Morgunblaðið - 06.11.2007, Page 16

16 ÞRIÐJUDAGUR 6. NÓVEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
AKUREYRI
„VÉLAR Kárahnjúkavirkjunar eru sér-
stakar vegna fallhæðar vatnsins í virkj-
uninni“ segir Árni Benediktsson, verkefn-
isstjóri fyrir vélar og rafbúnað
Fljótsdalsstöðvar. „Það eru ekki margir
framleiðendur sem ráða við að smíða
þessa gerð véla fyrir 600 m fallhæð. Þær
nýta vatnið miklu betur en venjulegar vél-
ar sem notaðar eru fyrir jafnmikla fall-
hæð. Við notum hér Francisvélar frá VA
Tech-samsteypunni í Austurríki og Þýska-
landi og auk þess að gefa betri nýtni taka
þær minna pláss og eru á allan hátt betri.“
Vélarnar sex í Fljótsdalsstöð kosta hver
um sig rúman milljarð króna og tók um
eitt og hálft ár að smíða þær. Samningar
við VA Tech voru gerðir 2003, smíði vél-
anna hófst ári síðar og uppsetning þeirra
vorið 2006. Árni segir prófanir vélanna
hafa gengið vel. Vél 1 var keyrð upp þurr í
apríl sl. vor og í ágúst var hafist handa við
að prófa vélarnar með safnvatni úr neðsta
hluta aðrennslisganganna. Lítið sé eftir af
prófunum og unnt að keyra fimm vélar
upp í nóvember. Lengri tíma muni taka að
gangsetja vél 1, sem hafi snúist þurr, með
vatni en því verði lokið í janúar. Fínstill-
ingar véla standi svo eitthvað áfram.
Morgunblaðið/Steinunn Ásmundsdóttir
Snúast Vélasalur Fljótsdalsvirkjunar.
Besta tækni
sem völ er á
Eftir Steinunni Ásmundsdóttur
steinunn@mbl.is
FYRSTA vél Kárahnjúkavirkjunar
var formlega gangsett með vatni úr
Hálslóni í gær. Landsvirkjun reikn-
ar með að allar sex vélar Fljótsdals-
stöðvar verði komnar í gagnið eftir
u.þ.b. mánuð.
Vél 2 framleiðir nú 100 MW sem
fara til álvers Alcoa Fjarðaáls, en
Landsvirkjun hefur frá í apríl af-
hent Alcoa raforku af landsnetinu
til að mæta orkuþörf álversins í
uppkeyrslu verksmiðjunnar. Hefur
vél 1 verið keyrð þurr til að styðja
við landsnetið síðan í vor. Vél 3 hef-
ur einnig verið gangsett með vatni
og framleiðir 40MW. Báðar vél-
arnar verða keyrðar í 115MW um
leið og álverið getur tekið við meiri
orku en hver vélanna sex getur
framleitt 130 MW. Alcoa Fjarðaál
mun fljótlega gangsetja allt að fjög-
ur ker daglega uns öll 336 kerin
verða komin í notkun snemma á
næsta ári.
Framkvæmt í hálft fimmta ár
Rúmlega fimm ár eru síðan und-
irbúningur að Kárahnjúkavirkjun
hófst, en eiginlegar framkvæmdir
hafa staðið í fjögur og hálft ár.
Áætlanir gerðu ráð fyrir að fyrsta
vél færi í gang í apríl sl., önnur vél í
júní og svo koll af kolli. Í samn-
ingum var kveðið á um að fimm vél-
ar virkjunarinnar myndu skila fullri
orku til álversins 1. október sl. Tafir
skv. því nema þannig tveimur mán-
uðum m.v. fulla orkuafhendingu 1.
desember n.k.
Guðmundur Pétursson, yfirverk-
efnisstjóri Landsvirkjunar með
Kárahnjúkavirkjun, segir að gang-
setning vélanna sé einn af nokkrum
stórum áföngum virkjunarfram-
kvæmdarinnar. Tímarammi fram-
kvæmdarinnar hafi verið of knapp-
ur og menn telji visst afrek að
virkjunin sé nú að fara í gang.
