanir og verðlagsrannsóknir. Verð-
skyn neytenda þarf að efla hér á landi. Stíga
skref til framtíðar. Sú framtíð er að mínu
mati rafrænar verðkannanir þar sem óyggj-
andi er dregið fram hvert verðlag er og verð-
lagsþróun á hverjum tíma. Slíkar verðkann-
anir eru nauðsynleg og mikilvæg viðbót við
punktmælingar á verði á einstökum vörum.
Því var það vel gert hjá viðskiptaráðherra
að fela Neytendastofu að gera fram-
kvæmdaáætlun um gerð rafrænna kannana.
Því er ástæða til að fagna enda vel að verki
staðið hjá ráðherra að funda með öllum hlut-
aðeigandi og kasta síðan teningum til fram-
tíðar með rafrænum, einstaklingsmiðuðum
verðkönnunum.
Þannig fá neytendur meiri og betri upplýs-
ingar um verð og verðþróun enda er það hinn
upplýsti neytandi sem hefur lokaorðið. Bæði í
búðinni og í kjörklefanum.
Varla vill ritstjóri Morgunblaðsins stíga
skref til baka og hækka skattinn aftur? Að-
hald og þrýstingur á verslun og byrgja er
vopn stjórnvalda með fjölbreyttari og tíðari
verðkönnunum á matvæli sem og aðrar nauð-
synjar í landinu. Þau skerf eru nú stigin og
rík ástæða til að fagna því.“
Vel gert hjá viðskiptaráðherra
Eftir Guðrúnu Völu Elísdóttur
vala@simenntun.is
Borgarnes | Stefán hljóp Reykjarvíkur-
maraþon á laugardaginn á tímanum 3:43 og
hefur verið hlaupandi frá því hann var strák-
ur. ,,Það var alltaf draumur hjá mér að
hlaupa eitt maraþon og ég fór mitt fyrsta árið
1996, en svo fannst mér það ekki nóg og hef
hlaupið 5 hálfmaraþon og þetta var mitt
þriðja heilmaraþon. Ég er nefnilega nörd og
held skrá yfir allar æfingarnar mínar og öll
hlaup í stílabók,“ segir Stefán og sýnir stíla-
bækur sem hann hefur samviskusamlega
skráð í vegalengdir og tíma. ,,Hver stílabók
dugir að meðaltali í svona 11 ár og bækurnar
ná aftur til ársins 1985, en eitt af því
skemmtilegasta sem ég geri er að skrá þetta
niður.“ Stefán segist vera búinn að hlaupa í
40 ár, og keppti í hlaupum á unglingsárum
sínum. ,,Já, ég er ekki einn af þeim sem byrja
eftir fertugt en mér finnst frábært þegar fólk
rífur sig upp á fullorðinsárum, kannski eftir
heilsuleysi, og nær flottum árangri og fer í
maraþon. Ég var farinn að hlaupa á götum
Reykjavíkur 1973 og þá var horft á mann og
krakkar kölluðu á eftir manni, maður var
bara fyrirbæri.“
Minningarhlaup um pabba
,,Björk konan mín fékk þá skemmtilegu
hugmynd, eftir að pabbi dó fyrir rúmum 7 ár-
um, að ég myndi hlaupa minningarhlaup um
hann. Pabbi var mikill hlaupari, bæði hljóp og
gekk mikið, smalaði alltaf á fæti. Hann vann
við smíðar með búskap og fór gangandi lang-
ar leiðir með dótið sitt á bakinu, oft tugi kíló-
metra. Reyndar var hann upp á sitt besta áð-
ur en mönnum datt í hug að keppa í hlaupum.
Hinsvegar keppti hann í kappslætti, en það
er kannski merki um tíðarandann þá – á ár-
unum fyrir seinna stríðið.“ Stefán ólst upp
norður í Bitrufirði á sveitabænum Gröf og
þar býr bróðir hans núna. ,,Við bræðurnir
ákváðum sem sagt að hlaupa til minningar
um pabba á fæðingardegi hans, sem er 11.
september. Við völdum að hlaupa einhverja
leið í sveitinni, hlupum fyrstu tvö haustin í
kringum Bitrufjörð, af Bitruhálsi suður á
Stikuháls, sem eru rúmir 27 km. Síðasti hluti
þessarar leiðar er mjög erfiður og upp í móti,
þannig að við ákváðum árið 2002 að breyta
leiðinni svo þetta yrði ekki minningarhlaup
um pabba og syni hans. Síðan þá höfum við
hlaupið frá Brunngili, sem er bærinn sem
hann fæddist á, að Gröf, þar sem við bjugg-
um, en þetta eru um 14 km og tiltölulega lítil
hækkun.“ Fyrsta árið sem þeir bræður hlupu
sendu þeir miða á bæina í sveitinni um að
fólki væri velkomið að hlaupa með þeim. ,,Það
komu kannski fimm með okkur og þá aðeins
hluta leiðarinnar, en við höfum ekkert verið
að auglýsa þetta, enda hefur fólkið elst í
sveitinni og því fækkað.“ Stefán á fleiri
fótfráa forfeður því langalangaafi hans var
Þorleifur Þorleifsson á Hjallalandi í Vatnsdal,
en hann á að hafa farið á einum degi frá
Svartagili í Þingvallasveit og náð háttum í
Hvammi í Vatnsdal. ,,Það mun hafa verið um
sumarmál og rifahjarn yfir öllu, og sagan seg-
ir að hann hafi verið spurður hvernig hann
hefði farið að þessu og hann á að hafa sagt
‘ég brokkaði þetta jafnt’.“ Um hann var sagt
að hann hafi verið bæði léttfær og fóthvatur
og Stefán segir hann hafa meðal annarra
veitt sér innblástur í fjallvegaverkefnið.
Ætlar að hlaupa fimmtíu fjallvegi
,,Það var svoleiðis að ég varð fimmtugur
fyrr á þessu ári og langaði að gera eitthvað í
tilefni af því. Að mér læddist sá grunur að ef
ég gerði ekkert, biði mín líkamleg hægfara
afturför, allavega ekki framför, og til að halda
heilsu og formi ákvað ég að gefa sjálfum mér
tvær afmælisgjafir. Önnur var að hlaupa
Laugaveginn sem ég fór í sumar og hin af-
mælisgjöfin er að hlaupa yfir 50 fjallvegi. Mér
líður vel úti í náttúrunni, vil vera meira þar
en í skrifborðsstólnum, og í náttúrunni upplifi
ég eitthvað sem Laxness kallaði kraftbirting-
arhljóm guðdómsins.“ Tilgangur fjall-
vegahlaupanna er þríþættur að sögn Stefáns.
Í fyrsta lagi að halda líkamanum í sæmilegu
ástandi, í öðru lagi að kynnast eigin landi, og
svo hugsanlega að vekja áhuga annarra á út-
vist og hreyfingu. Hann segist oft hafa ekið
helstu vegi á Íslandi án þess að hafa gefið sér
tíma til að staldra við skoða landið. ,,Ég ætla
ekki að gera þetta á einu ári heldur 5-10 ár-
um og ástæðurnar eru tvær. Það þjónar bet-
ur fyrsta markmiðinu að dreifa þessu auk
þess sem það fellur betur að öðrum mark-
miðum í lífinu, því ég ætla t.d. áfram að eiga
fjölskyldu og vinna.“ Skilgreiningu á fjall-
vegum segir Stefán ekki vera alveg á hreinu.
„Ég hef setið í sumar og leitað að fjallvegum,
og er kominn með rúmlega 40 sem ég ætla að
hlaupa. Sú skilgreining sem ég notast við er:
„vegur eða slóð á milli byggða, 10-55 km á
lengd sem er ekki fjölfarinn bílvegur“.“ Í
sumar er Stefán búinn að fara Laugaveginn,
Jökulháls á Snæfellsnesi, á milli Arnarstapa
og Ólafsvíkur og um Langavatnsdal og Sóp-
andaskarð frá Svignaskarði vestur í Dali.
Útbúnaður lykilatriði
,,Hlaupin gefa manni kost á að kynnast ör-
nefnum í náttúrunni sem maður vissi ekki að
væru til. Þetta snýst líka um að læra. Það er
heilmikil rannsóknarvinna að kynna sér að-
stæður, t.d. hvort vatnsföll séu á leiðinni. Og
til að gefa þessu meira gildi reynir maður að
setja sig inn í jarðfræði svæðisins og kynna
sér söguna. Við þessar leiðir bjó víða fólk á
landnámsöld og miðöldum, þótt nú til dags sé
erfitt að ímynda sér það. Til að fá dálítinn
nasaþef af þessu hef ég verið að viða að mér
gönguleiðarkortum og öðrum aðgengilegum
heimildum.“ Stefán segir að fjölskyldan taki
þátt í þessu verkefni með ýmsum hætti, son-
ur þeirra hlaupi talsvert, og hin fylgist með.