Kárahnjúkavirkjun telst sérstök
fyrir hina miklu Kárahnjúkastíflu
sem er sú stærsta í Evrópu og
langa vatnsvegi, en alls tilheyra
virkjuninni um 73 km af boruðum
og sprengdum göngum neð-
anjarðar og þar af eru aðrennsl-
isgöngin frá Hálslóni í Fljótsdal um
40 km löng og með þeim lengstu í
heimi. Fallhæðin er 600 metrar og
vélarnar í Fljótsdalsstöð með þeim
fullkomnustu sem völ er á.
Impregilo, sem sér um rúman
helming framkvæmdarinnar, flytur
nú aðstöðu sína frá Kárahnjúkum
og til aðganga tvö við Axará. Risa-
bor Impregilo borar nú í Jökuls-
árveitugöngum austan við Snæfell
og á þar eftir 2,5 km. Arnarfell sér
um aðra þætti framkvæmda við
Snæfell, en vatn af því svæði mun
renna í Jökulsárveitugöngum inn í
aðrennslisgöngin og til stöðvar-
hússins og verður um 25% alls
vatns til raforkuframleiðslunnar.
Framkvæmdir eru langt komnar og
lýkur að mestu á næsta ári.
Kárahnjúkavirkjun gangsett
Vatn úr Hálslóni knýr nú tvær af sex vélum Kárahnjúkavirkjunar
Morgunblaðið/Steinunn Ásmundsdóttir
Gangsett Guðmundur Pétursson, yfirverkefnisstjóri Landsvirkjunar með Kárahnjúkavirkjun, og Franz
Hookstögen hjá VA Tech, sem smíðaði vélarnar í Fljótsdalsstöð, fylgjast með vél 2 snúast í gang.
Í HNOTSKURN
»Tvær vélar Kára-hnjúkavirkjunar hafa nú
verið gangsettar með vatni
úr Hálslóni.
»Fimm af sex vélum verðakomnar í gagnið í lok
nóvember.
»Sjötta vélin, sem keyrðhefur verið þurr til
stuðnings við landsnetið frá í
apríl verður gangsett með
vatni í janúar nk.
AUSTURLAND
Eftir Skapta Hallgrímsson
skapti@mbl.is
LIÐ Akureyrar rauf 100 stiga múrinn, fyrst
allra, í spurningakeppninni Útsvari í ríkissjón-
varpinu á föstudagskvöldið. Liðið skipa Er-
lingur Sigurðarson íslenskufræðingur, Pálmi
Óskarsson læknir – sem báðir eru kunnir fyrir
þátttöku sína í Meistaranum á Stöð 2 í fyrra-
vetur – og Arnbjörg Hlíf Valsdóttir leikari.
Þegar Morgunblaðið hitti þá Erling og
Pálma að máli í gær, í hesthúsi hins fyrr-
nefnda, lá beinast við að spyrja fyrst, eins og
blaðamaður heyrði fólk velta fyrir sér um
helgina; hver er eiginlega galdurinn? Hvernig
í ósköpunum geta menn svarað öllum þessu
erfiðu spurningum?
„Galdurinn er bara sá að svara rétt þeim
spurningu sem fyrir mann eru lagðar,“ segir
Pálmi af mikilli hógværð.
Hvorugur þrætir fyrir að vera minnugur.
„Ég á erfiðara með að muna núna en það situr
í mér sem ég mundi áður. Ég las allan
andsk … og fylgdist vel með,“ segir Erlingur
og Pálmi segist líka býsna forvitinn. „Mér
finnst eins og hlutir festist bara einhvern veg-
inn í minninu, langoftast óvart. Svo getur mað-
ur náð í þá þegar á þarf að halda.“
Þeir segjast ekki hafa búið sig sérstaklega
undir keppnina, en hafa þó báðir á orði, eins og
Arnbjörg gerði reyndar líka í símaviðtali við
blaðamann, að þeir hafi fylgst örlítið betur
með fréttum undanfarið en venjulega. „Það er
leiðinlegt að gata á því sem er alveg við bæj-
ardyrnar,“ segir Erlingur. Hann kveðst alla-
jafna muna það vel sem hann telur sig eiga að
vita. Og segist gefa höfundi spurninganna í Út-
svari góða einkunn. „Þetta eru ekki bara páfa-
gauksspurningar; ekki bara spurt um stað-
reyndir og mælanleika úr almanaki eða
alfræðiorðabók.“
Akureyrarliðið valdi alltaf að svara 15 stiga
spurningum þegar sá möguleiki gafst, þeim
erfiðustu, og svaraði öllum rétt. „Fimmtán
stiga spurningar virðast ekki endilega þyngri
en aðrar. En þær eru auðvitað allar þungar ef
maður veit ekki svarið,“ segir Erlingur og
Pálmi tekur í sama streng: „Það sem maður
veit er létt, hitt er þungt.“ Þeir viðurkenna að
kannski hafi verið „óþarfi“ að fá svona mörg
stig. Segja að þegar upp verði staðið í vor komi
það í sjálfu sér ekki til góða að hafa fengið flest
stig allra, hvaða lið sem nær því. „Við sáum að
forskotið var orðið býsna gott og það var bara
prakkaraskapur í restina að sjá hvað við kæm-
umst hátt. En þá er líka úr dálítið háum söðli
að detta ef við töpum næst,“ segir Pálmi.