,,Björk hefur stutt mig og hvatt mig til dáða,
hún fer gjarnan með og við gistum einhvers
staðar í tjaldi og svo sækir hún mig á hinn
endann, þannig að við getum þá ferðast sam-
an og ég slepp við að hlaupa til baka.“ Stefán
leggur áherslu á að útbúnaður sé lykilatriði,
allur bómullarklæðnaður sé t.d. bannaður, en
mest noti hann föt úr gerviefnum s.k. ,,dry
fit“. Skórnir þurfi yfirleitt að vera ,,ut-
anvegaskór sem eru með grófari botni en
venjulegir hlaupaskór“. ,,Ég er að þreifa mig
áfram með orkubirgðir á hlaupum, t.d. gel-
poka sem hafa kolvetni og steinefni, ég tek
þetta með vatni til að viðhalda eðlilegri lík-
amsstarfsemi í svona langri áreynslu. Það
stangast reyndar á vissan hátt við þá sýn sem
ég hef á mataræði því ég vil frekar borða al-
gengan íslenskan sveitamat, og dagana og
vikurnar fyrir langhlaup vil ég helst sem
mest af fjölbreyttum venjulegum mat sem er
sem minnst unninn og tek reglulega lýsi og
fjölvítamíntöflur með steinefnum.“
Heilsubætandi og umhverfisvænt
,,Ekki er ákveðið hvað verður næst, sum-
arið er að verða búið en t.d. langar mig að
fara Síldarmannagötur og Skarðsheiðarveg
syðri, sem hvort tveggja er svo sem innan
seilingar. Svo ætla ég til Rómar 16. mars á
vetri komanda og hlaupa maraþon á pálma-
sunnudag. Þar erum við reyndar alls ekki að
tala um neitt fjallvegahlaup, heldur miklu
frekar torgahlaup. Ég hef ekkert hlaupið er-
lendis nema bara í Lundi þegar ég bjó í Sví-
þjóð. Núna reyndi ég að finna álitlegt hlaup í
borg, sem um leið væri áhugaverð fyrir Björk
að skoða. Róm er mjög spennandi fyrir þá
sem hafa áhuga á fornminjum og sögu, en
jafnframt er þetta mikil áskorun, því það er
erfitt að vera í maraþonformi í mars.“ Stefán
er að gera sérstaka vefsíðu um fjall-
vegahlaupin og má finna tengil inn á blogg-
síðu hans www.blog.central.is/stefangisla. Til-
gangurinn með vefsíðugerðinni hangir saman
við þriðja markmiðið hans. ,,Ég vil gjarnan að
fólk sláist í för með mér, og eftir hverja ferð
skrifa ég ferðasögu með GPS-punktum o.fl. í
þeirri von að þetta verði áhugaverðar leiðir
fyrir fólk, hvort sem það ákveður að fara með
mér eða seinna. Ég segi eins og í aðdraganda
kosninga, ég hef fundið fyrir ákveðnum með-
byr og mörgum finnst þetta spennandi. Svo
tengist þetta sjálfbærri þróun og eykur lífs-
gæði. Þarna er ekki verið að ganga á náttúr-
una heldur ganga í henni, og ef ég get stuðlað
að því að fleiri auki lífsgæði sín um leið og ég
eyk lífsgæði mín, með einhverju sem er bæði
heilsubætandi og umhverfisvænt, þá er ég
bara glaður.“
,,Maður var bara fyrirbæri“
Stefán Gíslason umhverfisstjórnunarfræðingur ætlar að hlaupa 50 fjallvegi næstu 5 til 10 árin
Morgunblaðið/Guðrún Vala
Fimmtugur í ár Stefán hefur haldið skrá yfir æfingarnar sínar allt frá árinu 1985.
Í HNOTSKURN
»Hver stílabók dugir Stefáni að með-altali í 11 ár og bækurnar ná aftur til
ársins 1985.
»Stefán á fótfráa forfeður. Langa-langaafi hans var Þorleifur Þorleifs-
son á Hjallalandi í Vatnsdal, en hann á
að hafa farið á einum degi frá Svartagili
í Þingvallasveit og náð háttum í
Hvammi í Vatnsdal.
» Í sumar er Stefán búinn að faraLaugaveginn, Jökulháls á Snæfells-
nesi, á milli Arnarstapa og Ólafsvíkur
og um Langavatnsdal og Sópandaskarð
frá Svignaskarði vestur í Dali.
Fjallvegahlaupin ákvað hann
að gefa sjálfum sér í afmæl-
isgjöf en hann hljóp sitt fyrsta
maraþon árið 1996. Hann
segist vera nörd og heldur
skrá yfir allar æfingarnar
sínar og hlaupin í stílabók.
FRÉTTIR