Arnbjörg Hlíf, sem búsett er í Reykjavík,
flaug norður með litlu stelpuna sína og hitti
Erling og Pálma einu sinni. Þeir litu svo við í
kaffi heima hjá henni fyrir keppnina. „Mér
fannst það dálítið fyndið að Erlingur sagði,
kvöldið fyrir keppnina, að við skyldum reyna
að sofa vel í nótt! Ég held ég hafi náð þriggja
tíma svefni …“
Arnbjörg segir það svipað að fara í keppni
sem þessa og að ganga inn á leiksvið. „Það er
gott að vera undirbúinn, en samt ekki of vel; þá
verður maður stressaður.“ Fyrir keppnina í
sjónvarpinu gafst henni enginn tími til þess:
„Líf mitt snýst núna um mjólk og bleiur. Ég
hafði engan tíma til þess að stressast fyrir
þáttinn, ég var að gefa brjóst nokkrum mín-
útum áður en við fórum inn í sal.“
Eftir frábæra frammistöðu gegn Árborg á
föstudaginn var segjast Akureyringarnir gera
sér grein fyrir því að þeir séu undir meiri
pressu en áður. „En það má ekki ofmetnast og
ekki taka þetta of alvarlega. Mér finnst það
einmitt skemmtilegt við þennan þátt hve and-
rúmsloftið er afslappað. En auðvitað er alltaf
gaman að vinna …“ sagði Arnbjörg.
Galdurinn er bara að svara rétt
Morgunblaðið/Skapti Hallgrímsson
Fróðleikur Erlingur Sigurðarson íslenskufræðingur og Pálmi Óskarsson læknir þræta ekki
fyrir að vera minnugir! Á milli þeirra er hundurinn Lappi, sem var með Erlingi í hesthúsinu.
Í HNOTSKURN
»Erlingur Sigurðarson, sem er úr Mý-vatnssveit, kenndi lengi við Mennta-
skólann á Akureyri. Einn nemenda hans
á sínum tíma var Pálmi Óskarsson.
»Dalvíkingurinn Pálmi var í sigurliðiMenntaskólans á Akureyri í spurn-
ingakeppni framhaldsskólanna, Gettu
betur, árin 1991 og 1992.
»Bróðir Pálma, Magni Þór, kepptifyrir Dalvík í Útsvari fyrr í haust. Þá
var Pálmi „vinur“ Dalvíkinga – þeir
hringdu einmitt í Pálma og hann svaraði
einni spurningu fyrir þá.
ARNBJÖRG Hlíf Vals-
dóttir leikkona er í barn-
eignarfríi og ætlaði að
taka lífinu rólega heima
með litlu stelpunni sinni,
en svaraði játandi þegar
hún var beðin um að vera í
liði Akureyrar. „Ég er
með þriggja mánaða
stelpu sem fæddist tveim-
ur mánuðum fyrir tímann,
þannig að hún er í raun
bara eins og nýfædd. Það er því nóg að
gera,“ sagði Arnbjörg Hlíf við Morgunblaðið.
„Mér þótti voðalega vænt um að vera beð-
in að vera í liðinu því þótt langt sé síðan ég
bjó á Akureyri eru ræturnar sterkar. Mér
fannst það mikill heiður. Og það er líka mik-
ill heiður að vera með þeim Erlingi og Pálma
í liði. Það eru mjög fróðir menn.“ Hún segist
fyrst og fremst hafa verið valin sem leik-
kona, „en ég vona samt að enginn sé beðinn
um að vera í svona liði nema talið sé að hann
viti eitthvað“!
Heiður að vera
í liði Akureyrar
Arnbjörg Hlíf
Valsdóttir